Muzeum Narodowe <Krakau> [Hrsg.]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (2.1952(1954))

wymowę.

Wiadomo, że 2. połowa
w. XV i początki w. XVI
były okresem pełnego roz-
woju sztuki mieszczańskie-
go realizmu, zwłaszcza zaś
malarstwa. Jego silny, nie-
raz aż sugestywny realizm
wynikał z nowej postawy
duchowej, z humanistycz-
nego poglądu na świat.,
z nowych dążeń poznaw-
czych, z wrastających zain-
Ryc. 44. Tryptyk z Bodzentyna, kwatera z Pokłonem teiesowan człowiekiem l

Trzech Króli, Warszawa, Muzeum Narodowe. przyrodą. sztuce poja-

wiło się więcej wątków
rodzajowo-życiowych, nie zawsze jeszcze idących w parze z realistyczną for-
mą ekspresji, gdyż obok przedstawień pejzażu czy mieszczańskiego wnętrza,
często umownego, długo jeszcze żyły neutralne tła złote i wąskie pasma ziemi.
Natomiast wyraz realizmu pogłębiał się dzięki silniejszemu wzajemnemu po-
wiązaniu przedstawionych osób, opartym już na psychicznym kontakcie
i wspólnych czynnościach, związanych z powszednim życiem.

Tryptyk z Domu Matejki jest potwierdzeniem humanistycznych nurtów
i realistycznych tendencji, charakteryzujących lata około r. 1500. Tryptyk
ten o formie konserwatywnej, z typowym podziałem na scenę środkową
i boczne skrzydła o neutralnych tłach złotych, uwidacznia jednak odblask
nowych prądów nie tylko w opisanym dokładniej obrazie środkowym, lecz
także na zewnętrznej stronie skrzydeł, zwłaszcza w pejzażach kwater gór-
nych, przedstawiających wzgórza i wody pod „prawdziwym” niebem z obło-
kami. Żywy, ujawniający dużą wrażliwość plastyczną rysunek postaci
ś. Krzysztofa, wykonany może przez samego mistrza pracowni, nosi rów-
nież wyraźne ślady świeżego powiewu realistycznego stosunku do świata. Po-
zytywnym osiągnięciem tryptyku jest też dość znaczna przestrzenność sceny
środkowej. Umieszczenie postaci w trzech planach perspektywicznych jest
wcale poprawne, osiągnięte przez stopniowanie wielkości figur (największe

czerpane z życia. Jeśli zaś
trzeba było, jak w środko-
wym obrazie ołtarza bo-
dzentyńskiego ze sceną Za-
śnięcia Matki Boskiej, przed-
stawić wydarzenie drama-
tyczne, to jednak łagodzo-
no i ściszano jego tragiczną

64