DOI Artikel:
Blumówna, Helena: O pierwszych portretach świeckich w krakowskic drukach renesansowych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0075
O PIERWSZYCH PORTRETACH ŚWIECKICH W KRAKOWSKICH
DRUKACH RENESANSOWYCH
napisała Helena Blumówna
Pierwszy świecki, renesansowy portret polski wiąże się z osobą króla
Zygmunta I i z jego rodziną, zgodnie z rolą jaka przypadła w Polsce temu
wielkiemu protektorowi życia kulturalnego i artystycznego epoki Odrodze-
nia. Portrety Zygmunta I, Bony i Zygmunta Augusta pojawiły się w r. 1521
w dziele Decjusza „Contenta de vetustatibus Polonorum“ *), a same portrety
króla i Bony w r. 1524 w Statutach Zygmunta I* 2). Dzieło Decjusza wyszło
z oficyny Hieronima Wietora w Krakowie, podobnie i Statuta, jak to przy-
puszcza Piekarski3). Pierwszy druk znajduje się w zbiorach Muzeum Naro-
dowego w Krakowie w wyjątkowo pięknym egzemplarzu z kolorowymi
drzeworytami4). Oprawiony jest wraz z drugim wydaniem Kroniki Miechowi-
ty z r. 1521, które wyszło staraniem i nakładem Decjusza u Wietora w Krako-
wie 5). Druki te oraz znajdujące się w nich portrety Zygmunta T, Bony
i Zygmunta Augusta zostały opisane szczegółowo przez Feliksa Koperę. Ko-
pera określił portrety słusznie jako renesansowe, a rozpatrując znaczenie tego
tak znakomitego wydawnictwa doszedł do wniosku, że zawdzięcza ono swe
wartości artystyczne zamiłowaniom i staraniom Decjusza 6).
Znaczenie ikonograficzne a zarazem artystyczne tych pierwszych rene-
sansowych portretów świeckich w drzeworycie polskim zostało uznane już
dawno; stanowiły bowiem niejednokrotnie przedmiot rozważań uczonych
*) Iodocus Ludovicus Decius, Contenta de vetustatibus Polonorum Liber I, De Jagellonum
familia Liber II, De Sigismundi Regis temporibus Liber III, Impressum Cracoviae opere
atque industria Hieronymi Vietoris Chalcographi, Anno 1521.
2) Statuta Serenissimi Domini Sigismundi Primi Poloniae Regis et Magni Ducis Lithuaniae
etc. in Conventibus generalibus edita et promulgata. Impressum Cracoviae apud Hieronymum
Vietorem 1524.
3) K. Piekarski, Uwagi o chronologii wydań statutów sejmowych czasów Zygmunta
Starego, Przegląd Bibliotekarski, t. III, Kraków 1929, s. 478—495.
4) M. N. K. n. i. 24, 800.
5) M. N. K. n. i. 45, 297.
6) F. Kopera, Spis druków epoki jagiellońskiej w zbiorze Emeryka hr. Hutten- Czap-
skiego w Krakowie, Kraków 1900, szp. 88—91, 99—101.
69
DRUKACH RENESANSOWYCH
napisała Helena Blumówna
Pierwszy świecki, renesansowy portret polski wiąże się z osobą króla
Zygmunta I i z jego rodziną, zgodnie z rolą jaka przypadła w Polsce temu
wielkiemu protektorowi życia kulturalnego i artystycznego epoki Odrodze-
nia. Portrety Zygmunta I, Bony i Zygmunta Augusta pojawiły się w r. 1521
w dziele Decjusza „Contenta de vetustatibus Polonorum“ *), a same portrety
króla i Bony w r. 1524 w Statutach Zygmunta I* 2). Dzieło Decjusza wyszło
z oficyny Hieronima Wietora w Krakowie, podobnie i Statuta, jak to przy-
puszcza Piekarski3). Pierwszy druk znajduje się w zbiorach Muzeum Naro-
dowego w Krakowie w wyjątkowo pięknym egzemplarzu z kolorowymi
drzeworytami4). Oprawiony jest wraz z drugim wydaniem Kroniki Miechowi-
ty z r. 1521, które wyszło staraniem i nakładem Decjusza u Wietora w Krako-
wie 5). Druki te oraz znajdujące się w nich portrety Zygmunta T, Bony
i Zygmunta Augusta zostały opisane szczegółowo przez Feliksa Koperę. Ko-
pera określił portrety słusznie jako renesansowe, a rozpatrując znaczenie tego
tak znakomitego wydawnictwa doszedł do wniosku, że zawdzięcza ono swe
wartości artystyczne zamiłowaniom i staraniom Decjusza 6).
Znaczenie ikonograficzne a zarazem artystyczne tych pierwszych rene-
sansowych portretów świeckich w drzeworycie polskim zostało uznane już
dawno; stanowiły bowiem niejednokrotnie przedmiot rozważań uczonych
*) Iodocus Ludovicus Decius, Contenta de vetustatibus Polonorum Liber I, De Jagellonum
familia Liber II, De Sigismundi Regis temporibus Liber III, Impressum Cracoviae opere
atque industria Hieronymi Vietoris Chalcographi, Anno 1521.
2) Statuta Serenissimi Domini Sigismundi Primi Poloniae Regis et Magni Ducis Lithuaniae
etc. in Conventibus generalibus edita et promulgata. Impressum Cracoviae apud Hieronymum
Vietorem 1524.
3) K. Piekarski, Uwagi o chronologii wydań statutów sejmowych czasów Zygmunta
Starego, Przegląd Bibliotekarski, t. III, Kraków 1929, s. 478—495.
4) M. N. K. n. i. 24, 800.
5) M. N. K. n. i. 45, 297.
6) F. Kopera, Spis druków epoki jagiellońskiej w zbiorze Emeryka hr. Hutten- Czap-
skiego w Krakowie, Kraków 1900, szp. 88—91, 99—101.
69