DOI Artikel:
Ostrowski, Jan K.: Jan Jerzy Pinsel: zamiast biografii
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0370
368
Jan K. Ostrowski
architekta, ani rzeźbiarza. Swoboda Meretyna, architekta nie prowadzącego
bezpośrednio swych budów, była oczywiście większa. Również Pinsel, po
wykonaniu na rzecz starosty kaniowskiego zadań w Buczaczu (wolno stojące
figury kamienne i dekoracja ratusza) oraz w Horodence (wystrój kościoła
Misjonarzy), w latach 1756—61 większość czasu poświęcał pracom poza
Buczaczem, na zlecenie różnych fundatorów we Lwowie, Hodowicy i Monas-
terzyskach, a może także w innych miejscowościach. Prawdopodobnie nie
oznaczało to formalnego zerwania serwitoriatu u Potockiego, bo rodzina
artysty pozostała w Buczaczu do jego śmierci.
Pinsel niewątpliwie stał na czele zespołu współpracowników, wyspe-
cjalizowanych w rzeźbie w kamieniu i w snycerce. Odnosi się to zarówno do
okresu współpracy z Meretynem, jak i do samodzielnej działalności w ostatnich
latach życia. Niestety na temat wielkości i składu tego zespołu wiadomo bardzo
niewiele. W księdze ślubów parafii buczackiej pod r. 1752 wzmiankowany jest
Michał snycerz47, nie stanowi to jednak automatycznie dowodu na jego związki
z Pinslem. Zgodnie z własnym świadectwem — uczniem Pinsla i Meretyna był
natomiast Maciej Polejowski48. W r. 1761 obok Pinsla w Monasterzyskach
spotykamy Antoniego Sztyla. W buczackich pracach warsztatu osieroconego
przez Pinsla udało się hipotetycznie wyróżnić ręce trzech rzeźbiarzy, z których
jeden zdaje się być identyczny ze wspomnianym Sztylem49. Kolejnym uczniem
Pinsla mógłby być ewentualnie Jan Obrocki, choć podobieństwo łączonego
z nim ołtarza w kościele w Busku do wspaniałej kompozycji hodowickiej nie jest
tu dowodem rozstrzygającym. Nic natomiast nie wskazuje na warsztatowe
związki z Pinslem Franciszka Olędzkiego50.
Na temat szerszego kontekstu społecznego buczackiej egzystencji Jana
Jerzego Pinsla posiadamy bardzo niewiele danych. Łączniczką z miejscowym
środowiskiem, przede wszystkim ze specyficzną grupą dworu Mikołaja Potoc-
kiego, była z pewnością żona artysty, Marianna Elżbieta z Majewskich. Jej
pierwszy mąż, Jan Kieyt, był prawdopodobnie wojskowym w służbie starosty
kaniowskiego, skoro świadkami na ich ślubie byli mjr Tadeusz Węgierski i kpt.
Antoni Kątski51. Buczackie księgi metrykalne zawierają wiele nazwisk niemiec-
kich, często odnoszących się do miejscowych wojskowych. Warto też przypo-
mnieć, że niemieckie nazwisko nosił trzeci mąż Marianny Pinslowej, poślubiony
przez nią po śmierci naszego artysty. Środowisko wojskowo-rzemieślnicze
buczackiego dworu Mikołaja Potockiego, obejmujące stosunkowo licznych
cudzoziemców, stanowiło prawdopodobnie otoczenie, w którym żył Pinsel i jego
rodzina. Środowisko to rozpadło się po opuszczeniu Buczacza przez Potockiego
na początku lat siedemdziesiątych. Zamarł także buczacki ośrodek rzeźbiarski,
funkcjonujący przez kilka lat po śmierci Pinsla, w związku z pracami w kościele
parafialnym i w cerkwi Pokrowy. W r. 1779 ołtarze dla cerkwi Bazylianów
sprowadzano aż z Chełma52, jak się można domyślać — z warsztatu pracujące-
go tam Michała Filewicza53.
Jan K. Ostrowski
architekta, ani rzeźbiarza. Swoboda Meretyna, architekta nie prowadzącego
bezpośrednio swych budów, była oczywiście większa. Również Pinsel, po
wykonaniu na rzecz starosty kaniowskiego zadań w Buczaczu (wolno stojące
figury kamienne i dekoracja ratusza) oraz w Horodence (wystrój kościoła
Misjonarzy), w latach 1756—61 większość czasu poświęcał pracom poza
Buczaczem, na zlecenie różnych fundatorów we Lwowie, Hodowicy i Monas-
terzyskach, a może także w innych miejscowościach. Prawdopodobnie nie
oznaczało to formalnego zerwania serwitoriatu u Potockiego, bo rodzina
artysty pozostała w Buczaczu do jego śmierci.
Pinsel niewątpliwie stał na czele zespołu współpracowników, wyspe-
cjalizowanych w rzeźbie w kamieniu i w snycerce. Odnosi się to zarówno do
okresu współpracy z Meretynem, jak i do samodzielnej działalności w ostatnich
latach życia. Niestety na temat wielkości i składu tego zespołu wiadomo bardzo
niewiele. W księdze ślubów parafii buczackiej pod r. 1752 wzmiankowany jest
Michał snycerz47, nie stanowi to jednak automatycznie dowodu na jego związki
z Pinslem. Zgodnie z własnym świadectwem — uczniem Pinsla i Meretyna był
natomiast Maciej Polejowski48. W r. 1761 obok Pinsla w Monasterzyskach
spotykamy Antoniego Sztyla. W buczackich pracach warsztatu osieroconego
przez Pinsla udało się hipotetycznie wyróżnić ręce trzech rzeźbiarzy, z których
jeden zdaje się być identyczny ze wspomnianym Sztylem49. Kolejnym uczniem
Pinsla mógłby być ewentualnie Jan Obrocki, choć podobieństwo łączonego
z nim ołtarza w kościele w Busku do wspaniałej kompozycji hodowickiej nie jest
tu dowodem rozstrzygającym. Nic natomiast nie wskazuje na warsztatowe
związki z Pinslem Franciszka Olędzkiego50.
Na temat szerszego kontekstu społecznego buczackiej egzystencji Jana
Jerzego Pinsla posiadamy bardzo niewiele danych. Łączniczką z miejscowym
środowiskiem, przede wszystkim ze specyficzną grupą dworu Mikołaja Potoc-
kiego, była z pewnością żona artysty, Marianna Elżbieta z Majewskich. Jej
pierwszy mąż, Jan Kieyt, był prawdopodobnie wojskowym w służbie starosty
kaniowskiego, skoro świadkami na ich ślubie byli mjr Tadeusz Węgierski i kpt.
Antoni Kątski51. Buczackie księgi metrykalne zawierają wiele nazwisk niemiec-
kich, często odnoszących się do miejscowych wojskowych. Warto też przypo-
mnieć, że niemieckie nazwisko nosił trzeci mąż Marianny Pinslowej, poślubiony
przez nią po śmierci naszego artysty. Środowisko wojskowo-rzemieślnicze
buczackiego dworu Mikołaja Potockiego, obejmujące stosunkowo licznych
cudzoziemców, stanowiło prawdopodobnie otoczenie, w którym żył Pinsel i jego
rodzina. Środowisko to rozpadło się po opuszczeniu Buczacza przez Potockiego
na początku lat siedemdziesiątych. Zamarł także buczacki ośrodek rzeźbiarski,
funkcjonujący przez kilka lat po śmierci Pinsla, w związku z pracami w kościele
parafialnym i w cerkwi Pokrowy. W r. 1779 ołtarze dla cerkwi Bazylianów
sprowadzano aż z Chełma52, jak się można domyślać — z warsztatu pracujące-
go tam Michała Filewicza53.