DOI issue:
Sprawozdania
DOI article:Gębczak, Józef: Muzeum Śląskie w latach 1957-1961
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13792#0178
muzeum Śląskie-w latach 1957—i96i
171
wystarczać już w 1958 r., gdy ilość wystaw czaso-
wych w ciągu roku osiągnęła liczbę dwudziestu.
Uruchomiono więc drugi lokal na I piętrze, obejmu-
jący 4 sale, a niebawem trzeci, dodatkowy lokal na
II piętrze, co jednak łączyło się z okresową likwida-
cją ostatnich sal Galerii Malarstwa. Dodać tu trzeba,
że niektóre wystawy o eksponatach typu graficznego
(fotografika, plakaty itp.) eksponowano również w ko-
rytarzach muzealnych wyłączonych z normalnej ko-
munikacji. Małym lokalem na wystawy czasowe dys-
ponował też Oddział Etnograficzny. Stary Ratusz zę
swoimi rozległymi wnętrzami stanowił zawsze poważ-
ną rezerwę lokalową dla wystaw czasowych — acz-
kolwiek niezmiennie powtarzał się przy tym problem
kolizji gotyckiego wnętrza z nowoczesną zazwyczaj
oprawą wystaw.
W planowej akcji wystawienniczej ostatnich lat
poważna rola przypadła wystawom organizowanym
w związku z obchodami 1000-lecia Państwa Polskie-
go. Wystawy te, zgodnie z ogólnymi założeniami pro-
gramowymi, nie miały ograniczać się do początków
Państwa Polskiego, lecz objąć ważne wydarzenia
i zjawiska historyczne na przestrzeni całego tysiącle-
cia. Udział Muzeum Śląskiego w tych obchodach miał
się przejawić w szeregu wystaw czasowych, objaz-
dowych i oświatowych w reorganizacji stałych wy-
staw historycznych Dziesięć wieków Śląska i Wro-
cław średniowieczny oraz w zorganizowaniu w 1961 r.
wielkiej wystawy archeologicznej poświęconej pra-
dziejom Śląska, w przewidzianym do odbudowy pa-
łacu barokowym, wchodzącym w skład kompleksu
budynku dawnego „Zamku". Realizacja tych planów
miała wypełnić lata 1960—1966. Przygotowania rozpo-
częto w 1959 r. Na pierwszy plan wysunęła się spra-
wa przyspieszenia odbudowy „Zamku", gdzie nale-
żało przenieść zbiory wystawy archeologicznej. Jed-
nocześnie 14 sal opróżnionych przez nią w gmachu
głównym miało umożliwić reorganizację i rozszerze-
nie innych stałych wystaw w tym gmachu. Tym-
czasem odbudowa „Zamku" z powodu różnych nie-
domogów wykonawstwa i trudności z przygotowaniem
dokumentacji uległa poważnemu opóźnieniu, co z ko-
lei spowodowało przesunięcie planowanych wystaw-
na dalsze lata okresu 1960—1966. Zrealizowano jedy-
nie w 1960 r. reorganizację wystaw historycznych
i uruchomiono kilka wystaw objazdowych, wśród któ-
rych ogromną popularność zdobyła wystawa Poczet
królów polskich Jana Matejki. "Wystawa ta reprezen-
tuje nowy — w praktyce Muzeum Śląskiego od nie-
dawna stosowany —■ typ wystaw7y objazdowej złożo-
nej z oryginalnych dzieł sztuki. Drugą wystawą, któ-
ra w tym roku zdobyła rekordową frekwencję, była
zagraniczna wystawa fotografiki pt. Rodzina człowie-
cza. Można było przy tej okazji stwierdzić, że atrak-
cyjna wystawa potrafi we Wrocławiu ściągnąć do
Muzeum dziesiątki tysięcy widzów i że Wrocław wy-
raźnie odczuwa niedosyt wystaw zagranicznych.
Tym potrzebom usiłowało Muzeum Śląskie wyjść
naprzeciw sprowadzając w latach 1957—1961 15 wy-
staw zagranicznych. Nie zawsze były to jednak wy-
stawy atrakcyjne, zwłaszcza że znaczny procent tej
liczby stanowiły wystawy typu graficznego.
Z krajowych wystaw sprowadzonych nie bez po-
ważnych nakładów wymienić tu trzeba piękną wysta-
wę Broń i uzbrojenie polskie okresu baroku z Mu-
zeum Narodowego w Krakowie. Świetnością ekspo-
natów ustępowała chyba jedynie sprowadzonej póź-
niej wystawie arrasów wawelskich. Obie te wystawy
ściągnęły do Muzeum tłumy wrocławian.
W dziedzinie wystawiennictwa nie zawsze było
Muzeum Śląskie biernym konsumentem cudzych wy-
staw. W omawianym okresie nadarzyła się sposob-
ność do wyjścia na forum ogólnokrajowe przy urzą-
dzaniu przez Muzeum Śląskie II Ogólnopolskiej wy-
stawy ceramiki i szkła artystycznego. Inna wystawa
Muzeum Śląskiego pt. Śląskie malarstwo ludowe na
szkle była eksponowana w Warszawie i Białymstoku.
Szereg wreszcie wystaw własnych eksponowało Mu-
zeum Śląskie w swoich muzeach podopiecznych.
Wyniki osiągnięte przez Muzeum Śląskie w dzia-
łalności naukowej i wystawienniczej niejednokrotnie
były rezultatem współpracy Muzeum z różnymi insty-
tucjami i zespołami naukowymi również spoza kręgu
instytucji muzealnych.
Zarówno Muzeum jako instytucja, jak i poszcze-
gólne jego działy oraz pracownicy naukowi indywi-
dualnie utrzymywali stałe kontakty z katedrami
uniwersyteckimi we Wrocławiu i innych ośrodkach
uniwersyteckich, z odpowiednimi instytucjami PAN
oraz z towarzystwami naukowymi (głównie ze Stowa-
rzyszeniem Historyków Sztuki, Wrocławskim Towa-
rzystwem Naukowym, Polskim Towarzystwem Arche-
ologicznym, Polskim Towarzystwem Historycznym
i in.). Współpraca ta ze strony Muzeum polegała na
udostępnianiu zbiorów i zasobów bibliotecznych dla
studiów i opracowań naukowych, na udzielaniu licz-
nych informacji i konsultacji, na opracowywaniu kwe-
rend naukowych. Wzajemne konsultacje i kwerendy
wymieniane są stale również i z innymi muzeami.
Prowadzi się wzajemne wypożyczanie eksponatów na
wystawy czasowe, organizuje wyjazdy szkoleniowe
pracowników celem zapoznania się z wystawami, or-
ganizacją pracy, metodami ekspozycyjnymi i wyposa-
żeniem technicznym innych muzeów.
Poza współpracą z instytucjami naukowymi Mu-
zeum Śląskie prowadziło żywą działalność usługową
w stosunku do szeregu innych instytucji, jak np.
urzędy konserwatorskie, Pracownie Konserwacji Za-
bytków, biura projektowe, szkoły, teatry, związki
i organizacje społeczne, oraz w stosunku do przedsię-
biorstw, jak np. DESA, Film Polski, i wielu osób
prywatnych.
W dziedzinie wystawiennictwa szczególnie ko-
rzystnie układała się współpraca z Biurem Wystaw7
Artystycznych we Wrocławiu, z Wrocławskim Towa-
rzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych, ze Związkiem
Polskich Artystów Plastyków, z Państwową Wyższą
Szkołą Sztuk Plastycznych i Związkiem Artystów Fo-
tografików, które to związki i instytucje urządzały
tradycyjnie od szeregu lat swoje doroczne wystawy
w salach Muzeum Śląskiego.
Decentralizacja. Ustawa rządowa o rozsze-
rzeniu uprawnień rad narodowych w kierowaniu gos-
podarką narodową z 1956 r. objęła swym zasięgiem
również muzealnictwo. Od 1 I 1958 r. Muzeum Śląskie
wraz z oddziałami i muzeami podległymi przeszło
pod zarząd Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodo-
wej, a ściślej jego Wydziału Kultury.
171
wystarczać już w 1958 r., gdy ilość wystaw czaso-
wych w ciągu roku osiągnęła liczbę dwudziestu.
Uruchomiono więc drugi lokal na I piętrze, obejmu-
jący 4 sale, a niebawem trzeci, dodatkowy lokal na
II piętrze, co jednak łączyło się z okresową likwida-
cją ostatnich sal Galerii Malarstwa. Dodać tu trzeba,
że niektóre wystawy o eksponatach typu graficznego
(fotografika, plakaty itp.) eksponowano również w ko-
rytarzach muzealnych wyłączonych z normalnej ko-
munikacji. Małym lokalem na wystawy czasowe dys-
ponował też Oddział Etnograficzny. Stary Ratusz zę
swoimi rozległymi wnętrzami stanowił zawsze poważ-
ną rezerwę lokalową dla wystaw czasowych — acz-
kolwiek niezmiennie powtarzał się przy tym problem
kolizji gotyckiego wnętrza z nowoczesną zazwyczaj
oprawą wystaw.
W planowej akcji wystawienniczej ostatnich lat
poważna rola przypadła wystawom organizowanym
w związku z obchodami 1000-lecia Państwa Polskie-
go. Wystawy te, zgodnie z ogólnymi założeniami pro-
gramowymi, nie miały ograniczać się do początków
Państwa Polskiego, lecz objąć ważne wydarzenia
i zjawiska historyczne na przestrzeni całego tysiącle-
cia. Udział Muzeum Śląskiego w tych obchodach miał
się przejawić w szeregu wystaw czasowych, objaz-
dowych i oświatowych w reorganizacji stałych wy-
staw historycznych Dziesięć wieków Śląska i Wro-
cław średniowieczny oraz w zorganizowaniu w 1961 r.
wielkiej wystawy archeologicznej poświęconej pra-
dziejom Śląska, w przewidzianym do odbudowy pa-
łacu barokowym, wchodzącym w skład kompleksu
budynku dawnego „Zamku". Realizacja tych planów
miała wypełnić lata 1960—1966. Przygotowania rozpo-
częto w 1959 r. Na pierwszy plan wysunęła się spra-
wa przyspieszenia odbudowy „Zamku", gdzie nale-
żało przenieść zbiory wystawy archeologicznej. Jed-
nocześnie 14 sal opróżnionych przez nią w gmachu
głównym miało umożliwić reorganizację i rozszerze-
nie innych stałych wystaw w tym gmachu. Tym-
czasem odbudowa „Zamku" z powodu różnych nie-
domogów wykonawstwa i trudności z przygotowaniem
dokumentacji uległa poważnemu opóźnieniu, co z ko-
lei spowodowało przesunięcie planowanych wystaw-
na dalsze lata okresu 1960—1966. Zrealizowano jedy-
nie w 1960 r. reorganizację wystaw historycznych
i uruchomiono kilka wystaw objazdowych, wśród któ-
rych ogromną popularność zdobyła wystawa Poczet
królów polskich Jana Matejki. "Wystawa ta reprezen-
tuje nowy — w praktyce Muzeum Śląskiego od nie-
dawna stosowany —■ typ wystaw7y objazdowej złożo-
nej z oryginalnych dzieł sztuki. Drugą wystawą, któ-
ra w tym roku zdobyła rekordową frekwencję, była
zagraniczna wystawa fotografiki pt. Rodzina człowie-
cza. Można było przy tej okazji stwierdzić, że atrak-
cyjna wystawa potrafi we Wrocławiu ściągnąć do
Muzeum dziesiątki tysięcy widzów i że Wrocław wy-
raźnie odczuwa niedosyt wystaw zagranicznych.
Tym potrzebom usiłowało Muzeum Śląskie wyjść
naprzeciw sprowadzając w latach 1957—1961 15 wy-
staw zagranicznych. Nie zawsze były to jednak wy-
stawy atrakcyjne, zwłaszcza że znaczny procent tej
liczby stanowiły wystawy typu graficznego.
Z krajowych wystaw sprowadzonych nie bez po-
ważnych nakładów wymienić tu trzeba piękną wysta-
wę Broń i uzbrojenie polskie okresu baroku z Mu-
zeum Narodowego w Krakowie. Świetnością ekspo-
natów ustępowała chyba jedynie sprowadzonej póź-
niej wystawie arrasów wawelskich. Obie te wystawy
ściągnęły do Muzeum tłumy wrocławian.
W dziedzinie wystawiennictwa nie zawsze było
Muzeum Śląskie biernym konsumentem cudzych wy-
staw. W omawianym okresie nadarzyła się sposob-
ność do wyjścia na forum ogólnokrajowe przy urzą-
dzaniu przez Muzeum Śląskie II Ogólnopolskiej wy-
stawy ceramiki i szkła artystycznego. Inna wystawa
Muzeum Śląskiego pt. Śląskie malarstwo ludowe na
szkle była eksponowana w Warszawie i Białymstoku.
Szereg wreszcie wystaw własnych eksponowało Mu-
zeum Śląskie w swoich muzeach podopiecznych.
Wyniki osiągnięte przez Muzeum Śląskie w dzia-
łalności naukowej i wystawienniczej niejednokrotnie
były rezultatem współpracy Muzeum z różnymi insty-
tucjami i zespołami naukowymi również spoza kręgu
instytucji muzealnych.
Zarówno Muzeum jako instytucja, jak i poszcze-
gólne jego działy oraz pracownicy naukowi indywi-
dualnie utrzymywali stałe kontakty z katedrami
uniwersyteckimi we Wrocławiu i innych ośrodkach
uniwersyteckich, z odpowiednimi instytucjami PAN
oraz z towarzystwami naukowymi (głównie ze Stowa-
rzyszeniem Historyków Sztuki, Wrocławskim Towa-
rzystwem Naukowym, Polskim Towarzystwem Arche-
ologicznym, Polskim Towarzystwem Historycznym
i in.). Współpraca ta ze strony Muzeum polegała na
udostępnianiu zbiorów i zasobów bibliotecznych dla
studiów i opracowań naukowych, na udzielaniu licz-
nych informacji i konsultacji, na opracowywaniu kwe-
rend naukowych. Wzajemne konsultacje i kwerendy
wymieniane są stale również i z innymi muzeami.
Prowadzi się wzajemne wypożyczanie eksponatów na
wystawy czasowe, organizuje wyjazdy szkoleniowe
pracowników celem zapoznania się z wystawami, or-
ganizacją pracy, metodami ekspozycyjnymi i wyposa-
żeniem technicznym innych muzeów.
Poza współpracą z instytucjami naukowymi Mu-
zeum Śląskie prowadziło żywą działalność usługową
w stosunku do szeregu innych instytucji, jak np.
urzędy konserwatorskie, Pracownie Konserwacji Za-
bytków, biura projektowe, szkoły, teatry, związki
i organizacje społeczne, oraz w stosunku do przedsię-
biorstw, jak np. DESA, Film Polski, i wielu osób
prywatnych.
W dziedzinie wystawiennictwa szczególnie ko-
rzystnie układała się współpraca z Biurem Wystaw7
Artystycznych we Wrocławiu, z Wrocławskim Towa-
rzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych, ze Związkiem
Polskich Artystów Plastyków, z Państwową Wyższą
Szkołą Sztuk Plastycznych i Związkiem Artystów Fo-
tografików, które to związki i instytucje urządzały
tradycyjnie od szeregu lat swoje doroczne wystawy
w salach Muzeum Śląskiego.
Decentralizacja. Ustawa rządowa o rozsze-
rzeniu uprawnień rad narodowych w kierowaniu gos-
podarką narodową z 1956 r. objęła swym zasięgiem
również muzealnictwo. Od 1 I 1958 r. Muzeum Śląskie
wraz z oddziałami i muzeami podległymi przeszło
pod zarząd Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodo-
wej, a ściślej jego Wydziału Kultury.