DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43489#0013
Piotr Krasny
FORMA PASTORIS.
DZIAŁALNOŚĆ ŚW. KAROLA BOROMEUSZA
JAKO WZORZEC PATRONATU BISKUPIEGO
NAD SZTUKĄ SAKRALNĄ
Badania nad patronatem artystycznym biskupów w potrydenckim okresie
dziejów Kościoła, rozwijające się żywo w ostatnich latach, pozwalają wysnuć
przypuszczenie, iż działalność hierarchów na tym polu była podporządkowana
dość wyrazistym schematom, powielanym przez ponad dwa stulecia w różno-
rodnych środowiskach. Warto zatem podjąć próby wyjaśnienia, w jakich
okolicznościach schematy te zostały wytworzone i co sprawiało, że ludzie
Kościoła podchodzili do nich z taką atencją.
Poszukiwanie przyczyn owego stanu rzeczy w ustawodawstwie Soboru
Trydenckiego przynosi dość skromne rezultaty. W licznych postanowieniach
soborowych, określających zasady sprawowania urzędu biskupiego, znajduje-
my tylko bardzo ogólne wskazania dotyczące problematyki patronatu artys-
tycznego. Podczas XXI sesji (16 lipca 1562) złożono na biskupów odpowie-
dzialność za stan kościołów katedralnych, a także stwierdzono, że powinni
oni zatroszczyć się o „odnowienie i przywrócenie do dawnego stanu kościo-
łów parafialnych, nawet gdyby pozostawały pod prawem patronatu, z dowol-
nych zysków i dochodów, które w jakikolwiek sposób przynależą do tych
kościołów. Gdyby zaś te dochody nie były wystarczające, wtedy biskupi
skłonią, za pomocą wszelkich stosownych środków, wszystkich patronów i
inne osoby, które otrzymują jakiekolwiek zyski ze wspomnianych kościołów,
albo w razie ich braku, wszystkich parafian do pokrycia wszystkich środków
odnowy, bez względu na jakiekolwiek odwołania, wyłączenia i sprzeciwy”1.
Na sesji XXIII (15 lipca 1563) nakazano biskupom założenie w ich diecez-
jach seminariów generalnych i wzniesienie dla nich budynków za pieniądze
wydzielone z całości dochodów stołu biskupiego oraz uposażenia kapituł
katedralnych2. Podczas sesji XXV (3 grudnia 1563) dołączono zaś do ich
1 Dokumenty soborów powszechnych, t. IV: Lateran V, Trydent, Watykan I, opr. A. Baron,
H. Pietras, Kraków 2004, s. 621-622.
2 Tamże, s. 707-708.
FORMA PASTORIS.
DZIAŁALNOŚĆ ŚW. KAROLA BOROMEUSZA
JAKO WZORZEC PATRONATU BISKUPIEGO
NAD SZTUKĄ SAKRALNĄ
Badania nad patronatem artystycznym biskupów w potrydenckim okresie
dziejów Kościoła, rozwijające się żywo w ostatnich latach, pozwalają wysnuć
przypuszczenie, iż działalność hierarchów na tym polu była podporządkowana
dość wyrazistym schematom, powielanym przez ponad dwa stulecia w różno-
rodnych środowiskach. Warto zatem podjąć próby wyjaśnienia, w jakich
okolicznościach schematy te zostały wytworzone i co sprawiało, że ludzie
Kościoła podchodzili do nich z taką atencją.
Poszukiwanie przyczyn owego stanu rzeczy w ustawodawstwie Soboru
Trydenckiego przynosi dość skromne rezultaty. W licznych postanowieniach
soborowych, określających zasady sprawowania urzędu biskupiego, znajduje-
my tylko bardzo ogólne wskazania dotyczące problematyki patronatu artys-
tycznego. Podczas XXI sesji (16 lipca 1562) złożono na biskupów odpowie-
dzialność za stan kościołów katedralnych, a także stwierdzono, że powinni
oni zatroszczyć się o „odnowienie i przywrócenie do dawnego stanu kościo-
łów parafialnych, nawet gdyby pozostawały pod prawem patronatu, z dowol-
nych zysków i dochodów, które w jakikolwiek sposób przynależą do tych
kościołów. Gdyby zaś te dochody nie były wystarczające, wtedy biskupi
skłonią, za pomocą wszelkich stosownych środków, wszystkich patronów i
inne osoby, które otrzymują jakiekolwiek zyski ze wspomnianych kościołów,
albo w razie ich braku, wszystkich parafian do pokrycia wszystkich środków
odnowy, bez względu na jakiekolwiek odwołania, wyłączenia i sprzeciwy”1.
Na sesji XXIII (15 lipca 1563) nakazano biskupom założenie w ich diecez-
jach seminariów generalnych i wzniesienie dla nich budynków za pieniądze
wydzielone z całości dochodów stołu biskupiego oraz uposażenia kapituł
katedralnych2. Podczas sesji XXV (3 grudnia 1563) dołączono zaś do ich
1 Dokumenty soborów powszechnych, t. IV: Lateran V, Trydent, Watykan I, opr. A. Baron,
H. Pietras, Kraków 2004, s. 621-622.
2 Tamże, s. 707-708.