DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1449#0009
Gront>ngulen der Architetlure
Vanden Modulo en de fijne deelen: De Etitnologie ende befchrijv'mghe
vanden Cohmnen ende Pi/aftren, ende van hare Bafes ende CapU
telen, tot nufpandeEdificien, Cap. 2.
Ae het fegghen der wij fèn , foo ifler ir» alle foorten een begin ofte principael, het
welcke de maet moet wefen van alle het gene dat inde felve fborte wert gevonden,
ende hier door heeft Pitbagoras vanden wegh ende loop, die Hercules inde loop-
baen geloopen hadde , ghevonden de grootheydt van fijnen voedt, endedaernae
de ftaruure van zijn natuurlijcke lichaem. Ende dewijle het felden ghebeurt, dat
inde ghebonwen ghene Colummen gheftelt worden, dewelcke fbnder dat de prin-
cipale lichamen ende groote Ornamenten vande Ordens zijn, foo dunckt het
ons behoorlijck dat vande voet der felverfhet welcke Vitruv raz,uytdruckt,feggende, Vnapars huma-
Lib. 1. tur & ea er^ Modului, cujus Moduli cujus erit crafjitudo Columnarum,)als van een ware oorfpronck ende
ca?. 2. begin de module ghenomen worde, ende by ghevolghe mede de proportien ende maten, niet alleen-
lij eken van hare Bafes ende Capitelen, maer oock de hooghten ende deelen vande Pedeftalen, ende
infghelijcks die, dewelcke tot de Ornamenten, die op de felve zijn, behooren.
Ende fulcks wil Vitruvius verftaen met defe woorden. Quantitas autem ejl modulorum ex ipjius of erts
ub. i.caf.z fumptione,fingulifque membrorumpartibm univerfi operis conveniens effeüus, ende elders, daer hy bykans
nb cap 9 net klve beveftight; Ende in fumma alle d'andere dinge die tot defe Ordens, ghelijck wy hier nae
iaiff.de fullen fegghen, eenighfins behooren. Behalven Vitruvius Soq handelt Paulusden Rechtf-gheléerden
ilbTicap ^aermedevan,endeVlpianusinde water-leydinghen, Plinius indeArterien, endefpreeckendevande
37. Vinders der Mufijcke, Lidios Modulos Ampbion , DoriosTbamirafirax, Phrygios Marfias Pbryxinvenit.
z'l'J'c*ï' Suetonius roettfe mede aen, (prekende van Neroni, ende Horatius.
Serm. lib.
1 '#*'3' Cur non, Ponderibus Moduli[que fuis ratio utitur ac res
Vt queeque ejl ita [upliciis delicla toer eet. '
Omme nu tot den Modulus te komen, Dit is een Latijns woordt ende wort vande Gr jecken Metros
ofte Embate ghenoemt, Het welcke een mate te fegghen is, ende word van Vitruvio ende andere ge*
bruyckt,ende is daeromme defè weteufchap van Architecture eyghen gheworden, De fèlve en is al-
tijdt gheen vafte ende bepaelde mate, ghelijck den Palm, de Voedt, de Elle ende dierghelijcke zijn,
als vele hebben willen fegghen, maer een rationele portie, ofte een regul die over een komt met de
ghereguleerde faecke, nu grooter ende dan kleynder, nae het oordeel ende goedt-vinden vanden
3 JPW/1. Architeót, Ende daeromme feydt Artfioteles, Menfura dividitur fecundum menfurans & accipitura
j^'J™' Matbematico in Abftratlo a naturali in concreto, dat is ghemenghde.
In defe verkiefinghe moetmen evenwel opficht hebben op de qnaliteyt vande compartimenten,
diemen inde ontwerpen ende modellen maecken wil, dewijle door delen Modulo niet alleenlijcken
de dickten endelenghten vande Colommen gereguleert worden,maer oock de CornifTen óp de fèlve
ende de Pedeftalen die daer onder zijn, nae den aerdt vande ordre, ende daer door worden oock de
Intercolommen verdeelt ende alle de andere, foo wel uyterlijcke als innerlijcke deelen vande ghe-
bouwen, ende eyndelijeken worden daer door bepaelt alle de Koninghlijcke ende vafte wercken,hoe
groot die oock fouden moghen wefen , endefeker defe regul vande Griecken ghevonden ende van
alle de oude daer nae altijdt inde Architecture waerghenomen heeft, een wonderlijcke uytkomfte
ghehadt ende een groote lichtigheydt ghegeven in 't comparteren, gelijck wy een weynigh hier nae
iullenbethoonen.
Den Modulo kan op vele manieren gedeelt \vorden,maer het befte is datmen hem dele in 60 gelijc-
ke deelen; zynde een rationeel getal voortgebracht van 6 ende 10 beyde perfect, ende is daeromme
heel perfecT, ende begrijpt in fich thien geheele divifien, als 2.3.4.5 ende 6. vande kleyne ghetalen,
de welcke foo veel zijn als TV 1% VTlT2ende .ï, ende daernae 10. 12. ij-. 2q ende 30. vande grooten
ghetallen, dewelcke beteeckenen ï 7 \\ ende,1, ende worden altemael verftaen te zijn portien van-
den Modulo, behalven de welcke men oock andere kan maecken als daer zijn 7 i ende % ende dier-
f'&-5'c^- gheiijeke. Defe manieren van fpreecken van portien is oock van Vitruvio ghebruyekt gheweeft,
nb. \:cap. daer hy handelt vande Compartimenten der leden vande Ornamenten, maerfy hebben hare breuc-
3* ken die van allen niet al te wel verftaen ende verhandelt zijn.
Wy noemen defe divifien, omme defelvemet andere niet te confunderen, minuten, volghende
daer inne de Geograpbus ende jfirologos, dewelcke de graden vanden Hemel, Vande Aerde,ende van-
de Horologien alfoo verdeden, ende foo kunnen wy oock alle andere mate deelen, het fy een Palm,
een Voedt ofte een Elle wefende van 12 Oneen, ende elcke oncie wordt gefubdivideert in/minu-
ten, die het ghetal van 6a maecken • ende niet in 4 gelijck vele doen, om datfe 48 maken , maer daer
L'b. 1. van hebben wy ghenoegh gefproken.
■^•?4- Om dat inder waerheydt de Colommen ende infghelijcks Statuen ofte Beelden onder alle andere
dinghen
Vanden Modulo en de fijne deelen: De Etitnologie ende befchrijv'mghe
vanden Cohmnen ende Pi/aftren, ende van hare Bafes ende CapU
telen, tot nufpandeEdificien, Cap. 2.
Ae het fegghen der wij fèn , foo ifler ir» alle foorten een begin ofte principael, het
welcke de maet moet wefen van alle het gene dat inde felve fborte wert gevonden,
ende hier door heeft Pitbagoras vanden wegh ende loop, die Hercules inde loop-
baen geloopen hadde , ghevonden de grootheydt van fijnen voedt, endedaernae
de ftaruure van zijn natuurlijcke lichaem. Ende dewijle het felden ghebeurt, dat
inde ghebonwen ghene Colummen gheftelt worden, dewelcke fbnder dat de prin-
cipale lichamen ende groote Ornamenten vande Ordens zijn, foo dunckt het
ons behoorlijck dat vande voet der felverfhet welcke Vitruv raz,uytdruckt,feggende, Vnapars huma-
Lib. 1. tur & ea er^ Modului, cujus Moduli cujus erit crafjitudo Columnarum,)als van een ware oorfpronck ende
ca?. 2. begin de module ghenomen worde, ende by ghevolghe mede de proportien ende maten, niet alleen-
lij eken van hare Bafes ende Capitelen, maer oock de hooghten ende deelen vande Pedeftalen, ende
infghelijcks die, dewelcke tot de Ornamenten, die op de felve zijn, behooren.
Ende fulcks wil Vitruvius verftaen met defe woorden. Quantitas autem ejl modulorum ex ipjius of erts
ub. i.caf.z fumptione,fingulifque membrorumpartibm univerfi operis conveniens effeüus, ende elders, daer hy bykans
nb cap 9 net klve beveftight; Ende in fumma alle d'andere dinge die tot defe Ordens, ghelijck wy hier nae
iaiff.de fullen fegghen, eenighfins behooren. Behalven Vitruvius Soq handelt Paulusden Rechtf-gheléerden
ilbTicap ^aermedevan,endeVlpianusinde water-leydinghen, Plinius indeArterien, endefpreeckendevande
37. Vinders der Mufijcke, Lidios Modulos Ampbion , DoriosTbamirafirax, Phrygios Marfias Pbryxinvenit.
z'l'J'c*ï' Suetonius roettfe mede aen, (prekende van Neroni, ende Horatius.
Serm. lib.
1 '#*'3' Cur non, Ponderibus Moduli[que fuis ratio utitur ac res
Vt queeque ejl ita [upliciis delicla toer eet. '
Omme nu tot den Modulus te komen, Dit is een Latijns woordt ende wort vande Gr jecken Metros
ofte Embate ghenoemt, Het welcke een mate te fegghen is, ende word van Vitruvio ende andere ge*
bruyckt,ende is daeromme defè weteufchap van Architecture eyghen gheworden, De fèlve en is al-
tijdt gheen vafte ende bepaelde mate, ghelijck den Palm, de Voedt, de Elle ende dierghelijcke zijn,
als vele hebben willen fegghen, maer een rationele portie, ofte een regul die over een komt met de
ghereguleerde faecke, nu grooter ende dan kleynder, nae het oordeel ende goedt-vinden vanden
3 JPW/1. Architeót, Ende daeromme feydt Artfioteles, Menfura dividitur fecundum menfurans & accipitura
j^'J™' Matbematico in Abftratlo a naturali in concreto, dat is ghemenghde.
In defe verkiefinghe moetmen evenwel opficht hebben op de qnaliteyt vande compartimenten,
diemen inde ontwerpen ende modellen maecken wil, dewijle door delen Modulo niet alleenlijcken
de dickten endelenghten vande Colommen gereguleert worden,maer oock de CornifTen óp de fèlve
ende de Pedeftalen die daer onder zijn, nae den aerdt vande ordre, ende daer door worden oock de
Intercolommen verdeelt ende alle de andere, foo wel uyterlijcke als innerlijcke deelen vande ghe-
bouwen, ende eyndelijeken worden daer door bepaelt alle de Koninghlijcke ende vafte wercken,hoe
groot die oock fouden moghen wefen , endefeker defe regul vande Griecken ghevonden ende van
alle de oude daer nae altijdt inde Architecture waerghenomen heeft, een wonderlijcke uytkomfte
ghehadt ende een groote lichtigheydt ghegeven in 't comparteren, gelijck wy een weynigh hier nae
iullenbethoonen.
Den Modulo kan op vele manieren gedeelt \vorden,maer het befte is datmen hem dele in 60 gelijc-
ke deelen; zynde een rationeel getal voortgebracht van 6 ende 10 beyde perfect, ende is daeromme
heel perfecT, ende begrijpt in fich thien geheele divifien, als 2.3.4.5 ende 6. vande kleyne ghetalen,
de welcke foo veel zijn als TV 1% VTlT2ende .ï, ende daernae 10. 12. ij-. 2q ende 30. vande grooten
ghetallen, dewelcke beteeckenen ï 7 \\ ende,1, ende worden altemael verftaen te zijn portien van-
den Modulo, behalven de welcke men oock andere kan maecken als daer zijn 7 i ende % ende dier-
f'&-5'c^- gheiijeke. Defe manieren van fpreecken van portien is oock van Vitruvio ghebruyekt gheweeft,
nb. \:cap. daer hy handelt vande Compartimenten der leden vande Ornamenten, maerfy hebben hare breuc-
3* ken die van allen niet al te wel verftaen ende verhandelt zijn.
Wy noemen defe divifien, omme defelvemet andere niet te confunderen, minuten, volghende
daer inne de Geograpbus ende jfirologos, dewelcke de graden vanden Hemel, Vande Aerde,ende van-
de Horologien alfoo verdeden, ende foo kunnen wy oock alle andere mate deelen, het fy een Palm,
een Voedt ofte een Elle wefende van 12 Oneen, ende elcke oncie wordt gefubdivideert in/minu-
ten, die het ghetal van 6a maecken • ende niet in 4 gelijck vele doen, om datfe 48 maken , maer daer
L'b. 1. van hebben wy ghenoegh gefproken.
■^•?4- Om dat inder waerheydt de Colommen ende infghelijcks Statuen ofte Beelden onder alle andere
dinghen