DOI Artikel:
Jagielska, Barbara: Barok wileński w XX wieku: Głębokie, Oszmiana, Krewo
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0317
Barok wileński w XX wieku...
315
zwieńczono jeszcze, nad delikatnie wygiętym gzymsem, dodatkowym szczyci-
kiem z żelaznym „promienistym” krzyżem. Podobnej roboty krzyże zdobią
również wieże, przykryte zgrabnymi hełmami, oraz przeźrocza na szczytach
transeptu i prezbiterium (il. 3, 4).
Nawa główna XX-wiecznego kościoła, rozczłonkowana pilastrami, otwie-
ra się do naw bocznych półkolistymi arkadami, nad którymi znajdują się
również półkoliste wnęki, stanowiące pozostałości górnych części zamurowa-
nych pierwotnych okien.
Oprócz fasady oraz barokowego i rokokowego wyposażenia wnętrza
kościół parafialny w Głębokiem prezentuje typ budowli dwudziestowiecznej,
neobarokowej, przy której przebudowie wykorzystano fragmenty dawnych
murów, a w partiach nowych czerpano z bogatego zasobu form późnego
baroku wileńskiego. Nie ulega wątpliwości, że jest to kościół ściśle nawiązujący
do tej specyficznej odmiany architektury późnobarokowej: prosta i jasna
forma planu, wysmukłe wieże o zróżnicowanych wysokością i wielkością
kondygnacjach i giętych powierzchniach ścian, zwieńczone typowymi wileń-
skimi krzyżami, ponadto postrzępione szczyty fasady, transeptu i prezbite-
rium, lekko wygięte gzymsy, zwielokrotnione pilastry, oszczędna dekoracja —
wszystko to czyni tę architekturę niezwykle malowniczą i każe nam uznać
rozbudowę głębockiego kościoła za realizację bardzo udaną.
Kolejny przykład budowli wzniesionej w stylu późnego baroku wileń-
skiego znajdujemy w Oszmianie. Kościół parafialny p.w. Św. Michała Ar-
chanioła, ufundowany w 1398 r. przez Władysława Jagiełłę lub Wielkiego
Księcia Witolda13, odbudowano w wieku XVII z funduszy zapisanych przez
Jana Karola Dowgiałłę Zawiszę, biskupa wileńskiego w latach 1656—6114.
Czesław Jankowski w Powiecie oszmiańskim zamieścił rysunek dawnego
kościoła parafialnego, murowanego, jednonawowego, z fasadą poprzedzoną
wieżami i zawartą między nimi kruchtą (il. 5)15. Kościół ten, zbyt mały dla
pomieszczenia dużej liczby parafian, został — na wniosek tychże parafian16 —
rozbudowany według projektu architekta Wacława Michniewicza17. Stanisław
Lorentz wskazuje na rok 190418 jako na datę przebudowy, wiadomo jednak,
że była ona prowadzona od 1900 r.19, a prace murarskie trwały do 190620.
Jeszcze w roku 1914 planowano powiększenie zakrystii i budowę ogrodzenia
wokół kościoła21.
Po rozbudowie, w początkach XX wieku, kościół p.w. Św. Michała
Archanioła stał się trójnawową bazyliką z pięcioprzęsłowym korpusem i jedno-
przęsłowym, zamkniętym trójbocznie, niższym prezbiterium, ujętym aneksami
zakrystyjnymi (il. 6). Najciekawszym elementem całej budowli są górujące nad
miastem, niezwykle smukłe, strzeliste wieże (il. 7), przywodzące na myśl
późnobarokowe fasady kościołów wileńskich. W Oszmianie mamy do czynienia
z fasadą trójosiową, jednokondygnacyjną, z dostawionym portykiem o trójkąt-
nym przyczółku, odbiegającym od wzorów osiemnastowiecznych. Także szczyt
pomiędzy wieżami stanowi tylko swobodne nawiązanie do szczytów późnoba-
315
zwieńczono jeszcze, nad delikatnie wygiętym gzymsem, dodatkowym szczyci-
kiem z żelaznym „promienistym” krzyżem. Podobnej roboty krzyże zdobią
również wieże, przykryte zgrabnymi hełmami, oraz przeźrocza na szczytach
transeptu i prezbiterium (il. 3, 4).
Nawa główna XX-wiecznego kościoła, rozczłonkowana pilastrami, otwie-
ra się do naw bocznych półkolistymi arkadami, nad którymi znajdują się
również półkoliste wnęki, stanowiące pozostałości górnych części zamurowa-
nych pierwotnych okien.
Oprócz fasady oraz barokowego i rokokowego wyposażenia wnętrza
kościół parafialny w Głębokiem prezentuje typ budowli dwudziestowiecznej,
neobarokowej, przy której przebudowie wykorzystano fragmenty dawnych
murów, a w partiach nowych czerpano z bogatego zasobu form późnego
baroku wileńskiego. Nie ulega wątpliwości, że jest to kościół ściśle nawiązujący
do tej specyficznej odmiany architektury późnobarokowej: prosta i jasna
forma planu, wysmukłe wieże o zróżnicowanych wysokością i wielkością
kondygnacjach i giętych powierzchniach ścian, zwieńczone typowymi wileń-
skimi krzyżami, ponadto postrzępione szczyty fasady, transeptu i prezbite-
rium, lekko wygięte gzymsy, zwielokrotnione pilastry, oszczędna dekoracja —
wszystko to czyni tę architekturę niezwykle malowniczą i każe nam uznać
rozbudowę głębockiego kościoła za realizację bardzo udaną.
Kolejny przykład budowli wzniesionej w stylu późnego baroku wileń-
skiego znajdujemy w Oszmianie. Kościół parafialny p.w. Św. Michała Ar-
chanioła, ufundowany w 1398 r. przez Władysława Jagiełłę lub Wielkiego
Księcia Witolda13, odbudowano w wieku XVII z funduszy zapisanych przez
Jana Karola Dowgiałłę Zawiszę, biskupa wileńskiego w latach 1656—6114.
Czesław Jankowski w Powiecie oszmiańskim zamieścił rysunek dawnego
kościoła parafialnego, murowanego, jednonawowego, z fasadą poprzedzoną
wieżami i zawartą między nimi kruchtą (il. 5)15. Kościół ten, zbyt mały dla
pomieszczenia dużej liczby parafian, został — na wniosek tychże parafian16 —
rozbudowany według projektu architekta Wacława Michniewicza17. Stanisław
Lorentz wskazuje na rok 190418 jako na datę przebudowy, wiadomo jednak,
że była ona prowadzona od 1900 r.19, a prace murarskie trwały do 190620.
Jeszcze w roku 1914 planowano powiększenie zakrystii i budowę ogrodzenia
wokół kościoła21.
Po rozbudowie, w początkach XX wieku, kościół p.w. Św. Michała
Archanioła stał się trójnawową bazyliką z pięcioprzęsłowym korpusem i jedno-
przęsłowym, zamkniętym trójbocznie, niższym prezbiterium, ujętym aneksami
zakrystyjnymi (il. 6). Najciekawszym elementem całej budowli są górujące nad
miastem, niezwykle smukłe, strzeliste wieże (il. 7), przywodzące na myśl
późnobarokowe fasady kościołów wileńskich. W Oszmianie mamy do czynienia
z fasadą trójosiową, jednokondygnacyjną, z dostawionym portykiem o trójkąt-
nym przyczółku, odbiegającym od wzorów osiemnastowiecznych. Także szczyt
pomiędzy wieżami stanowi tylko swobodne nawiązanie do szczytów późnoba-