DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.66393#0050
MATEJKO W PARYŻU
4 Za pierwszą większą
publikację tego typu uważa
się książkę La Font de
Saint-Yenne’a, Réflexions
sur quelques causes de l’é¬
tat présent de la peinture en
France avec un examen des
principaux ouvrages expo-
sés au Louvre le mois
d’Aoüt 1746, A la Haye
1747 (fragmenty przełożyła
M. Poprzęcka w: Teorety-
cy, artyści i krytycy o sztu-
ce, 1700-1870, wyd. 2,
Warszawa 1989, s. 82-87).
5 Zob. N. McWilliam
(ed.), A Bibliography of
Salon Criticism in Paris
from the Ancien Régime to
the Restoration, 1699-
1827, Cambridge 1991;
H. Żmijewska, La Cri-
tique des Salons en Fran-
ce du temps de Diderot
(1759-1789), Warszawa
1980 (i rec.: R. Wrigley,
„Art History” 5, 1982,
nr 3, s. 358-363).
6D. Diderot, Salons, éd.
J. Seznec, J. Adhémar,
t. 1-4, Oxford 1957-1967;
nem4. Wśród wielu osiemnastowiecznych au-
torów5 - często anonimowych - wystawy w la-
tach 1759-1781 znakomicie recenzował Denis
Diderot, chociaż jego artykuły, publikowane
w rękopiśmiennej gazecie, miały początkowo
niewielki zakres oddziaływania6. Warto przy-
pomnieć, że pierwsza recenzja wystawy ma-
larskiej opracowana przez Polaka również do-
tyczyła Salonu w Paryżu7.
Od początku celem krytyki było przybliże-
nie publiczności - lub tylko czytelnikowi -
dzieła sztuki, a także jego ocena. W epoce, kie-
dy czasopisma ilustrowane należały do rzadko-
ści, a graficzne reprodukcje dawały jedynie
ogólne pojęcie o obrazie czy rzeźbie, tekst miał
być w pierwszym rzędzie sprawozdaniem z wy-
stawy. W roli sprawozdawcy występował Dide-
rot, pisząc recenzje dla międzynarodowej „Cor-
respondance littéraire”, przeznaczonej głównie
dla odbiorców w Niemczech i Rosji, a w XIX
wieku Stendhal - publikując w Londynie, czy
nawet Zola - wysyłając swe Salony do Peters-
burga. Także w tekstach adresowanych do pu-
bliczności paryskiej, która mogła sama zwie-
dzić wystawę, wiele miejsca zajmował opis, po-
zwalający zidentyfikować poszczególne dzieła
sztuki. Opis treści i opis formy - który dziś
można do pewnego stopnia zastąpić fotografią -
stanowił na przełomie XVIII i XIX wieku pod-
stawę różnych typów krytyki. W okresie neo-
klasycyzmu ocena opisywanych obrazów czy
rzeźb postępowała według ustalonych akade-
48
4 Za pierwszą większą
publikację tego typu uważa
się książkę La Font de
Saint-Yenne’a, Réflexions
sur quelques causes de l’é¬
tat présent de la peinture en
France avec un examen des
principaux ouvrages expo-
sés au Louvre le mois
d’Aoüt 1746, A la Haye
1747 (fragmenty przełożyła
M. Poprzęcka w: Teorety-
cy, artyści i krytycy o sztu-
ce, 1700-1870, wyd. 2,
Warszawa 1989, s. 82-87).
5 Zob. N. McWilliam
(ed.), A Bibliography of
Salon Criticism in Paris
from the Ancien Régime to
the Restoration, 1699-
1827, Cambridge 1991;
H. Żmijewska, La Cri-
tique des Salons en Fran-
ce du temps de Diderot
(1759-1789), Warszawa
1980 (i rec.: R. Wrigley,
„Art History” 5, 1982,
nr 3, s. 358-363).
6D. Diderot, Salons, éd.
J. Seznec, J. Adhémar,
t. 1-4, Oxford 1957-1967;
nem4. Wśród wielu osiemnastowiecznych au-
torów5 - często anonimowych - wystawy w la-
tach 1759-1781 znakomicie recenzował Denis
Diderot, chociaż jego artykuły, publikowane
w rękopiśmiennej gazecie, miały początkowo
niewielki zakres oddziaływania6. Warto przy-
pomnieć, że pierwsza recenzja wystawy ma-
larskiej opracowana przez Polaka również do-
tyczyła Salonu w Paryżu7.
Od początku celem krytyki było przybliże-
nie publiczności - lub tylko czytelnikowi -
dzieła sztuki, a także jego ocena. W epoce, kie-
dy czasopisma ilustrowane należały do rzadko-
ści, a graficzne reprodukcje dawały jedynie
ogólne pojęcie o obrazie czy rzeźbie, tekst miał
być w pierwszym rzędzie sprawozdaniem z wy-
stawy. W roli sprawozdawcy występował Dide-
rot, pisząc recenzje dla międzynarodowej „Cor-
respondance littéraire”, przeznaczonej głównie
dla odbiorców w Niemczech i Rosji, a w XIX
wieku Stendhal - publikując w Londynie, czy
nawet Zola - wysyłając swe Salony do Peters-
burga. Także w tekstach adresowanych do pu-
bliczności paryskiej, która mogła sama zwie-
dzić wystawę, wiele miejsca zajmował opis, po-
zwalający zidentyfikować poszczególne dzieła
sztuki. Opis treści i opis formy - który dziś
można do pewnego stopnia zastąpić fotografią -
stanowił na przełomie XVIII i XIX wieku pod-
stawę różnych typów krytyki. W okresie neo-
klasycyzmu ocena opisywanych obrazów czy
rzeźb postępowała według ustalonych akade-
48