DOI Artikel:
Laprus-Madej, Beata: Podstawy konsumpcji mięsa w neolicie na terenie ziem polskich w świetle źródeł archeozoologicznych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.52443#0089
Beata Laprus-Madej
Podstawy konsumpcji mięsa w neolicie na terenie ziem
polskich w świetle źródeł archeozoologicznych
Wstęp
Gospodarka plemion neolitycznych z obszaru ziem polskich bardzo długo pozo-
stawała poza zasięgiem szczegółowych badań archeologicznych; zajmowano się nią
przeważnie na marginesie opracowań podziałów przestrzennych i chronologicznych.
W pracach archeologicznych dotyczących neolitu, wydanych przed 1928 rokiem, kiedy
to opublikowano pierwsze specjalistyczne opracowanie szczątków zwierzęcych z tego
okresu (Lubicz-Niezabitowski 1928/1929) i w niektórych późniejszych pracach z
pierwszych lat po II wojnie światowej, ograniczano się jedynie do wyliczania podsta-
wowych zajęć, jak uprawa, hodowla, myślistwo czy zbieractwo. Powoływano się przy
tym na obecność znalezisk (jak narzędzia rolnicze, żarna, pozostałości ziaren i kości
zwierzęcych) ilustrujących bezpośrednio te zajęcia. O istnieniu hodowli mówiono wte-
dy, gdy w materiałach wykopaliskowych znaleziono kości zwierzęce, natomiast skład
gatunkowy tych materiałów nie miał dla badaczy większego znaczenia. Takie podejście
nie było w tym czasie regułą, pojawiały się bowiem publikacje szerzej poruszające
zagadnienia gospodarcze, w tym interesującej nas hodowli. Na przykład, w pracach
K. Jażdżewskiego (1930: 87) oraz J. Kostrzewskiego (1930: 99) pojawiają się dane z
ekspertyz zoologicznych, mówiące o gatunkach zwierząt, jakie w badanych przez nich
materiałach wystąpiły. Autorzy ci nie podają jednak ani liczby szczątków, ani frekwen-
cji poszczególnych gatunków.
Rozwój badań nad gospodarką ludów neolitycznych, a zwłaszcza nad hodowlą
zwierząt, przypada na lata 50-te XX wieku. Pojawiają się wtedy szczegółowe opraco-
wania dużych stanowisk archeologicznych, kompleksowo badanych pod względem
kulturowym, chronologicznym i gospodarczym'.
Ukazanie się w 1969 roku pracy T. Wiślańskiego, poświęconej podstawom go-
spodarczym społeczności neolitycznych Niżu Polskiego, wyznacza punkt zwrotny
rozważań nad problematyką gospodarki żywnościowej w pradziejach. Dowodem na
intensywne zainteresowanie gospodarką neolitu w tym okresie są liczne prace wykorzy-
stujące analizy archeozoologiczne (TabaczyŃSKI 1970; WiślaŃski 1979a;b; Kruk
1980; Cofta-Broniewska, KoŚko 1982). Obok prac archeologicznych opisujących
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. A. Lasoty-
Moskalewskiej, przedstawionej w IA UW w 1999 roku. Autorka jest pracownikiem Państwowego Muzeum Arche-
ologicznego w Warszawie.
' Kompleksowe badania prowadzono m.in. na takich stanowiskach, jak: Ćmielów (Krysiak 1950; 1952), Gródek
Nadbużny (Krysiak 1956), Zawichost-Podgórze (Krysiak 1967; KRYSIAK, LASOTA 1973), Kamień Łukawski
(Krysiak, Lasota 1971).
89
Podstawy konsumpcji mięsa w neolicie na terenie ziem
polskich w świetle źródeł archeozoologicznych
Wstęp
Gospodarka plemion neolitycznych z obszaru ziem polskich bardzo długo pozo-
stawała poza zasięgiem szczegółowych badań archeologicznych; zajmowano się nią
przeważnie na marginesie opracowań podziałów przestrzennych i chronologicznych.
W pracach archeologicznych dotyczących neolitu, wydanych przed 1928 rokiem, kiedy
to opublikowano pierwsze specjalistyczne opracowanie szczątków zwierzęcych z tego
okresu (Lubicz-Niezabitowski 1928/1929) i w niektórych późniejszych pracach z
pierwszych lat po II wojnie światowej, ograniczano się jedynie do wyliczania podsta-
wowych zajęć, jak uprawa, hodowla, myślistwo czy zbieractwo. Powoływano się przy
tym na obecność znalezisk (jak narzędzia rolnicze, żarna, pozostałości ziaren i kości
zwierzęcych) ilustrujących bezpośrednio te zajęcia. O istnieniu hodowli mówiono wte-
dy, gdy w materiałach wykopaliskowych znaleziono kości zwierzęce, natomiast skład
gatunkowy tych materiałów nie miał dla badaczy większego znaczenia. Takie podejście
nie było w tym czasie regułą, pojawiały się bowiem publikacje szerzej poruszające
zagadnienia gospodarcze, w tym interesującej nas hodowli. Na przykład, w pracach
K. Jażdżewskiego (1930: 87) oraz J. Kostrzewskiego (1930: 99) pojawiają się dane z
ekspertyz zoologicznych, mówiące o gatunkach zwierząt, jakie w badanych przez nich
materiałach wystąpiły. Autorzy ci nie podają jednak ani liczby szczątków, ani frekwen-
cji poszczególnych gatunków.
Rozwój badań nad gospodarką ludów neolitycznych, a zwłaszcza nad hodowlą
zwierząt, przypada na lata 50-te XX wieku. Pojawiają się wtedy szczegółowe opraco-
wania dużych stanowisk archeologicznych, kompleksowo badanych pod względem
kulturowym, chronologicznym i gospodarczym'.
Ukazanie się w 1969 roku pracy T. Wiślańskiego, poświęconej podstawom go-
spodarczym społeczności neolitycznych Niżu Polskiego, wyznacza punkt zwrotny
rozważań nad problematyką gospodarki żywnościowej w pradziejach. Dowodem na
intensywne zainteresowanie gospodarką neolitu w tym okresie są liczne prace wykorzy-
stujące analizy archeozoologiczne (TabaczyŃSKI 1970; WiślaŃski 1979a;b; Kruk
1980; Cofta-Broniewska, KoŚko 1982). Obok prac archeologicznych opisujących
Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. A. Lasoty-
Moskalewskiej, przedstawionej w IA UW w 1999 roku. Autorka jest pracownikiem Państwowego Muzeum Arche-
ologicznego w Warszawie.
' Kompleksowe badania prowadzono m.in. na takich stanowiskach, jak: Ćmielów (Krysiak 1950; 1952), Gródek
Nadbużny (Krysiak 1956), Zawichost-Podgórze (Krysiak 1967; KRYSIAK, LASOTA 1973), Kamień Łukawski
(Krysiak, Lasota 1971).
89