Studia archeologiczne (2.1984)

80

oraz płynące z włosko-renesansowego Krakowa wzory powoli wtłoczyły ten
tradycyjny nurt w ramy programowo antykizującej sztuki wiodących cechów,
gdzie obowiązywały już włoskie wzorniki. Pierwszy nurt recepcji antyku,
związany z kręgami dworskimi, we wspaniałych, ściśle odpowiadających pro-
gramom europejskiej czołówki intelektualnej realizacjach, wypowiadał się
w sposób bardzo dobrze odzwierciedlający ideały klasyczne. Powodował dzie-
ła, w których antyk tylko lekko był przysłonięty cieniem włoskiego rene-
sansu. Bardzo rzadko natomiast odzywały się tutaj echa rodzinne.
' Nurt drugi, właściwy sztuce mieszczańskiej był znacznie dalszy od an-
tyku. Niejednokrotnie nawet antyczne treści ilustrowano nieodpowiednimi,
choć również antycznymi motywami, czasem nie zdając sobie nawet sprawy z
pierwotnego ich znaczenia. Jako przykład można tu przytoczyć typowo pogań-
ską, mitologiczną dekorację naczyń z Nieszawy, używanych do celów litur-
gicznych w miejscowym kościele^. Nieporozumienia te wykazują, iż klasycz-
ne wykształcenie i humanistyczna kultura nie rozpowszechniały się równie
szybko jak formy sztuki. A te, choć nieraz bardzo już dalekie od swych
pierwowzorów, docierały prawie wszędzie, zawsze wzbudzając podziw i Zain-
teresowanie odległą Starożytnością.
Maj 1978 r.
E. Potkowski, op. cit., s. J5A-.