DOI Artikel:
Sieradzka-Malec, Ojcumiła: Wacław szymborski pierwszy konserwator dzieł sztuki w zamku na wawelu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.52665#0189
Studia Waweliana
Tom XVI, 2015
PL ISSN 1230-3275
OJCUMIŁA SIERADZKA-MALEC
WACŁAW SZYMBORSKI
PIERWSZY KONSERWATOR DZIEŁ SZTUKI W ZAMKU NA WAWELU*
Wacław Szymborski był konserwatorem dzieł sztu-
ki i twórcą pracowni konserwatorskiej Państwowych
Zbiorów Sztuki na Wawelu w okresie międzywojennym
(fig. 1). Niestety, jego postać została zapomniana. War-
to przybliżyć sylwetkę i działalność tej zasłużonej dla
Wawelu osoby, by przywrócić ją naszej pamięci i oddać
należne miejsce w historii.
Wacław Józef Szymborski urodził się 18 stycznia
1898 w Częstochowie. Był synem Wacława i Natalii
z Konickich. Już od dzieciństwa był związany z Kra-
kowem, dokąd przenieśli się rodzice i zamieszkali przy
ulicy Topolowej1. Ojciec był znanym aktorem drama-
tycznym, występującym w repertuarze klasycznym
w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
Wacław jun. uczył się w III Gimnazjum w Krakowie
(obecnie II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana So-
bieskiego), następnie w I Wyższej Szkole Realnej (obecnie
V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego),
którą ukończył otrzymując świadectwo dojrzałości 15
listopada 1918, już w niepodległej Polsce2. Nie należał
do wybijających się uczniów, ale przejawiał zdolności
plastyczne, zauważane i doceniane najwyższymi ocenami.
Jego młodość przebiegała w trudnym okresie I wojny
światowej oraz kształtowania się polskiej państwowo-
ści. Wyrazem patriotycznego zaangażowania w sprawy
* Za zaufanie i życzliwość, udostępnienie materiałów (życio-
rysów, listów, dokumentacji konserwatorskich, fotografii i m.)
związanych z Wacławem Szymborskim i j ego żoną Anną oraz za po-
dzielenie się wspomnieniami składam podziękowania jego uczniowi
i współpracownikowi - Panu Wacławowi Wagnerowi.
1 Politechnika Warszawska, teczka nr 4326 [dalej: PW], życiorys
(25 IX 1919); Archiwum ASP [dalej AASP], T 19 B (rodowody stu-
dentów z lat 1908-1924); dokumenty Związku Polskich Artystów
Plastyków w Krakowie [dalej: ZPAP], kwestionariusze osobowe nie-
żyjących członków ZPAP, kwestionariusz Wacława Szymborskiego.
2PW, życiorys (25 IX 1919), podanie (25 IX 1919); ANK, sygn.
29/2302/28, s. 43, sygn. 29/2302/29, Ip. 41, sygn. 29/2302/30, Ip. 37,
sygn. 29/2395/64-67, sygn. 29/2395/84-85 (księgi świadectw), sygn.
29/2395/92, nr 14 (protokół główny egzaminu dojrzałości 1918-1921).
ojczyzny było dwukrotne wstąpienie do wojska w cha-
rakterze ochotnika: pierwszy raz w dniu złożenia egza-
minu maturalnego i ponownie, w momencie zagrożenia
państwa, od 13 sierpnia do 4 listopada 19203.
Przez trzy semestry (od listopada 1919 do sierpnia
1921) uczęszczał na zajęcia na Politechnice Warszaw-
skiej, najpierw na Wydziale Mechanicznym, następnie
- za zgodą dziekana Stanisława Noakowskiego - na Wy-
dziale Architektury4. Studia kontynuował w Krakowie
na Akademii Sztuk Pięknych. Rozpoczął jako student
zwyczajny od drugiego semestru roku akademickie-
go 1921/1922 w szkole ogólnej rysunku Władysława
Jarockiego; w latach 1923/1924-1925/1926 w szkole
głównej malarstwa Józefa Mehoffera, a w ostatnim roku
akademickim 1926/1927 w szkole specjalnej malarstwa
dekoracyjnego Felicjana Kowarskiego. Uzyskał absolu-
torium z zakresu malarstwa z wynikiem bardzo dobrym.
Taką ocenę otrzymał z rysunków i malarstwa, a także
ze znajomości historii architektury (Bohdan Treter) i hi-
storii sztuki (Stanisław Świerz-Zaleski). Noty celujące
otrzymał z perspektywy (Mieczysław Dąbrowski) i tech-
nik (Jan Hopliński). W trakcie studiów doceniano jego
umiejętności, przyznając mu nagrody za prace całorocz-
ne i szkolne (1921/1922, 1924/1925), nagrodę za prace
z perspektywy i pochwałę za akt (1922/1923)5. Odbył
3 PW, życiorys (25 IX 1919), podanie (19 XI 1920), poświad-
czenie (3 XI1919) - kapral Szymborski figurował w ewidencji Do-
wództwa Okręgu Korpusu Nr V (Dowództwo Okręgu Generalnego
Kraków) pod nrem 467.
4PW, podanie (25 IX 1919), karta legitymacyjna (rok 1920/1921),
podanie (5 III 1920), podanie (19 XI 1920), poświadczenie (13
XI 1920), kwit kwestury (15 VII 1921), świadectwo wystąpienia
(1 VIII 1921).
5 AASP, KS 14-18 (księgi świadectw); Materiały do dziejów Aka-
demii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895-1939, oprać. J. Dutkiewicz,
J. Jeleniewska-Ślesińska, W. Slesiński, Wrocław 1969, s. 410, il. 41
(J. Mehoffer z uczniami, r. 1925).
187
Tom XVI, 2015
PL ISSN 1230-3275
OJCUMIŁA SIERADZKA-MALEC
WACŁAW SZYMBORSKI
PIERWSZY KONSERWATOR DZIEŁ SZTUKI W ZAMKU NA WAWELU*
Wacław Szymborski był konserwatorem dzieł sztu-
ki i twórcą pracowni konserwatorskiej Państwowych
Zbiorów Sztuki na Wawelu w okresie międzywojennym
(fig. 1). Niestety, jego postać została zapomniana. War-
to przybliżyć sylwetkę i działalność tej zasłużonej dla
Wawelu osoby, by przywrócić ją naszej pamięci i oddać
należne miejsce w historii.
Wacław Józef Szymborski urodził się 18 stycznia
1898 w Częstochowie. Był synem Wacława i Natalii
z Konickich. Już od dzieciństwa był związany z Kra-
kowem, dokąd przenieśli się rodzice i zamieszkali przy
ulicy Topolowej1. Ojciec był znanym aktorem drama-
tycznym, występującym w repertuarze klasycznym
w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
Wacław jun. uczył się w III Gimnazjum w Krakowie
(obecnie II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana So-
bieskiego), następnie w I Wyższej Szkole Realnej (obecnie
V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego),
którą ukończył otrzymując świadectwo dojrzałości 15
listopada 1918, już w niepodległej Polsce2. Nie należał
do wybijających się uczniów, ale przejawiał zdolności
plastyczne, zauważane i doceniane najwyższymi ocenami.
Jego młodość przebiegała w trudnym okresie I wojny
światowej oraz kształtowania się polskiej państwowo-
ści. Wyrazem patriotycznego zaangażowania w sprawy
* Za zaufanie i życzliwość, udostępnienie materiałów (życio-
rysów, listów, dokumentacji konserwatorskich, fotografii i m.)
związanych z Wacławem Szymborskim i j ego żoną Anną oraz za po-
dzielenie się wspomnieniami składam podziękowania jego uczniowi
i współpracownikowi - Panu Wacławowi Wagnerowi.
1 Politechnika Warszawska, teczka nr 4326 [dalej: PW], życiorys
(25 IX 1919); Archiwum ASP [dalej AASP], T 19 B (rodowody stu-
dentów z lat 1908-1924); dokumenty Związku Polskich Artystów
Plastyków w Krakowie [dalej: ZPAP], kwestionariusze osobowe nie-
żyjących członków ZPAP, kwestionariusz Wacława Szymborskiego.
2PW, życiorys (25 IX 1919), podanie (25 IX 1919); ANK, sygn.
29/2302/28, s. 43, sygn. 29/2302/29, Ip. 41, sygn. 29/2302/30, Ip. 37,
sygn. 29/2395/64-67, sygn. 29/2395/84-85 (księgi świadectw), sygn.
29/2395/92, nr 14 (protokół główny egzaminu dojrzałości 1918-1921).
ojczyzny było dwukrotne wstąpienie do wojska w cha-
rakterze ochotnika: pierwszy raz w dniu złożenia egza-
minu maturalnego i ponownie, w momencie zagrożenia
państwa, od 13 sierpnia do 4 listopada 19203.
Przez trzy semestry (od listopada 1919 do sierpnia
1921) uczęszczał na zajęcia na Politechnice Warszaw-
skiej, najpierw na Wydziale Mechanicznym, następnie
- za zgodą dziekana Stanisława Noakowskiego - na Wy-
dziale Architektury4. Studia kontynuował w Krakowie
na Akademii Sztuk Pięknych. Rozpoczął jako student
zwyczajny od drugiego semestru roku akademickie-
go 1921/1922 w szkole ogólnej rysunku Władysława
Jarockiego; w latach 1923/1924-1925/1926 w szkole
głównej malarstwa Józefa Mehoffera, a w ostatnim roku
akademickim 1926/1927 w szkole specjalnej malarstwa
dekoracyjnego Felicjana Kowarskiego. Uzyskał absolu-
torium z zakresu malarstwa z wynikiem bardzo dobrym.
Taką ocenę otrzymał z rysunków i malarstwa, a także
ze znajomości historii architektury (Bohdan Treter) i hi-
storii sztuki (Stanisław Świerz-Zaleski). Noty celujące
otrzymał z perspektywy (Mieczysław Dąbrowski) i tech-
nik (Jan Hopliński). W trakcie studiów doceniano jego
umiejętności, przyznając mu nagrody za prace całorocz-
ne i szkolne (1921/1922, 1924/1925), nagrodę za prace
z perspektywy i pochwałę za akt (1922/1923)5. Odbył
3 PW, życiorys (25 IX 1919), podanie (19 XI 1920), poświad-
czenie (3 XI1919) - kapral Szymborski figurował w ewidencji Do-
wództwa Okręgu Korpusu Nr V (Dowództwo Okręgu Generalnego
Kraków) pod nrem 467.
4PW, podanie (25 IX 1919), karta legitymacyjna (rok 1920/1921),
podanie (5 III 1920), podanie (19 XI 1920), poświadczenie (13
XI 1920), kwit kwestury (15 VII 1921), świadectwo wystąpienia
(1 VIII 1921).
5 AASP, KS 14-18 (księgi świadectw); Materiały do dziejów Aka-
demii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895-1939, oprać. J. Dutkiewicz,
J. Jeleniewska-Ślesińska, W. Slesiński, Wrocław 1969, s. 410, il. 41
(J. Mehoffer z uczniami, r. 1925).
187