Zgórniak, Marek: Matejko w Paryżu: opinie krytyków francuskich z lat 1865-1870 (Kraków: Instytut Historii Sztuki, Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998)

Krytycy przywiązani do tradycyjnych aka-
demickich formuł odmawiali obrazom szkoły
Delaroche’a statusu malarstwa historycznego.
Na podobnej zasadzie Mathurin de Lescure
określał część obrazów o tematyce religijnej
mianem genre biblique'2'. Inni sprawozdawcy
dowodzili, że znajdujące się na Salonie sceny
bitewne nie należą do malarstwa batalistyczne-
go, ponieważ nie są zakrojone dostatecznie
szeroko i brak im wielkości koncepcji. Według
Léona Lagrange’a, który wcześniej ubolewał
nad upadkiem peinture d’histoire, jedynym
obrazem batalistycznym pokazanym w roku
1865 byli Kirasjerzy pod Waterloo Hippoly-
te’a Bellangć (1800-1866). Prace innych arty-
stów, nawiązujące do wojen napoleońskich,
wojny krymskiej bądź do ostatnich wydarzeń
w Meksyku, przedstawiają tylko pomniejsze
epizody. W cytowanej recenzji doczekał się
pochwały jedynie Schreyer, którego Szarża ar-
tylerii, znajdowała się, jak wiemy, w pobliżu
obrazu Matejki122.
W odczuciu wielu sprawozdawców mało
było na Salonie sztuki prawdziwie epickiej.
Tematy historyczne potraktowali w wielkiej
skali tylko Gisbert, Matejko, Schreyer i fran-
cuski batalista Jules Rigo123. Format obrazu
nie był jednak - na szczęście - kryterium
decydującym. Paul Mantz twierdził, że
choć nie brakuje płócien o tematyce histo-
rycznej, rzadko które zasługuje na uwagę.
Pod względem charakteru i stylu niewielki

KAZANIE SKARGI
(1865)

121 Lescure, op. cit.,
s. 536.
122 Lagrange, op. cit.,
s. 139-140. Podobne po-
glądy zaprezentował Les-
cure (op. cit., s. 541-543).
123Jahyer, op. cit., s. 92.

147