DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43489#0131
Rafał Nawrocki
RENESANSOWE FUNDACJE BRANICKICH:
W KRĘGU DZIAŁALNOŚCI
WARSZTATÓW PINCZOWSKICH
W drugiej połowie XVI i na początku XVII stulecia Braniccy herbu Gryf
należeli do grona średniozamożnej szlachty. Członkowie rodu pełnili różne
funkcje ziemskie i dworskie1. Karierom urzędniczym towarzyszył wzrost
zamożności. Status społeczny powoli rósł, a wraz z nim aspiracje. Choć zna-
czny awans społeczny i majątkowy miał dopiero nadejść w kolejnych deka-
dach XVII wieku, to przełom XVI i XVII okazał się niezwykle ważny. Z ini-
cjatywy Branickich powstało wtedy wiele realizacji na polu sztuki. Pierwszo-
planową rolę odegrał tutaj starosta niepołomicki Jan Branicki, który zlecał
m.in. prace budowlane i kamieniarsko-rzeźbiarskie. Zabytki tej grupy, choć
zróżnicowane poziomem artystycznym, stworzyły zwarty pod względem sty-
listycznym zespół i stanowią najbardziej charakterystyczny przejaw działal-
ności fundacyjnej Branickich w omawianym okresie2.
Dotychczasowe publikacje, które omawiały dzieła sztuki powstałe na za-
mówienie tej rodziny na przełomie XVI i XVII wieku, koncentrowały się
1 Por. Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego S. J. Powiększony dodatkami z późniejszych
autorów, rękopisów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. II, Lipsk
1839, s. 278-280; A. B o n i e c k i, Herbarz Polski, t. II, Warszawa 1900, s. 103;
T. Z i e 1 i ń s k a, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Warszawa 1997, s. 33-35;
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XV1II wieku. Spisy, oprać. S. Cynarski, A. Falniow-
ska-Gradowska pod red. A. Gąsiorowskiego, Kórnik 1990, s. 46, 65-66, 181.
2 Braniccy fundowali także przedmioty rzemiosła artystycznego. Na sprzęty i wyposażenie
kościoła parafialnego w Niepołomicach składały się m.in. zachowane lub znane tylko z doku-
mentów; rzeźbiona i intarsjowana ławka z herbami Jana Branickiego i jego żony Anny z Mysz-
kowskich (Gryf i Jastrzębiec), monstrancja z napisem fundacyjnym: „Johannes a Rusca Branic-
ki, venator Grac, capitan. Nepolomicen. anno 1599 fieri fecit, oretur pro eo”, relikwiarze
i srebrny krzyż na relikwie z herbem Gryf, szaty liturgiczne z herbami Branickich i Myszkow-
skich. Por. K. Sinko-Popielowa, Kościół w Niepołomicach, „Rocznik Krakowski”
30 (1938), s. 90-94. Udział zatem w fundowaniu sprzętów dla kościoła w Niepołomicach miała
także Anna Branicka. Nagrobek Kaspra Branickiego był natomiast wspólną fundacją Jana i jego
brata Stanisława. Stanisław Branicki podejmował szerokie prace budowlane w Chęcinach.
Por. J. Ł o z i ń s k i, Grobowe kaplice kopułowe w Polsce 1520-1620, Warszawa 1973,
s. 178-181.
RENESANSOWE FUNDACJE BRANICKICH:
W KRĘGU DZIAŁALNOŚCI
WARSZTATÓW PINCZOWSKICH
W drugiej połowie XVI i na początku XVII stulecia Braniccy herbu Gryf
należeli do grona średniozamożnej szlachty. Członkowie rodu pełnili różne
funkcje ziemskie i dworskie1. Karierom urzędniczym towarzyszył wzrost
zamożności. Status społeczny powoli rósł, a wraz z nim aspiracje. Choć zna-
czny awans społeczny i majątkowy miał dopiero nadejść w kolejnych deka-
dach XVII wieku, to przełom XVI i XVII okazał się niezwykle ważny. Z ini-
cjatywy Branickich powstało wtedy wiele realizacji na polu sztuki. Pierwszo-
planową rolę odegrał tutaj starosta niepołomicki Jan Branicki, który zlecał
m.in. prace budowlane i kamieniarsko-rzeźbiarskie. Zabytki tej grupy, choć
zróżnicowane poziomem artystycznym, stworzyły zwarty pod względem sty-
listycznym zespół i stanowią najbardziej charakterystyczny przejaw działal-
ności fundacyjnej Branickich w omawianym okresie2.
Dotychczasowe publikacje, które omawiały dzieła sztuki powstałe na za-
mówienie tej rodziny na przełomie XVI i XVII wieku, koncentrowały się
1 Por. Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego S. J. Powiększony dodatkami z późniejszych
autorów, rękopisów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. II, Lipsk
1839, s. 278-280; A. B o n i e c k i, Herbarz Polski, t. II, Warszawa 1900, s. 103;
T. Z i e 1 i ń s k a, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Warszawa 1997, s. 33-35;
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XV1II wieku. Spisy, oprać. S. Cynarski, A. Falniow-
ska-Gradowska pod red. A. Gąsiorowskiego, Kórnik 1990, s. 46, 65-66, 181.
2 Braniccy fundowali także przedmioty rzemiosła artystycznego. Na sprzęty i wyposażenie
kościoła parafialnego w Niepołomicach składały się m.in. zachowane lub znane tylko z doku-
mentów; rzeźbiona i intarsjowana ławka z herbami Jana Branickiego i jego żony Anny z Mysz-
kowskich (Gryf i Jastrzębiec), monstrancja z napisem fundacyjnym: „Johannes a Rusca Branic-
ki, venator Grac, capitan. Nepolomicen. anno 1599 fieri fecit, oretur pro eo”, relikwiarze
i srebrny krzyż na relikwie z herbem Gryf, szaty liturgiczne z herbami Branickich i Myszkow-
skich. Por. K. Sinko-Popielowa, Kościół w Niepołomicach, „Rocznik Krakowski”
30 (1938), s. 90-94. Udział zatem w fundowaniu sprzętów dla kościoła w Niepołomicach miała
także Anna Branicka. Nagrobek Kaspra Branickiego był natomiast wspólną fundacją Jana i jego
brata Stanisława. Stanisław Branicki podejmował szerokie prace budowlane w Chęcinach.
Por. J. Ł o z i ń s k i, Grobowe kaplice kopułowe w Polsce 1520-1620, Warszawa 1973,
s. 178-181.