Zgórniak, Marek: Matejko w Paryżu: opinie krytyków francuskich z lat 1865-1870 (Kraków: Instytut Historii Sztuki, Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998)

Wprowadzenie

„Żadne ze społeczeństw europejskich tak
dobrze i tak wysoko nie ceniło Matejki, jak
Francja. Paryżowi przede wszystkim zawdzię-
czał on wielkoświatowy rozgłos swej sławy,
Francja mu dała wszystkie zaszczyty, jakie
największym i wyjątkowym tylko artystom
dawać zwykła” - pisał przed stu laty profesor
Marian Sokołowski1. Na czym polegały
te sukcesy i czy rzeczywiście były tak wielkie?
Możemy się o tym przekonać z zachowanych
sprawozdań z wystaw paryskich, na których
znajdowały się obrazy Matejki. To właśnie jest
celem naszej książki.
Na znaczenie zagranicznych recenzji dla
zrozumienia twórczości Matejki polscy histo-
rycy sztuki zwracali uwagę niejednokrotnie;
niektóre z nich budziły zainteresowanie
(i czasem sprzeciwy) już za życia mistrza2.
Mieczysław Treter w wydanej tuż przed woj-
ną monografii Matejki wykorzystał i przyto-
czył fragmenty wielu artykułów, a planował
także wydanie ich drukiem, podkreślając, że
„temat to tak bardzo ciekawy, tak wdzięczny,

1 M. Sokołowski, Jan
Matejko, Kraków 1895
(odbitka z „Przeglądu Pol-
skiego”), s. 3 (oraz
w: Ze sztuki polskiej. Wy-
danie wznowione, Kra-
ków 1907, s. 4).
2Zob. np. Z. Cieszkow-
ski, Obce głosy o Matejce,
„Przegląd Polski”, t. 76,
1885, s. 82-118 (i osobne
odbicie, nieznacznie „po-
mnożone co do treści”,
Kraków 1885, 45 s.).

7