Studia archeologiczne (2.1984)

74

6 7 fi
Dzienni ki podróży (np.J. Ocieskiego , J. Goryńskiego , St. Reszki , M.
K. Radziwiłła^, M. Rywockiego^, Anonima z 1595 r.^) pozwalają nam dzi-
siaj ocenić kulturę humanistyczną rodaków, a wówczas, nawet jeżeli nie wy-
dane drukiem-, na pewno rozpowszechniały refleksje podróżników * * Podróżne dc
Włoch naszych czołowych pisarzy, mimo iż nie pociągnęły za sobą powstania
utworów o antyku, pośrednio znalazły przecież odbicie w ich dziełach i
, 13
wpłynęły na określony stosunek do kultury antycznej u czytelników . Za
przykładem Włochów próbowano też naśladować znane z literatury antycznej
obyczaje. Na wzór starożytnych urządzano więc uroczystości dworskie,przed-
stawienia teatralne, triumfy "all antica"1^. Związana z tym była klasy-
15
cyzująca architektura okazjonalna: bramy triumfalne, panoplia . Nieprze-
ciętną rolę w recepcji sztuki starożytnej odegrało także kolekcjonowanie
dzieł antycznych lub antykizujących. Wśród kolekcjonerów XVI w., było kil-
ku zbieraczy numizmatów: Maciej z Miechowa, Jerzy Turzon, Stanisław Różan-
ka^. Stanisław Grzebski, Wacław Koler. Testament Miechowity (1457-1523) wy-
mienia wśród innych licznych obiektów "cztery stare rzymskie grube aure-
usy" i trzy monety z czasów Hadriana zwane przez Polaków "denarami św. Ja-
na Chrzciciela" (n.b. znajdowane w Polsce). A wśród zbioru ofiarowanego
przez Grzebskiego (1526-1570) Akademii Krakowskiej znajdowały się monety
greckie, rzymskie i hebrajskie, wśród których był "złoty macedoński z
1 6
popiersiem Filipa"
Echem rozwijającej się od XV wieku we Włoszech epigrafiki było

K. Hartleb, Jan z Ocieszyna Ocieski, jego działalność i diariusz podróży do
Rzymu, Lwów '19'1'7.
O
Peregrynacja do Ziemi Św. Jana Goryńskiego, wyd. W. Baranowski, "Prace Komisji
do Badań nad Historią Literatury i Oświaty", I, Warszawa 1914.
8
Stanislai Resci diarium'.1583-89, wyd. J. Czubek, w: Archiwum do Dziejów Litera-
tury i Oświaty w Polsce, XV, Kraków 1915, cz. 1.
Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła peregrynacja do Ziemi Świętej (1582-84), wyd.
J. Czubek, w: Archiwum do DzLejów Literatury i Oświaty w Polsce, XV, Kraków 1915,
cz. 2} wyd. J. Kukulski, Warszawa 1962.
10
M. Rywocki, Księgi peregrynackie 1584-8?, w: Archiwum do Dziejów Literatury i
Oświaty w Polsce, XII , Kraków 1910.
*11
Anonim, Diariusz peregrynacji włoskiej, hiszpańskiej, portugalskiej (1595),
wyd. J. Czubek, Kraków 1925.
12 z
Por. K. Hartleb, Polskie dzienniki podróży w XVI w. jako źródło do współczes-
nej kultury, Lwów 1917. Por. także W. Tomkiewicz, Pisarze polskiego Odrodzenia o
sztuce, Wrocław 1955.
15
W. Tomkiewicz, Stosunek pisarzy polskich doby humanizmu do sztuki, w: Studia
Renesansowe, I, Wrocław 1956.
Zj. i
J. Kowalczyk, Sławne theatrum na weselu podkanclerzego Jana Zamoyskiego, "Pa-
miętnik Teatralny", XVII, 1964, nr 3, s. 242-251: tenże, Triumf i sława wojenna
"all'antica" w Polsce w XVI w,, w: Renesans, Sztuka i ideologia. Materiały Sympozjum
Naukowego Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Kraków, czerwiec 1972 oraz Sesjii Naukowej Sto-
warzyszenia Historyków Sztuki, Kielceflistopad 1973, Warszawa 1976.
15
J. A. Chroscicki, Architektura okazjonalna XVI-XVIII wieku w Polsce. Próba
charakterystyki, w: Treści dzieła sztuki. Materiały sesji Stworzyszenia Historyków
Sztuki Gdańsk,grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 215-234.
zł /f
Wg L. Hajdukiewicz, Biblioteka Macieja z Miechowa, Wrocław 1960, s. 81, 147 r.