DOI Artikel:
Marekowska, Bronisława: Kolekcja Srebrnych łyżek polskich z w. XVI i XVII
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0141
i herbu, jak i punca datowana przez Rosen-
berga na lata od r. 1553 do początku w. XVII,
pozwalają datować łyżkę na w. XVI, w któ-
rym dopiero rozpoczyna się żywsza działalność
złotnictwa wrocławskiego.
Również druga łyżka 41) wykonana tą samą
techniką co poprzednia, posiada prosty sześcio-
boczny trzonek, zakończony spłaszczoną, pro-
filowaną gałką a przy nasadzie zdobiony płyt-
ką z plastyczną postacią apostoła, ujętą do po-
łowy, z włócznią jako atrybutem (ryc. 82). Po-
niżej postaci umieszczono plastyczny obustron-
ny kapitelik z główką aniołka. Na odwrociu
płytki, ryty herb Pomian lub Wieniawa i litery
K G/B C w narożnikach, zwieńczony został
ornamentem roślinnym, wyrytym na odwrociu
czerpaka. Wzdłuż trzonka przebiega wybijany
napis: ZTAMTAD PRZYDZIE SADZIĆ ŻY-
WE Y MARTWE, na odwrociu: S THOMAS.
Toruńska punca (ryc. 106 e) wybita nad or-
namentem roślinnym stanowi formę przejścio-
wą między omówionym znakiem na łyżce
z r. 1567 a puncą publikowaną i datowaną
przez Lepszego na lata od w. XVI do trzeciego
ćwierćwiecza w. XVII. Łyżka ta, pochodząca
zapewne jeszcze z w. XVI (jak o tym świad-
czy kształt puncy), z dekoracją plastyczną
i napisem, spotykanym z reguły dopiero w w.
XVII, stanowi wczesny przykład zachodzących
zmian stylistycznych 42).
Grupa III. Następną z kolei grupę, naj-
liczniej reprezentowaną, stanowią łyżki z w.
XVII, srebrne, złocone, kute i cyzelowane
o wymiarach nieco większych niż w grupie
poprzedniej, gdyż długość ich dochodzi nie-
jednokrotnie do 23 cm. Czerpak występujący
w tej grupie jest nieco głębszy, trzonek zaś
długi, prosty, sześcioboczny, na którego ścian-
Ryc. 81. Łyżka, wyrób wrocław-
ski z w. XVI, Kraków, Muzeum
Narodowe.
41) M. N. K. n. i. 34565. Według zdania dra F. Zastawniaka, kierownika Urzędu Pro-
bierczego w Krakowie, omawiana łyżka pochodzi prawdopodobnie z tego samego warsztatu,
co datowana.
42) Napisy na łyżkach umieszczano już w w. XVI, jak to widać z adnotacji w aktach
lwowskich z r. 1576, wspominającej o zobowiązaniu złotnika Bartłomieja, który miał wy-
135
berga na lata od r. 1553 do początku w. XVII,
pozwalają datować łyżkę na w. XVI, w któ-
rym dopiero rozpoczyna się żywsza działalność
złotnictwa wrocławskiego.
Również druga łyżka 41) wykonana tą samą
techniką co poprzednia, posiada prosty sześcio-
boczny trzonek, zakończony spłaszczoną, pro-
filowaną gałką a przy nasadzie zdobiony płyt-
ką z plastyczną postacią apostoła, ujętą do po-
łowy, z włócznią jako atrybutem (ryc. 82). Po-
niżej postaci umieszczono plastyczny obustron-
ny kapitelik z główką aniołka. Na odwrociu
płytki, ryty herb Pomian lub Wieniawa i litery
K G/B C w narożnikach, zwieńczony został
ornamentem roślinnym, wyrytym na odwrociu
czerpaka. Wzdłuż trzonka przebiega wybijany
napis: ZTAMTAD PRZYDZIE SADZIĆ ŻY-
WE Y MARTWE, na odwrociu: S THOMAS.
Toruńska punca (ryc. 106 e) wybita nad or-
namentem roślinnym stanowi formę przejścio-
wą między omówionym znakiem na łyżce
z r. 1567 a puncą publikowaną i datowaną
przez Lepszego na lata od w. XVI do trzeciego
ćwierćwiecza w. XVII. Łyżka ta, pochodząca
zapewne jeszcze z w. XVI (jak o tym świad-
czy kształt puncy), z dekoracją plastyczną
i napisem, spotykanym z reguły dopiero w w.
XVII, stanowi wczesny przykład zachodzących
zmian stylistycznych 42).
Grupa III. Następną z kolei grupę, naj-
liczniej reprezentowaną, stanowią łyżki z w.
XVII, srebrne, złocone, kute i cyzelowane
o wymiarach nieco większych niż w grupie
poprzedniej, gdyż długość ich dochodzi nie-
jednokrotnie do 23 cm. Czerpak występujący
w tej grupie jest nieco głębszy, trzonek zaś
długi, prosty, sześcioboczny, na którego ścian-
Ryc. 81. Łyżka, wyrób wrocław-
ski z w. XVI, Kraków, Muzeum
Narodowe.
41) M. N. K. n. i. 34565. Według zdania dra F. Zastawniaka, kierownika Urzędu Pro-
bierczego w Krakowie, omawiana łyżka pochodzi prawdopodobnie z tego samego warsztatu,
co datowana.
42) Napisy na łyżkach umieszczano już w w. XVI, jak to widać z adnotacji w aktach
lwowskich z r. 1576, wspominającej o zobowiązaniu złotnika Bartłomieja, który miał wy-
135