DOI Artikel:
Bobrowska, Irena: Tryptyk ze sceną ś. Rodziny w zbiorach Domu Matejki: Z dziejów malastwa polskiego w okresie wczesnego Odrodzenia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0058
Będą Kleinschmidtem, który
odnośną kompozycję określa
poprostu tytułem ,,ś. Anna
i jej Rodzina". Byłoby tym
bardziej właściwe, że niniejsze
studium zajmuje się zabytkiem
początków w. XVI oraz zwią-
zaną z nim grupą malowideł,
najczęściej poświęconych ś. An-
nie, a właśnie w tym czasie
kult ś. Anny należał do najbar-
dziej popularnych. W obrazach
tego rodzaju nie tyle więc cho-
dziło o postać Matki Boskiej,
ile ś. Anny; — ona też stano-
wiła ideowy ośrodek kompo-
zycji.
Rozkwit kultu ś. Anny na-
stąpił w środkowej Europie po
r. 1450, a jego punkt szczyto-
wy przypadł na czasy reforma-
cji; w tym okresie ś. Anna zy-
skała jako przedmiot kultu bo-
Ryc. 33. Fragment skrzydła z Domaradza ze sceną daj wyższą rangę od swojej
ś. Rodziny. córki Marii5). Jej popularność
była tak duża, że w obrębie
jednego nieraz miasta znajdowało się do dziesięciu ołtarzy, poświęconych
tej świętej. Mnożyły się w tym czasie nowe opracowania jej żywota, a w róż-
nych przeróbkach apokryficznych ewangelii kładziono szczególny nacisk na
rozdziały, związane z życiem matki Marii, Anny. Kult ten, niezmiernie po-
pularny w masach mieszczańsko-ludowych podzielali nawet humaniści: głów-
nym rzecznikiem kultu był w Niemczech Trithemius (f 1516), opat klasztoru
benedyktynów w Sponheim pod Moguncją i znany humanista, autor wielu
utworów na temat ś. Anny; obok niego sam Erazm z Rotterdamu poświęcił
jej w r. 1519 osobny poemat, a założyciel krakowskiej Sodalicji pisarskiej
(Sodalitas Litteraria Vistulana) Konrad Celtes kunsztowne dystychy. Mno-
żyły się też wcałej Europie bractwa ś. Anny, popierane w Polsce przez córkę
Zygmunta I Annę, późniejszą małżonkę Stefana Batorego. Głównym promo-
torem kultu ś. Anny byl biskup krakowski Jan Konarski, zasiadający na sto-
licy biskupiej w latach 1503—1525, który wprowadził święto ś. Anny w całej
°) Ibid., str. 138; również następne uwagi o kulcie ś. Anny oparte na cyt. dziele; por.
str. 140, 148, 130, 155, 160, 266. Odnośne ustępy „ikonograficzne" dodano od Redakcji (TD).
52
odnośną kompozycję określa
poprostu tytułem ,,ś. Anna
i jej Rodzina". Byłoby tym
bardziej właściwe, że niniejsze
studium zajmuje się zabytkiem
początków w. XVI oraz zwią-
zaną z nim grupą malowideł,
najczęściej poświęconych ś. An-
nie, a właśnie w tym czasie
kult ś. Anny należał do najbar-
dziej popularnych. W obrazach
tego rodzaju nie tyle więc cho-
dziło o postać Matki Boskiej,
ile ś. Anny; — ona też stano-
wiła ideowy ośrodek kompo-
zycji.
Rozkwit kultu ś. Anny na-
stąpił w środkowej Europie po
r. 1450, a jego punkt szczyto-
wy przypadł na czasy reforma-
cji; w tym okresie ś. Anna zy-
skała jako przedmiot kultu bo-
Ryc. 33. Fragment skrzydła z Domaradza ze sceną daj wyższą rangę od swojej
ś. Rodziny. córki Marii5). Jej popularność
była tak duża, że w obrębie
jednego nieraz miasta znajdowało się do dziesięciu ołtarzy, poświęconych
tej świętej. Mnożyły się w tym czasie nowe opracowania jej żywota, a w róż-
nych przeróbkach apokryficznych ewangelii kładziono szczególny nacisk na
rozdziały, związane z życiem matki Marii, Anny. Kult ten, niezmiernie po-
pularny w masach mieszczańsko-ludowych podzielali nawet humaniści: głów-
nym rzecznikiem kultu był w Niemczech Trithemius (f 1516), opat klasztoru
benedyktynów w Sponheim pod Moguncją i znany humanista, autor wielu
utworów na temat ś. Anny; obok niego sam Erazm z Rotterdamu poświęcił
jej w r. 1519 osobny poemat, a założyciel krakowskiej Sodalicji pisarskiej
(Sodalitas Litteraria Vistulana) Konrad Celtes kunsztowne dystychy. Mno-
żyły się też wcałej Europie bractwa ś. Anny, popierane w Polsce przez córkę
Zygmunta I Annę, późniejszą małżonkę Stefana Batorego. Głównym promo-
torem kultu ś. Anny byl biskup krakowski Jan Konarski, zasiadający na sto-
licy biskupiej w latach 1503—1525, który wprowadził święto ś. Anny w całej
°) Ibid., str. 138; również następne uwagi o kulcie ś. Anny oparte na cyt. dziele; por.
str. 140, 148, 130, 155, 160, 266. Odnośne ustępy „ikonograficzne" dodano od Redakcji (TD).
52