DOI article:
Różycka-Bryzek, Anna: Miniaturowy ołtarzyk ruski z końca w. XVII w Zbiorach Czartoryskich
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0145
ANNA RÓŻYCKA-BRYZEK
MINIATUROWY OŁTARZYK RUSKI
Z KOŃCA W. XVII
W ZBIORACH CZARTORYSKICH
Wiele ikon wykonanych w głębi Rusi przenikało w ciągu wieków na
wschodnie ziemie Polski zamieszkałe przeważnie przez ludność prawosławną *).
Inwentarze zamków, dworów i klasztorów oraz kilkakrotnie w w. XIX orga-
nizowane we Lwowie polsko-ruskie wystawy archeologiczne wymieniają
„obrazy moskiewskie44 w odróżnieniu od miejscowych wytworów szkoły ha-
lickiej * 1). Do grupy importowanych dzieł sztuki zaliczyć należy także
miniaturowy tryptyk ze zbiorów Czartoryskich stanowiący przedmiot tej
pracy.
Zabytki ruskie wchodziły w skład kolekcji Czartoryskich zapewne już
od czasu jej powstania. W pierwszym rękopiśmiennym katalogu Domu
Gotyckiego z r. 1815 napotykamy wiadomość o „ołtarzyku pokojowym
Piotra Wielkiego44 i o „metalowym ołtarzyku moskiewskim44. Późniejsze
inwentarze zawierają liczne wzmianki o ruskich ikonach, wobec niedokład-
ności ich nie można jednak stwierdzić od jakiego czasu interesujący nas
tryptyk znajdował się w kolekcji i jak się do niej dostał. Pierwszą pewną
o nim wiadomość odnajdujemy w katalogu ułożonym po przeniesieniu zbio-
rów do Krakowa w r. 1876; czytamy tam: „Tryptyk z kwadratów, na któ-
rych malowania olejne na drzewie, w oprawie brązowej, z dwoma kółkami
do zawieszania, przedstawiają: obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, między
ś. Janem i Mikołajem, drugi Przemienienie Pańskie, trzeci ŚS Gerasima,
Jakuba, Dominika, Jana i Świętą44. Pobieżny ten opis wymaga skorygowania.
Malowany na drzewie ołtarzyk składa się z trzech części jednakowej
* Prof. drowi Wojsławowi Mole składam podziękowania za udzielenie mi cennych uwag w trak-
cie pisania pracy.
l) Regestra skarbca ks. Ostrogskich w Dubnie, Bibł. Czart., rkps nr ew. 3015. — M. Sokołowski,
Studia i szkice do dziejów cywilizacji, Kraków 1899, s. 492. Wymienione dalej katalogi znajdują się
w archiwum Zbiorów Czartoryskich.
140
MINIATUROWY OŁTARZYK RUSKI
Z KOŃCA W. XVII
W ZBIORACH CZARTORYSKICH
Wiele ikon wykonanych w głębi Rusi przenikało w ciągu wieków na
wschodnie ziemie Polski zamieszkałe przeważnie przez ludność prawosławną *).
Inwentarze zamków, dworów i klasztorów oraz kilkakrotnie w w. XIX orga-
nizowane we Lwowie polsko-ruskie wystawy archeologiczne wymieniają
„obrazy moskiewskie44 w odróżnieniu od miejscowych wytworów szkoły ha-
lickiej * 1). Do grupy importowanych dzieł sztuki zaliczyć należy także
miniaturowy tryptyk ze zbiorów Czartoryskich stanowiący przedmiot tej
pracy.
Zabytki ruskie wchodziły w skład kolekcji Czartoryskich zapewne już
od czasu jej powstania. W pierwszym rękopiśmiennym katalogu Domu
Gotyckiego z r. 1815 napotykamy wiadomość o „ołtarzyku pokojowym
Piotra Wielkiego44 i o „metalowym ołtarzyku moskiewskim44. Późniejsze
inwentarze zawierają liczne wzmianki o ruskich ikonach, wobec niedokład-
ności ich nie można jednak stwierdzić od jakiego czasu interesujący nas
tryptyk znajdował się w kolekcji i jak się do niej dostał. Pierwszą pewną
o nim wiadomość odnajdujemy w katalogu ułożonym po przeniesieniu zbio-
rów do Krakowa w r. 1876; czytamy tam: „Tryptyk z kwadratów, na któ-
rych malowania olejne na drzewie, w oprawie brązowej, z dwoma kółkami
do zawieszania, przedstawiają: obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, między
ś. Janem i Mikołajem, drugi Przemienienie Pańskie, trzeci ŚS Gerasima,
Jakuba, Dominika, Jana i Świętą44. Pobieżny ten opis wymaga skorygowania.
Malowany na drzewie ołtarzyk składa się z trzech części jednakowej
* Prof. drowi Wojsławowi Mole składam podziękowania za udzielenie mi cennych uwag w trak-
cie pisania pracy.
l) Regestra skarbca ks. Ostrogskich w Dubnie, Bibł. Czart., rkps nr ew. 3015. — M. Sokołowski,
Studia i szkice do dziejów cywilizacji, Kraków 1899, s. 492. Wymienione dalej katalogi znajdują się
w archiwum Zbiorów Czartoryskich.
140