DOI article:
Marekowska, Bronisława: Kolekcja Srebrnych łyżek polskich z w. XVI i XVII
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0150
Ryc. 100. Odwrocie czer-
paka łyżki z ryc. 101,
Kraków, Muzeum Naro-
dowe.
w kształcie czterech moty-
wów roślinnych, obramiają-
cych umieszczoną w środku
datę 1654 i litery M I, ujęte
w dwie palmetki i zwieńczone
u góry koroną 63).
Druga łyżka o trzonku
prostym, profilowanym (ryc.
104), zdobionym ornamentem
gałązki wykonanej techniką
niella, przerwanej jedynie w
środku plastyczną wicią z dwo-
ma listkami (ryc. 103). Odwro-
cie wydłużonego czerpaka po-
krywa, wykonany tą samą
techniką, ornament wici ro-
ślinnej, otaczający rytą tarczę
z herbem Nowina i literami
N S/CH — PS (ryc. 102) 64),
Użycie techniki niella oraz
wtapianego srebrnego drucika
przy zdobieniu powyższej łyżki stwarza analogię z wy-
robami złotników lwowskich, pozostających w w. XVII
pod wpływem sztuki wschodniej. Tym też tłumaczył-
by się przypuszczalnie kształt zupełnie odmienny od
typów poprzednich.
Z przeglądu opisanej kolekcji Muzeum Narodowe-
go w Krakowie nasuwają się następujące spostrzeżenia,.
Omawiane łyżki wyjątkowo tylko wykazują puncę (na
45 obiektów oznaczonych 9), co utrudnia albo unie-
możliwia w większości wypadków określenie środo-
wiska lub dokładnego czasu ich powstania. Brak punc
na łyżkach jest o tyle zrozumiały, że srebra polskie
z w. XVI i XVII rzadko tylko były oznaczane w prze-
ciwieństwie do wyrobów zagranicznych, które prawie
wszystkie miały znaki złotnicze. Przyczyną tego było
wykonywanie robót złotniczych z dostarczonego sre-
bra, co zwalniało złotników od przymusowego cecho-
wania. Dotyczyło to również i tych, którzy wykony-
wali roboty po dworach pańskich i klasztorach. Jak stwierdza Lepszy, rzadko
': i
* ': i.;: -i
Ryc. 101. Łyżka z datą
1654. Wyrób prawdopo-
dobnie Ormian lwow-
skich, Kraków, Muze-
um Narodowe.
63) M. N. K. n. i. 72357.
64) M. N. K. n. i. 13045.
144
paka łyżki z ryc. 101,
Kraków, Muzeum Naro-
dowe.
w kształcie czterech moty-
wów roślinnych, obramiają-
cych umieszczoną w środku
datę 1654 i litery M I, ujęte
w dwie palmetki i zwieńczone
u góry koroną 63).
Druga łyżka o trzonku
prostym, profilowanym (ryc.
104), zdobionym ornamentem
gałązki wykonanej techniką
niella, przerwanej jedynie w
środku plastyczną wicią z dwo-
ma listkami (ryc. 103). Odwro-
cie wydłużonego czerpaka po-
krywa, wykonany tą samą
techniką, ornament wici ro-
ślinnej, otaczający rytą tarczę
z herbem Nowina i literami
N S/CH — PS (ryc. 102) 64),
Użycie techniki niella oraz
wtapianego srebrnego drucika
przy zdobieniu powyższej łyżki stwarza analogię z wy-
robami złotników lwowskich, pozostających w w. XVII
pod wpływem sztuki wschodniej. Tym też tłumaczył-
by się przypuszczalnie kształt zupełnie odmienny od
typów poprzednich.
Z przeglądu opisanej kolekcji Muzeum Narodowe-
go w Krakowie nasuwają się następujące spostrzeżenia,.
Omawiane łyżki wyjątkowo tylko wykazują puncę (na
45 obiektów oznaczonych 9), co utrudnia albo unie-
możliwia w większości wypadków określenie środo-
wiska lub dokładnego czasu ich powstania. Brak punc
na łyżkach jest o tyle zrozumiały, że srebra polskie
z w. XVI i XVII rzadko tylko były oznaczane w prze-
ciwieństwie do wyrobów zagranicznych, które prawie
wszystkie miały znaki złotnicze. Przyczyną tego było
wykonywanie robót złotniczych z dostarczonego sre-
bra, co zwalniało złotników od przymusowego cecho-
wania. Dotyczyło to również i tych, którzy wykony-
wali roboty po dworach pańskich i klasztorach. Jak stwierdza Lepszy, rzadko
': i
* ': i.;: -i
Ryc. 101. Łyżka z datą
1654. Wyrób prawdopo-
dobnie Ormian lwow-
skich, Kraków, Muze-
um Narodowe.
63) M. N. K. n. i. 72357.
64) M. N. K. n. i. 13045.
144