DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Ostowska, Danuta: Rzeźba portretowa na Śląsku od połowy XVII do połowy XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13738#0064
46
JÓZEF I (1678-1711)
starszy syn cesarza Leopolda I Habsburga, od 1687 król węg., od 1690 król
rzymski, od 1705 cesarz rzym.-niem.
13. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1731 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały
stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, podium po stronie pd
W kontrapoście stojący na sztandarach z tarczą i hełmie z maską; z wyciąg-
niętą prawicą; W zbroi i płaszczu narzuconym na ramiona; w wieńcu laurowym.
Powyżej, nad belkowaniem, putta z symbolami zalet cesarza i kartusz z na-
pisem: ,,Jojsepho IjCaes. Aug. FelJPrivUegiorumlAuctorV*,
Lit.: Semrau, s. 267-290; Lutsch, II, s. 607; Foerster, s. 167; Patzak,
Die Jesuitenbauten..., s. 204; tenże, Die Jesuitenkirche..., s. 28 ; Bur-
gemeister, III, s. 82-84; Dziurla, Sztuka..., s. 365; Ostowska, s. 9,
20,70; Kalinowski, Lubiąż, s. 118 —122; tenże, Sala Książęca..., s. 159 nn;
tenże, Gloryfikacja..., s. 129—131; Dziurla, Uniwersytet..., s. 67.
Autorzy publikacji zgodnie określają wszystkie trzy posągi
cesarskie w Auli (zob. też poz. 15, 19) jako „portret-apoteozę".
Semrau, a za nim Patzak i inni wiążą autorstwo rzeźb wroc-
ławskich z wykonawcą portretów cesarskich w Sali Władców
w Lubiążu.
14. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780),
1734-1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, Sala Władców po stronie pd, dawne opactwo cysterskie
W peruce a la lion; w kaftanie, pancerzu i butach do konnej jazdy; w płaszczu
spiętym pod szyją; w prawej ręce laska marszałkowska, lewa wsparta na
biodrze; u nóg siedząca postać alegoryczna, broń i sztandary.
Lit.: Semrau, s. 272 - 274; Ostowska, s. 20, 70; Kalinowski, Lubiąż,
s. 118—122 (tamże starsza literatura); tenże, Sala Książęca..., s. 159 nn;
tenże, Gloryfikacja..., s. 140—145.
Archiwalia wykorzystane w pracy Semraua wskazują na Fran-
ciszka Józefa Mangolda jako autora wszystkich trzech figur
cesarskich w Lubiążu (zob. poz. 16, 20).
KAROL VI (1685-1740)
młodszy syn cesarza Leopolda I, ostatni męski potomek domu Habsburgów,
od 1711 cesarz rzym.-niem.
15. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780), 1731 r.
cała postać, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, podium po stronie pn.
W kontrapoście; z wyciągniętą prawicą, z lewą ręką wspartą na kotwicy;
w zbroi i płaszczu; w wieńcu laurowym; na głowie peruka a la lion. Powyżej,
nad belkowaniem, putta z symbolami zalet cesarza i tarcza z napisem: ,,CaJrolo
Vl.jCaes. Aug. FellFund. Schol.jAssertori.
Lit.: zob. poz. 13.
16. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780), 1734-
1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, Sala Władców, ściana czołowa naprzeciw drzwi wejś-
ciowych, dawne opactwo cysterskie
W peruce a la lion; w stroju antycznego imperatora, w płaszczu narzuconym
na ramiona; w prawej ręce laska marszałkowska, lewa wsparta na biodrze;
u stóp postacie alegoryczne; w tle sztandary i panoplia.
Lit.: zob. poz. 14
KAROLINA (1652-1706)
najstarsza córka Chrystiana ks. legnicko-brzesko-wołowskiego i Ludwiki
ks. von Anhalt-Dessau, 1672 poślubiła ks. Fryderyka von Holstein-Son-
derburg-Wiesenburg, przechodząc na katolicyzm, od 1680 w separacji.
17. Maciej Rauchmiller (1645-1686), 1678 r.
cała postać, rzeźba pełna, wys. ok. 130 cm, alabaster; konser-
wowana 1903-1906
Legnica, kościół św. Jana, Mauzoleum Piastów
W fryzurze z włosów upiętych po bokach, z kosmykami opadającymi na ra-
miona; w mitrze książęcej; w obcisłej sukni z marszczoną spódnicą zdobioną
haftem; suknia, szyja i ręce ubrane sznurami pereł; w płaszczu spiętym pod
szyją; na cokole napis: „Spes ubi nostra".
Lit.: zob. poz. 3.
Rzeźba wykonana z natury.
18. Rzeźbiarz z kręgu sztuki wiedeńskiej, ok. 1707 r.
popiersie, rzeźba półpelna w owalu, wys. ok. 60 cm, biały
marmur, tło marmur żyłkowany
Trzebnica, kościół paraf., kaplica św. Jadwigi, epitafium ks.
Karoliny przy konfesji św. Jadwigi
Popiersie ujęte poniżej ramion; w wydekoltowanej sukni z koronkami; z wło-
sami w lokach, wysoko upiętymi i przeplatanymi sznurami pereł; głowa lekko
odchylona w lewo od widza.
Lit.: Griinhagen, s. 357; Lutsch, II, s. 583; Schonwałder, III, s. 263;
Miinch, Charlotte von Holstein-Sonderburg, s. 148; Broniewski, s. 40 — 41.
Na powiązania autora z kręgiem sztuki wiedeńskiej, głównie
Rauchmillera i braci Strudel wskazuje finezja kompozycji
i doskonałość techniczna rzeźby, jak również osoba fundatora
epitafium — syna Karoliny Leopolda, mieszkającego stale
w Wiedniu.
LEPOPOLD I (1640-1705)
syn ces. Ferdynanda III Habsburga, 1655 król węgierski, 1656 czeski, 1658
cesarz rzym.-niem.
19. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1731 r.
cała postać w pozycji siedzącej, rzeźba pełna, wielkość ponad-
naturalna, biały stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, apsyda
Na tle wnęki, którą wypełnia tron z baldachimem; w zbroi i płaszczu; z wień-
cem laurowym na głowie; z insygniami władzy przytrzymywanymi prawą
ręką; w otoczeniu figur alegorycznych; napis na tablicach po obu stronach
wnęki: „Leo/polclo I./Caes. Aug./Fel" i „FunldatorllUniyersljtatis".
Lit.: zob. poz. 13.
20. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1734-
1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, dawne opactwo cysterskie, Sala Władców po stronie pn.
W peruce a la lion; w zbroi i płaszczu przerzuconym przez ramiona; w prawej
ręce laska marszałkowska, lewa wyciągnięta przed siebie; pod prawą nogą
i obok po Jewej postacie alegoryczne.
Lit.: zob. poz. 14.
LISCH VON HORNAU, Jan Baltazar (zm. 1661)
administrator diecezji wrocławskiej, następnie biskup sufragan za Karola
Ferdynanda Wazy, gorliwy rzecznik kontrreformacji.
21. Rzeźbiarz włoski z kręgu Allessandro Algardiego
(1602-1656), ok. 1660 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 50 cm, biały marmur
Wrocław, katedra, obejście po stronie wsch., epitafium J. B.
Lisch von Hornau
W stroju kapłańskim; z odkrytą głową; włosy krótkie fryzowane, takiż zarost.
Lit.: Lutsch, II, s. 167; Jungnitz, Die Breslauer Domkirche, s. 58; Bur-
gemeister, I, s. 96; Knoblich, s. 3—12.
Cechy stylistyczne, jak wyrazistość opracowania szczegółów,
tendencje do graficznego podkreślania detali i twardy mode-
lunek wiążą portret z kręgiem Algardiego.
JÓZEF I (1678-1711)
starszy syn cesarza Leopolda I Habsburga, od 1687 król węg., od 1690 król
rzymski, od 1705 cesarz rzym.-niem.
13. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1731 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały
stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, podium po stronie pd
W kontrapoście stojący na sztandarach z tarczą i hełmie z maską; z wyciąg-
niętą prawicą; W zbroi i płaszczu narzuconym na ramiona; w wieńcu laurowym.
Powyżej, nad belkowaniem, putta z symbolami zalet cesarza i kartusz z na-
pisem: ,,Jojsepho IjCaes. Aug. FelJPrivUegiorumlAuctorV*,
Lit.: Semrau, s. 267-290; Lutsch, II, s. 607; Foerster, s. 167; Patzak,
Die Jesuitenbauten..., s. 204; tenże, Die Jesuitenkirche..., s. 28 ; Bur-
gemeister, III, s. 82-84; Dziurla, Sztuka..., s. 365; Ostowska, s. 9,
20,70; Kalinowski, Lubiąż, s. 118 —122; tenże, Sala Książęca..., s. 159 nn;
tenże, Gloryfikacja..., s. 129—131; Dziurla, Uniwersytet..., s. 67.
Autorzy publikacji zgodnie określają wszystkie trzy posągi
cesarskie w Auli (zob. też poz. 15, 19) jako „portret-apoteozę".
Semrau, a za nim Patzak i inni wiążą autorstwo rzeźb wroc-
ławskich z wykonawcą portretów cesarskich w Sali Władców
w Lubiążu.
14. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780),
1734-1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, Sala Władców po stronie pd, dawne opactwo cysterskie
W peruce a la lion; w kaftanie, pancerzu i butach do konnej jazdy; w płaszczu
spiętym pod szyją; w prawej ręce laska marszałkowska, lewa wsparta na
biodrze; u nóg siedząca postać alegoryczna, broń i sztandary.
Lit.: Semrau, s. 272 - 274; Ostowska, s. 20, 70; Kalinowski, Lubiąż,
s. 118—122 (tamże starsza literatura); tenże, Sala Książęca..., s. 159 nn;
tenże, Gloryfikacja..., s. 140—145.
Archiwalia wykorzystane w pracy Semraua wskazują na Fran-
ciszka Józefa Mangolda jako autora wszystkich trzech figur
cesarskich w Lubiążu (zob. poz. 16, 20).
KAROL VI (1685-1740)
młodszy syn cesarza Leopolda I, ostatni męski potomek domu Habsburgów,
od 1711 cesarz rzym.-niem.
15. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780), 1731 r.
cała postać, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, podium po stronie pn.
W kontrapoście; z wyciągniętą prawicą, z lewą ręką wspartą na kotwicy;
w zbroi i płaszczu; w wieńcu laurowym; na głowie peruka a la lion. Powyżej,
nad belkowaniem, putta z symbolami zalet cesarza i tarcza z napisem: ,,CaJrolo
Vl.jCaes. Aug. FellFund. Schol.jAssertori.
Lit.: zob. poz. 13.
16. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1780), 1734-
1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, Sala Władców, ściana czołowa naprzeciw drzwi wejś-
ciowych, dawne opactwo cysterskie
W peruce a la lion; w stroju antycznego imperatora, w płaszczu narzuconym
na ramiona; w prawej ręce laska marszałkowska, lewa wsparta na biodrze;
u stóp postacie alegoryczne; w tle sztandary i panoplia.
Lit.: zob. poz. 14
KAROLINA (1652-1706)
najstarsza córka Chrystiana ks. legnicko-brzesko-wołowskiego i Ludwiki
ks. von Anhalt-Dessau, 1672 poślubiła ks. Fryderyka von Holstein-Son-
derburg-Wiesenburg, przechodząc na katolicyzm, od 1680 w separacji.
17. Maciej Rauchmiller (1645-1686), 1678 r.
cała postać, rzeźba pełna, wys. ok. 130 cm, alabaster; konser-
wowana 1903-1906
Legnica, kościół św. Jana, Mauzoleum Piastów
W fryzurze z włosów upiętych po bokach, z kosmykami opadającymi na ra-
miona; w mitrze książęcej; w obcisłej sukni z marszczoną spódnicą zdobioną
haftem; suknia, szyja i ręce ubrane sznurami pereł; w płaszczu spiętym pod
szyją; na cokole napis: „Spes ubi nostra".
Lit.: zob. poz. 3.
Rzeźba wykonana z natury.
18. Rzeźbiarz z kręgu sztuki wiedeńskiej, ok. 1707 r.
popiersie, rzeźba półpelna w owalu, wys. ok. 60 cm, biały
marmur, tło marmur żyłkowany
Trzebnica, kościół paraf., kaplica św. Jadwigi, epitafium ks.
Karoliny przy konfesji św. Jadwigi
Popiersie ujęte poniżej ramion; w wydekoltowanej sukni z koronkami; z wło-
sami w lokach, wysoko upiętymi i przeplatanymi sznurami pereł; głowa lekko
odchylona w lewo od widza.
Lit.: Griinhagen, s. 357; Lutsch, II, s. 583; Schonwałder, III, s. 263;
Miinch, Charlotte von Holstein-Sonderburg, s. 148; Broniewski, s. 40 — 41.
Na powiązania autora z kręgiem sztuki wiedeńskiej, głównie
Rauchmillera i braci Strudel wskazuje finezja kompozycji
i doskonałość techniczna rzeźby, jak również osoba fundatora
epitafium — syna Karoliny Leopolda, mieszkającego stale
w Wiedniu.
LEPOPOLD I (1640-1705)
syn ces. Ferdynanda III Habsburga, 1655 król węgierski, 1656 czeski, 1658
cesarz rzym.-niem.
19. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1731 r.
cała postać w pozycji siedzącej, rzeźba pełna, wielkość ponad-
naturalna, biały stiuk polerowany
Wrocław, Uniwersytet, Aula Leopoldina, apsyda
Na tle wnęki, którą wypełnia tron z baldachimem; w zbroi i płaszczu; z wień-
cem laurowym na głowie; z insygniami władzy przytrzymywanymi prawą
ręką; w otoczeniu figur alegorycznych; napis na tablicach po obu stronach
wnęki: „Leo/polclo I./Caes. Aug./Fel" i „FunldatorllUniyersljtatis".
Lit.: zob. poz. 13.
20. Franciszek Józef Mangold (ok. 1680- po 1760), 1734-
1738 r.
cała postać, rzeźba pełna, wielkość ponadnaturalna, biały stiuk
polerowany
Lubiąż, dawne opactwo cysterskie, Sala Władców po stronie pn.
W peruce a la lion; w zbroi i płaszczu przerzuconym przez ramiona; w prawej
ręce laska marszałkowska, lewa wyciągnięta przed siebie; pod prawą nogą
i obok po Jewej postacie alegoryczne.
Lit.: zob. poz. 14.
LISCH VON HORNAU, Jan Baltazar (zm. 1661)
administrator diecezji wrocławskiej, następnie biskup sufragan za Karola
Ferdynanda Wazy, gorliwy rzecznik kontrreformacji.
21. Rzeźbiarz włoski z kręgu Allessandro Algardiego
(1602-1656), ok. 1660 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 50 cm, biały marmur
Wrocław, katedra, obejście po stronie wsch., epitafium J. B.
Lisch von Hornau
W stroju kapłańskim; z odkrytą głową; włosy krótkie fryzowane, takiż zarost.
Lit.: Lutsch, II, s. 167; Jungnitz, Die Breslauer Domkirche, s. 58; Bur-
gemeister, I, s. 96; Knoblich, s. 3—12.
Cechy stylistyczne, jak wyrazistość opracowania szczegółów,
tendencje do graficznego podkreślania detali i twardy mode-
lunek wiążą portret z kręgiem Algardiego.