DOI Heft:
I. Zabytki starożytne w zbiorach polskich
DOI Artikel:Sztetyłło, Zofia: Stemple ceramiczne w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51288#0040
36
, , , 1 o
większości z warsztatów królewskich dynastii Spartokidów . Zachowały się
na nich pełne lub skrócone imiona władców bosforańskich lub producentów)
(ewentualnie właścicieli lub dzierżawców) wytwórni ceramicznych. Są to
imiona Hygiainosa (wraz z tytułem archonta, którym posługiwał się ten wład-
ca), Pairisadesa, Spartokosa oraz imiona: Leodikosa, Leostratosa, Monimosa,
Moschosa, Aischylosa, Athenipposa, Harmokratesa, Koinosa, Orchamosa, Sa-
tyrosa i Timosthenesa. Niektóre zabytki zachowały określenie: "basilike"
lub "basilikos", potwierdzające ich pochodzenie z warsztatów królewskich.
Szczególną rolę w kolekcji warszawskiej pełni ceramiczna sztanca w
13
kształcie płaskiej, prostokątnej poduszeczki z monogramowym napisem . 7/
świetle toczącej się ciągle dyskusji na temat sposobu stemplowania wyrobów
ceramicznych i kształtu oraz tworzywa sztanc, ma ona szczególny charakter,
rzuca bowiem nieco światła na to istotne zagadnienie1 \ Brak jest wpraw-
dzie potwierdzenia jej fuhkcji w postaci zachowanego odcisku sztancy,' tj.
stempla, niemniej jednak jest jeszcze jednym argumentem dla zwolenników
poglądu, iż sztance ceramiczne, podobnie .jak to ma miejsce we współczes-
nych warsztatach greckich, mogły być wykonywane z łatwo dostępnego w pra-
cowni materiału, czyli gliny.
W sumie więc kolekcja warszawska, zgromadzona głównie drogą wykopalisk
polskich,zawiera różnorodny i bogaty materiał zabytkowy, reprezentatywny
dla tej kategorii zabytków, ponieważ daje przegląd stempli najbardziej
typowych dla poszczególnych ośrodków i o charakterze unikalnym, jak w
wypadku ceramicznej matrycy. Wiele z zabytków kolekcji warszawskiej wyko-
rzystano jako materiał źródłowy dla studiów ikonograficznych1, niektóre
z zespołów, jak np. zabytki z Mirmekionu,posłużyły za punkt wyjścia do
szerszych badań nad problematyką ekonomiczną świata starożytnego
12 V.F.Gajdukević, Stroitielnyje keramiceskie materiały Bospora, Izvestia Gosu-
darstvennoi Akademii Istorii Materialnej Kultury, 104, Moskwa '1934.
A.Sadurska, Stemplowane imadła amfor, dachówki i inne zabytki epigrafiki ce-
ramicznej, w: K.Michałowski, Mirmeki I. Wykopaliska odcinka polskiego w 1956 r.,
Warszawa 1958, s. 115, a? 46, ryc. 137.
/i
Z.Sztetyłło, Grecka epigrafika ceramiczna, Warszawa 1971, ss. 29-33, tamże
lit. dot. sposobu stemplowania amfor.
Z.Sztetyłło, Quelques remarąues en marge des etudes sur 1 iconographie des
timbres amphoriąues grees, Melanges offerts a K.Michałowski, Warszawa 1966, ss.669-
-6?4; tejże, Quelques problems relatifs a l'iconographie des timbres amphoriques.
La representation des statues, Etudes et Travaux III, 1966, ss. 46-80; tejże, Les
hermes dans 1'iconographie des timbres amphoriques grees, Etudes et Travaux V,1971,
ss. 92-103.
Z.Sztetyłło, Rola Mirmekionu w życiu gospodarczym Państwa Bosforskiego w IV-
-I w. p.n.e., Warszawa 19?2; tejże, Torgovyie svjazi Mirmekia IV-II w. do n.e., Ac-
ta Conventus Eirene, Warszawa 1971.
, , , 1 o
większości z warsztatów królewskich dynastii Spartokidów . Zachowały się
na nich pełne lub skrócone imiona władców bosforańskich lub producentów)
(ewentualnie właścicieli lub dzierżawców) wytwórni ceramicznych. Są to
imiona Hygiainosa (wraz z tytułem archonta, którym posługiwał się ten wład-
ca), Pairisadesa, Spartokosa oraz imiona: Leodikosa, Leostratosa, Monimosa,
Moschosa, Aischylosa, Athenipposa, Harmokratesa, Koinosa, Orchamosa, Sa-
tyrosa i Timosthenesa. Niektóre zabytki zachowały określenie: "basilike"
lub "basilikos", potwierdzające ich pochodzenie z warsztatów królewskich.
Szczególną rolę w kolekcji warszawskiej pełni ceramiczna sztanca w
13
kształcie płaskiej, prostokątnej poduszeczki z monogramowym napisem . 7/
świetle toczącej się ciągle dyskusji na temat sposobu stemplowania wyrobów
ceramicznych i kształtu oraz tworzywa sztanc, ma ona szczególny charakter,
rzuca bowiem nieco światła na to istotne zagadnienie1 \ Brak jest wpraw-
dzie potwierdzenia jej fuhkcji w postaci zachowanego odcisku sztancy,' tj.
stempla, niemniej jednak jest jeszcze jednym argumentem dla zwolenników
poglądu, iż sztance ceramiczne, podobnie .jak to ma miejsce we współczes-
nych warsztatach greckich, mogły być wykonywane z łatwo dostępnego w pra-
cowni materiału, czyli gliny.
W sumie więc kolekcja warszawska, zgromadzona głównie drogą wykopalisk
polskich,zawiera różnorodny i bogaty materiał zabytkowy, reprezentatywny
dla tej kategorii zabytków, ponieważ daje przegląd stempli najbardziej
typowych dla poszczególnych ośrodków i o charakterze unikalnym, jak w
wypadku ceramicznej matrycy. Wiele z zabytków kolekcji warszawskiej wyko-
rzystano jako materiał źródłowy dla studiów ikonograficznych1, niektóre
z zespołów, jak np. zabytki z Mirmekionu,posłużyły za punkt wyjścia do
szerszych badań nad problematyką ekonomiczną świata starożytnego
12 V.F.Gajdukević, Stroitielnyje keramiceskie materiały Bospora, Izvestia Gosu-
darstvennoi Akademii Istorii Materialnej Kultury, 104, Moskwa '1934.
A.Sadurska, Stemplowane imadła amfor, dachówki i inne zabytki epigrafiki ce-
ramicznej, w: K.Michałowski, Mirmeki I. Wykopaliska odcinka polskiego w 1956 r.,
Warszawa 1958, s. 115, a? 46, ryc. 137.
/i
Z.Sztetyłło, Grecka epigrafika ceramiczna, Warszawa 1971, ss. 29-33, tamże
lit. dot. sposobu stemplowania amfor.
Z.Sztetyłło, Quelques remarąues en marge des etudes sur 1 iconographie des
timbres amphoriąues grees, Melanges offerts a K.Michałowski, Warszawa 1966, ss.669-
-6?4; tejże, Quelques problems relatifs a l'iconographie des timbres amphoriques.
La representation des statues, Etudes et Travaux III, 1966, ss. 46-80; tejże, Les
hermes dans 1'iconographie des timbres amphoriques grees, Etudes et Travaux V,1971,
ss. 92-103.
Z.Sztetyłło, Rola Mirmekionu w życiu gospodarczym Państwa Bosforskiego w IV-
-I w. p.n.e., Warszawa 19?2; tejże, Torgovyie svjazi Mirmekia IV-II w. do n.e., Ac-
ta Conventus Eirene, Warszawa 1971.