DOI Artikel:
Zglinski, Marcin: Kościół p.w. Najświętszego Odkupiciela i klasztor Jezuitów w Wołkowysku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22261#0083
Marcin Zgliński
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
Sztuka kresów wschodnich, t. 6
Kraków 2006
KOŚCIÓŁ P.W. NAJŚWIĘTSZEGO ODKUPICIELA
I KLASZTOR JEZUITÓW W WOŁKOWYSKU
Choć jezuicka placówka w Wołkowysku istniała niewiele ponad cztery dekady zaś
sam kościół przetrwał ją jedynie o dwadzieścia siedem lat, stanowiły one ważny element
w życiu miasta i powiatu. Jednak poza historyczną notatką w pracy Wołyniaka1 i krótkim
hasłem w Encyklopedii wiedzy o Jezuitach2 nie doczekały się one żadnego opracowania. Nie-
dawno w ramach Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej
Rzeczypospolitej opublikowano monografię innych świątyń rzymskokatolickich miasta3,
jednak nie znalazł się tam rozdział o klasztorze i kościele jezuickim - jako nieistniejących
od dwóch wieków. Niniejszy szkic stanowi więc rodzaj uzupełnienia.
Historia
W Słowniku geograficznym podano mylną informację, jakoby klasztor jezuitów
został ufundowany w r. 1598 przez Oskierkę4. W istocie fundacja miała jednak miej-
sce dopiero w XVIII w. Według inwentarza z r. 1797, nastąpiła w r. 1734, dokonana
w głównej mierze przez Katarzynę Elżbietę z Ogińskich Puzyninę, kasztelanową mści-
sławską, przy współudziale Józefa Antoniego i Salomei Katarzyny Kaczanowskich,
podkomorstwa powiatu wołkowyskiego5. Według innych źródeł misja wołkowyska
powstała dzięki o. Jerzemu Linowskiemu, który w r. 1736 przeznaczył na ten cel
swoją ojcowiznę, a w latach 1737-1740 wraz z o. Stanisławem Karwackim prowadził
pracę misyjną w kościele farnym św. Mikołaja6. Najprawdopodobniej chodzi zresztą
o tę samą fundację, zainicjowaną w r. 1734, a w r. 1736 powiększoną. Z tego czasu
1 J. M. Giżycki [Wołyniak], Jezuici w Wołkowysku. Notatka historyczna, [w:] Z przeszłości powiatu
wołkowyskiego, Kraków 1905, s. 9-39.
2 EWJ, s. 757-758.
3 M. Zgliński, Wołkowysk. Wiadomości na temat miasta i jego zabytków; Kościół parafialny św.
Stanisława Kostki w Wołkowysku; Kaplica cmentarna w Wołkowysku, [w:] Materiały do dziejów
sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J. K. Ostrowski, cz. II,
Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, t. 1, red. M. Kała-
majska-Saeed, Kraków 2003, s. 57-202.
4 SGKP, t. 13, 1893, s. 877.
5 BLAN, 43-23855, Inwentarz rzeczy kościelnych zgromadzenia akademickiego wołkowyskiego, roku
1797przejrzany, spisany i oddany do rąkj. w.j. m. księdza Pilchowskiego, biskupa echineńskiego,
sufragana, dziekana i oficjała wileńskiego, za wyraźnym rozkazem i urządzeniem tegożj.w. biskupa
[...] dnia 21 miesiąca augusta, k.l-5v.; zob. aneks 2.
6 Giżycki, op. cit., s. 10; EWJ, s. 757-758; W. Tołloczko, Kościółfarny w Wołkowysku, „Dwutygodnik
Diecezjalny Wileński”, 1914, s. 135; jako datę fundacji misji jezuickiej w Wołkowysku podany
tam r. 1736.
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
Sztuka kresów wschodnich, t. 6
Kraków 2006
KOŚCIÓŁ P.W. NAJŚWIĘTSZEGO ODKUPICIELA
I KLASZTOR JEZUITÓW W WOŁKOWYSKU
Choć jezuicka placówka w Wołkowysku istniała niewiele ponad cztery dekady zaś
sam kościół przetrwał ją jedynie o dwadzieścia siedem lat, stanowiły one ważny element
w życiu miasta i powiatu. Jednak poza historyczną notatką w pracy Wołyniaka1 i krótkim
hasłem w Encyklopedii wiedzy o Jezuitach2 nie doczekały się one żadnego opracowania. Nie-
dawno w ramach Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej
Rzeczypospolitej opublikowano monografię innych świątyń rzymskokatolickich miasta3,
jednak nie znalazł się tam rozdział o klasztorze i kościele jezuickim - jako nieistniejących
od dwóch wieków. Niniejszy szkic stanowi więc rodzaj uzupełnienia.
Historia
W Słowniku geograficznym podano mylną informację, jakoby klasztor jezuitów
został ufundowany w r. 1598 przez Oskierkę4. W istocie fundacja miała jednak miej-
sce dopiero w XVIII w. Według inwentarza z r. 1797, nastąpiła w r. 1734, dokonana
w głównej mierze przez Katarzynę Elżbietę z Ogińskich Puzyninę, kasztelanową mści-
sławską, przy współudziale Józefa Antoniego i Salomei Katarzyny Kaczanowskich,
podkomorstwa powiatu wołkowyskiego5. Według innych źródeł misja wołkowyska
powstała dzięki o. Jerzemu Linowskiemu, który w r. 1736 przeznaczył na ten cel
swoją ojcowiznę, a w latach 1737-1740 wraz z o. Stanisławem Karwackim prowadził
pracę misyjną w kościele farnym św. Mikołaja6. Najprawdopodobniej chodzi zresztą
o tę samą fundację, zainicjowaną w r. 1734, a w r. 1736 powiększoną. Z tego czasu
1 J. M. Giżycki [Wołyniak], Jezuici w Wołkowysku. Notatka historyczna, [w:] Z przeszłości powiatu
wołkowyskiego, Kraków 1905, s. 9-39.
2 EWJ, s. 757-758.
3 M. Zgliński, Wołkowysk. Wiadomości na temat miasta i jego zabytków; Kościół parafialny św.
Stanisława Kostki w Wołkowysku; Kaplica cmentarna w Wołkowysku, [w:] Materiały do dziejów
sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J. K. Ostrowski, cz. II,
Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego, t. 1, red. M. Kała-
majska-Saeed, Kraków 2003, s. 57-202.
4 SGKP, t. 13, 1893, s. 877.
5 BLAN, 43-23855, Inwentarz rzeczy kościelnych zgromadzenia akademickiego wołkowyskiego, roku
1797przejrzany, spisany i oddany do rąkj. w.j. m. księdza Pilchowskiego, biskupa echineńskiego,
sufragana, dziekana i oficjała wileńskiego, za wyraźnym rozkazem i urządzeniem tegożj.w. biskupa
[...] dnia 21 miesiąca augusta, k.l-5v.; zob. aneks 2.
6 Giżycki, op. cit., s. 10; EWJ, s. 757-758; W. Tołloczko, Kościółfarny w Wołkowysku, „Dwutygodnik
Diecezjalny Wileński”, 1914, s. 135; jako datę fundacji misji jezuickiej w Wołkowysku podany
tam r. 1736.