DOI Artikel:
Mierzwińska, Joanna: Zastosowanie pieczęci w kulturach Grecji i Krety epoki brązu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51309#0045
Zastosowanie pieczęci w kulturach Grecji i Krety...
43
Po okresie wczesnohelladzkim na Lądzie Greckim, jak się wydaje, zaprzestano
używania pieczęci aż do początków kultury mykeńskiej6.
Niewiele młodszy od wyżej omówionych depozyt składający się także z plomb
bezpośrednich, ostemplowanych przez pojedyncze pieczęci, pochodzi z warstw
średniominojskich II B Starszego Pałacu w Fajstos w dolinie Messara na Krecie.
W pokoju 25 znaleziono ich około 6500 - przede wszystkim typu lejkowatego, a
także tych używanych do zamykania naczyń o niewielkich średnicach wylewu.
Znakomita większość zabytków jest zniekształcona, prawdopodobnie na skutek
zdejmowania ich zanim zaschła glina. Na rewersie oprócz śladów kołka często
można dostrzec zniekształcony odcisk poprzedniej pieczęci, co świadczy o częstym
otwieraniu i zamykaniu zabezpieczanych w ten sposób drzwi7. Plomby z pałacu
w Fajstos, podobnie jak we współczesnych mu pałacach bliskowschodnich8,
przechowywane były przez określony czas dla celów księgowych. Po jego upływie
sporządzano „bilans” i niepotrzebne już dokumenty wyrzucano. W tym konkretnym
wypadku użyto ich do wyrównania terenu pod nową posadzkę w pokoju 25. W po-
kojach LI-LV i 11 pałacu znaleziono także 12 krążków. Są to pierwsze stemplowane
dokumenty z obszaru kultur egejskich, nie mocowane do przedmiotu, którego
dotyczą, stanowiące rodzaj pokwitowania9. Z tego samego okresu, tzw. Starszych
Pałaców, pochodzą depozyty pałacu i Dzielnicy Mu w Mallia, pałacu w Knossos
i pałacu w Petras10, zwane hieroglificznymi od używanego w tym czasie pisma.
Począwszy od tego okresu w obrębie tych samych stanowisk krążki i plomby po-
średnie (tzw. węzełki przyczepiane za pomocą sznurka) współwystępują z plombami
bezpośrednimi. Miejsca, w jakich najczęściej znajdowane są dokumenty, inter-
pretowane są jako magazyny lub archiwa, bądź jako pomieszczenia kultowe. W pier-
wszym przypadku dokumenty mogą być odkrywane wraz z naczyniami o za-
6 J. Younger wysunął hipotezę, że kilka niepewnie datowanych pojedynczych pieczęci może pochodzić
z okresu Średniohelladzkiego; cf. J. Younger, Seals? From the Middle Helladic Greece, Hydra 8,
p. 35-52.
7 E. Fiandra ustaliła doświadczalnie, że musi upłynąć od 18 do 26 godzin do zaschnięcia tego typu gliny,
czyli że drzwi mogły być otwierane i zamykane kilka razy dziennie; cf. E. Fiandra, A che cosa
servivano le cretule di Festos, Proceedings of the second International Cretological Congress, Athens
1968, p. 392; idem, Ancora a proposito delle cretule di Festos: connessione tra 1 sistemi
amministrativi centralizzati e l’uso delle cretule nell’eta del bronzo, Bollettino d’Arte 60, 1975, fasc.
1-2, p. 1-25.
8 Na przykład w pałacu w Arslantepe odkryto depozyt ponad 5000 plomb wyrzucanych zawsze w to
samo miejsce. Na podstawie szczegółowych badań wyróżniono 17 warstw odpowiadających
najprawdopodobniej latom słonecznym; cf. P. Ferioli, E. Fiandra, Archival Techniqiies and Methods
at Arslantepe, Archives Before Writing, Proceedings of the International Colloquium, Oriolo Romano
23-25 October 1991, Romę 1994, p. 149-161.
9 Krążki obszernie opisane zostały przez E. Hallagera: E. Hallager, The Minoan Roundel and other
Sealed Documents in the Neopalatial Linear A Administration, Aegaeum 14, 1996. Są to
najprawdopodobniej promesy zapłaty/potwierdzenia dostawy. Awers może nosić znaki pisma
linearnego A i ideogramy, szerokie krawędzie są ostemplowane. Określa się je mianem dokumentów
niepiśmiennej biurokracji, ponieważ zastosowany system uniemożliwia oszukanie osoby
niepiśmiennej - przedmiot transakcji opisany jest na awersie, ale ilość symbolizują odciski pieczęci na
krawędziach.
10 Prace wykopaliskowe rozpoczęły się w 1996 r.
43
Po okresie wczesnohelladzkim na Lądzie Greckim, jak się wydaje, zaprzestano
używania pieczęci aż do początków kultury mykeńskiej6.
Niewiele młodszy od wyżej omówionych depozyt składający się także z plomb
bezpośrednich, ostemplowanych przez pojedyncze pieczęci, pochodzi z warstw
średniominojskich II B Starszego Pałacu w Fajstos w dolinie Messara na Krecie.
W pokoju 25 znaleziono ich około 6500 - przede wszystkim typu lejkowatego, a
także tych używanych do zamykania naczyń o niewielkich średnicach wylewu.
Znakomita większość zabytków jest zniekształcona, prawdopodobnie na skutek
zdejmowania ich zanim zaschła glina. Na rewersie oprócz śladów kołka często
można dostrzec zniekształcony odcisk poprzedniej pieczęci, co świadczy o częstym
otwieraniu i zamykaniu zabezpieczanych w ten sposób drzwi7. Plomby z pałacu
w Fajstos, podobnie jak we współczesnych mu pałacach bliskowschodnich8,
przechowywane były przez określony czas dla celów księgowych. Po jego upływie
sporządzano „bilans” i niepotrzebne już dokumenty wyrzucano. W tym konkretnym
wypadku użyto ich do wyrównania terenu pod nową posadzkę w pokoju 25. W po-
kojach LI-LV i 11 pałacu znaleziono także 12 krążków. Są to pierwsze stemplowane
dokumenty z obszaru kultur egejskich, nie mocowane do przedmiotu, którego
dotyczą, stanowiące rodzaj pokwitowania9. Z tego samego okresu, tzw. Starszych
Pałaców, pochodzą depozyty pałacu i Dzielnicy Mu w Mallia, pałacu w Knossos
i pałacu w Petras10, zwane hieroglificznymi od używanego w tym czasie pisma.
Począwszy od tego okresu w obrębie tych samych stanowisk krążki i plomby po-
średnie (tzw. węzełki przyczepiane za pomocą sznurka) współwystępują z plombami
bezpośrednimi. Miejsca, w jakich najczęściej znajdowane są dokumenty, inter-
pretowane są jako magazyny lub archiwa, bądź jako pomieszczenia kultowe. W pier-
wszym przypadku dokumenty mogą być odkrywane wraz z naczyniami o za-
6 J. Younger wysunął hipotezę, że kilka niepewnie datowanych pojedynczych pieczęci może pochodzić
z okresu Średniohelladzkiego; cf. J. Younger, Seals? From the Middle Helladic Greece, Hydra 8,
p. 35-52.
7 E. Fiandra ustaliła doświadczalnie, że musi upłynąć od 18 do 26 godzin do zaschnięcia tego typu gliny,
czyli że drzwi mogły być otwierane i zamykane kilka razy dziennie; cf. E. Fiandra, A che cosa
servivano le cretule di Festos, Proceedings of the second International Cretological Congress, Athens
1968, p. 392; idem, Ancora a proposito delle cretule di Festos: connessione tra 1 sistemi
amministrativi centralizzati e l’uso delle cretule nell’eta del bronzo, Bollettino d’Arte 60, 1975, fasc.
1-2, p. 1-25.
8 Na przykład w pałacu w Arslantepe odkryto depozyt ponad 5000 plomb wyrzucanych zawsze w to
samo miejsce. Na podstawie szczegółowych badań wyróżniono 17 warstw odpowiadających
najprawdopodobniej latom słonecznym; cf. P. Ferioli, E. Fiandra, Archival Techniqiies and Methods
at Arslantepe, Archives Before Writing, Proceedings of the International Colloquium, Oriolo Romano
23-25 October 1991, Romę 1994, p. 149-161.
9 Krążki obszernie opisane zostały przez E. Hallagera: E. Hallager, The Minoan Roundel and other
Sealed Documents in the Neopalatial Linear A Administration, Aegaeum 14, 1996. Są to
najprawdopodobniej promesy zapłaty/potwierdzenia dostawy. Awers może nosić znaki pisma
linearnego A i ideogramy, szerokie krawędzie są ostemplowane. Określa się je mianem dokumentów
niepiśmiennej biurokracji, ponieważ zastosowany system uniemożliwia oszukanie osoby
niepiśmiennej - przedmiot transakcji opisany jest na awersie, ale ilość symbolizują odciski pieczęci na
krawędziach.
10 Prace wykopaliskowe rozpoczęły się w 1996 r.