DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45211#0114
MUZEUM PRZEMYSŁU 1 KOLEJNICTWA NA ŚLĄSKU
W JAWORZYNIE ŚLĄSKIEJ - NOWE FORMY OCHRONY
ZABYTKÓW W POLSCE
Piotr Gerber, Miron Urbaniak
W drugiej połowie XX wieku - w wyniku szybkiego postępu w technice i wprowadzaniu no-
wych metod zarządzania produkcją - wiele historycznych obszarów przemysłowych w Europie
utraciło dotychczasową funkcję produkcyjną. W Polsce proces dezindustrializacji wystąpił jedno-
cześnie z przemianami społeczno-gospodarczymi i przejściem z systemu komunistycznego do
demokratycznego oraz z gospodarki centralnie sterowanej do systemu wolnorynkowego.
Otwarcie gospodarki na produkty i technologie wolnego rynku sprawiło, że duża liczba pań-
stwowych, przestarzałych i źle zarządzanych zakładów znalazła się w stanie upadłości, została
zlikwidowana lub popadła w chroniczną zapaść gospodarczą. W konsekwencji od początku lat
dziewięćdziesiątych XX wieku proces stopniowej degradacji ogarnął większą część sektora pań-
stwowej gospodarki, nasilając się w ostatnich latach szczególnie w górnictwie, sektorze produkcji
energii, hutnictwie, przemyśle maszynowym i kolejnictwie.
Wiele zamkniętych lub zamykanych zakładów może się jednak poszczycić długimi tradycja-
mi. Z powodu zastoju w rozwoju gospodarczym w okresie Polski Ludowej większość z nich dzia-
łała, wykorzystując przestarzałe technologie i urządzenia o wartości historycznej, co zmuszało do
utrzymywania w sprawności starych maszyn i zachowywania niestosowanych gdzie indziej tech-
nologii. Można więc powiedzieć, że - paradoksalnie - gospodarka centralnie sterowana sprzyjała
ochronie dziedzictwa przemysłowego w Polsce.
W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku wzrosła liczba bankructw i upadłości państwo-
wych przedsiębiorstw, a wraz z nimi rozpoczął się proces-zanikania dawnych technologii, maszyn
i urządzeń, które często - mimo swojej dużej wartości historycznej - kończyły na złomowiskach.
116