DOI Artikel:
Gutkowska-Rychlewska, Maria: Zabytkowy ubiór renesansowy w. XVI
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0122
Ryc. 70. Kapelusz należący do ubioru renesansowego,
Kraków, Muzeum Narodowe.
Tył ubioru był wcięty, a przód
zapinany na guziki, wydłużony
i zaokrąglony u dołu. Ta for-
ma zaokrąglenia powtarza się
w kroju „wamsa“ wierzchnie-
go, zapinanego na pętelki, rów-
nie gęsto jak „wams“ atłaso-
wy. Oba „wamsy" zachowały
stojące kołnierze dość wysokie;
przy ,,wamsie" wierzchnim
około ramienia widnieją po-
nadto ozdoby ze złożonych
podwójnie odcinków pasman-
terii. Guziki, których obecnie
brakuje, mogły być z pasman-
ydłużonej, w jakiej występują
terii lub ze szlachetnego metalu w formie w
za czasów Henryka III we Francji.
Sięgające do kolan spodnie, skrojone w naszym stroju dość wąsko, wy-
kończone zostały u dołu skośną listwą atłasową, w górze zaś musiały być do-
szyte do podszewki, która się nie zachowała. Nałożone na nie „haut de chaus-
ses" z luźnych pasów pasmanterii miały podbicie tworzące tło z czerwonego
atłasu w tym samym odcieniu co cały strój. Gładka atłasowa tkanina podbicia
pokryta jest drobnymi, regularnie rozmieszczonymi dziurkami, które wy-
bito sztancą.
Kapelusz z ciemnoczerwonego aksamitu zachował dawne ułożenie fałdów,
nadające mu odpowiednią formę, lecz brak sztywnika pod podszewką i części
płaskich brzegów z tyłu. Kształt kapelusza spotykany często w tym okresie
jest wysokim i lekko zwężającym się ku górze stożkiem ściętym, ujętym
w brzegi ustawione poziomo 6).
W kostiumie naszym brakuje jedwabnych, trykotowych pończoch, które
były noszone według mody tego okresu. Ze względu na krótkość spodni, się-
gających czasem nieco niżej bioder, pończochy przyszywano do krótkich
nogawic płóciennych, ściąganych w pasie tasiemką 7). Nie zachowało się rów-
nież obuwie, należące do całości stroju. Charakterystyczna sylwetka ubioru
wskazuje na pochodzenie jego pierwowzoru ze środowiska francuskiego. Jest
to francuska odmiana sztywnej mody, panującej w drugiej połowie w. XVI,
określanej jako hiszpańska. Ta odmiana charakteryzuje się odrębnymi cecha-
mi, które ustaliły się we Francji pod osobistym wpływem Henryka Yalois
6) Podobną formę kapelusza z w. XVI reprodukuje E. v. Sichart, Praktische Kostiimkunde,
t. II, Monachium 1926, ryc. 311.
7) H. Dihle, Kostiimbilder und Rechnugsbiicher der Sachsisch-Ernestinischen Hofschnei-
derei 1469 — 1588, Zeitschrift fur historische Waffen- u. Kostiimkunde, N. F. III, Berlin
1929—31, str. 127 i nast.
116
Kraków, Muzeum Narodowe.
Tył ubioru był wcięty, a przód
zapinany na guziki, wydłużony
i zaokrąglony u dołu. Ta for-
ma zaokrąglenia powtarza się
w kroju „wamsa“ wierzchnie-
go, zapinanego na pętelki, rów-
nie gęsto jak „wams“ atłaso-
wy. Oba „wamsy" zachowały
stojące kołnierze dość wysokie;
przy ,,wamsie" wierzchnim
około ramienia widnieją po-
nadto ozdoby ze złożonych
podwójnie odcinków pasman-
terii. Guziki, których obecnie
brakuje, mogły być z pasman-
ydłużonej, w jakiej występują
terii lub ze szlachetnego metalu w formie w
za czasów Henryka III we Francji.
Sięgające do kolan spodnie, skrojone w naszym stroju dość wąsko, wy-
kończone zostały u dołu skośną listwą atłasową, w górze zaś musiały być do-
szyte do podszewki, która się nie zachowała. Nałożone na nie „haut de chaus-
ses" z luźnych pasów pasmanterii miały podbicie tworzące tło z czerwonego
atłasu w tym samym odcieniu co cały strój. Gładka atłasowa tkanina podbicia
pokryta jest drobnymi, regularnie rozmieszczonymi dziurkami, które wy-
bito sztancą.
Kapelusz z ciemnoczerwonego aksamitu zachował dawne ułożenie fałdów,
nadające mu odpowiednią formę, lecz brak sztywnika pod podszewką i części
płaskich brzegów z tyłu. Kształt kapelusza spotykany często w tym okresie
jest wysokim i lekko zwężającym się ku górze stożkiem ściętym, ujętym
w brzegi ustawione poziomo 6).
W kostiumie naszym brakuje jedwabnych, trykotowych pończoch, które
były noszone według mody tego okresu. Ze względu na krótkość spodni, się-
gających czasem nieco niżej bioder, pończochy przyszywano do krótkich
nogawic płóciennych, ściąganych w pasie tasiemką 7). Nie zachowało się rów-
nież obuwie, należące do całości stroju. Charakterystyczna sylwetka ubioru
wskazuje na pochodzenie jego pierwowzoru ze środowiska francuskiego. Jest
to francuska odmiana sztywnej mody, panującej w drugiej połowie w. XVI,
określanej jako hiszpańska. Ta odmiana charakteryzuje się odrębnymi cecha-
mi, które ustaliły się we Francji pod osobistym wpływem Henryka Yalois
6) Podobną formę kapelusza z w. XVI reprodukuje E. v. Sichart, Praktische Kostiimkunde,
t. II, Monachium 1926, ryc. 311.
7) H. Dihle, Kostiimbilder und Rechnugsbiicher der Sachsisch-Ernestinischen Hofschnei-
derei 1469 — 1588, Zeitschrift fur historische Waffen- u. Kostiimkunde, N. F. III, Berlin
1929—31, str. 127 i nast.
116