DOI Artikel:
Blumówna, Helena: O pierwszych portretach świeckich w krakowskic drukach renesansowych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0080
artystycznym zależało — zda-
niem Betterówny — od Wie-
tora. Stanowisko autorki w
tym wypadku jest całkowicie
uzasadnione.
Jakże inaczej przedstawia-
ją się wizerunki w dziele De-
cjusza ,,De vetustatibus Polo-
norum“. Znajdujące się tutaj
trzy portrety, a mianowicie:
Zygmunta I, Zygmunta Augu-
sta i Bony24) tchną duchem no-
wej epoki, epoki Odrodzenia.
Są to portrety prawdziwych,
żywych postaci, oddane z du-
żym podobieństwem. Zwła-
szcza portret Bony (ryc. 49)
w pięknym stroju bez wszel-
kich odznak dostojeństwa odpowiada naszym wyobrażeniom o ludziach
Odrodzenia, z humanistycznym poglądem na świat. Królowa Bona trzyma
w swej prawej dłoni książkę, a nie berło. Patrząc na jej portret można wy-
czuć atmosferę środowiska Mediolanu, w którym za jej dzieciństwa przeby-
wał Leonardo da Vinci. Wrażenie takie można przypisać nie tylko działaniu
sugestywnego opisu dworu mediolańskiego, tak barwnie przedstawionego
w dziele W. Pociechy 25) lecz narzuca je w równej mierze charakter stylowy
samego portretu.
Kopera, zresztą tylko ogólnikowo, a za nim Betterówna wbrew innym ba-
daczom (Kieszkowski), umieli dojrzeć w portretach z dzieła Decjusza relację
ze sztuką włoskiego renesansu. Betterówna wskazała nawet na zależność od
grafiki włoskiej, nie precyzując jej jednak bliżej26). Pierwszy Bołoz-Antonie-
wicz znalazł w związku z portretem Zygmunta Augusta bliższe powiązanie
nie tylko ze sztuką włoską, ale nawet z portretami rodziny Sforzów 27). W koń-
cowych natomiast wnioskach nie zdołał jednak przezwyciężyć stanowiska
innych badaczy, którzy w samych drzeworytach dopatrywali się zależności
od szkoły augsburskiej.
Fakt przynależności portretu Bony do kręgu sztuki włoskiego renesansu,
znalazł już wyraz w obcej literaturze naukowej. P. Kristeller określił ten
drzeworyt jako dzieło mediolańskie nie wdając się jednak w bliższe rozwa-
24) Wszystkie szczegółowo opisane przez F. Koperę, op. cit., szp. 88—90 i A. Bette-
równą, op. cit., str. 359—364, 385.
25) W. Pociecha, op. cit., str. 97—110.
26) A. Betterówna. op. cit., str. 384 i 385.
27) J. Bołoz-Antoniewicz, op. cit., str. 145—146.
Ryc. 50. Portret kobiecy, drzeworyt z dzieła Jacopa
de Bergamo, De cłaris mułieribus, Ferrara 1497.
74
niem Betterówny — od Wie-
tora. Stanowisko autorki w
tym wypadku jest całkowicie
uzasadnione.
Jakże inaczej przedstawia-
ją się wizerunki w dziele De-
cjusza ,,De vetustatibus Polo-
norum“. Znajdujące się tutaj
trzy portrety, a mianowicie:
Zygmunta I, Zygmunta Augu-
sta i Bony24) tchną duchem no-
wej epoki, epoki Odrodzenia.
Są to portrety prawdziwych,
żywych postaci, oddane z du-
żym podobieństwem. Zwła-
szcza portret Bony (ryc. 49)
w pięknym stroju bez wszel-
kich odznak dostojeństwa odpowiada naszym wyobrażeniom o ludziach
Odrodzenia, z humanistycznym poglądem na świat. Królowa Bona trzyma
w swej prawej dłoni książkę, a nie berło. Patrząc na jej portret można wy-
czuć atmosferę środowiska Mediolanu, w którym za jej dzieciństwa przeby-
wał Leonardo da Vinci. Wrażenie takie można przypisać nie tylko działaniu
sugestywnego opisu dworu mediolańskiego, tak barwnie przedstawionego
w dziele W. Pociechy 25) lecz narzuca je w równej mierze charakter stylowy
samego portretu.
Kopera, zresztą tylko ogólnikowo, a za nim Betterówna wbrew innym ba-
daczom (Kieszkowski), umieli dojrzeć w portretach z dzieła Decjusza relację
ze sztuką włoskiego renesansu. Betterówna wskazała nawet na zależność od
grafiki włoskiej, nie precyzując jej jednak bliżej26). Pierwszy Bołoz-Antonie-
wicz znalazł w związku z portretem Zygmunta Augusta bliższe powiązanie
nie tylko ze sztuką włoską, ale nawet z portretami rodziny Sforzów 27). W koń-
cowych natomiast wnioskach nie zdołał jednak przezwyciężyć stanowiska
innych badaczy, którzy w samych drzeworytach dopatrywali się zależności
od szkoły augsburskiej.
Fakt przynależności portretu Bony do kręgu sztuki włoskiego renesansu,
znalazł już wyraz w obcej literaturze naukowej. P. Kristeller określił ten
drzeworyt jako dzieło mediolańskie nie wdając się jednak w bliższe rozwa-
24) Wszystkie szczegółowo opisane przez F. Koperę, op. cit., szp. 88—90 i A. Bette-
równą, op. cit., str. 359—364, 385.
25) W. Pociecha, op. cit., str. 97—110.
26) A. Betterówna. op. cit., str. 384 i 385.
27) J. Bołoz-Antoniewicz, op. cit., str. 145—146.
Ryc. 50. Portret kobiecy, drzeworyt z dzieła Jacopa
de Bergamo, De cłaris mułieribus, Ferrara 1497.
74