Instytut Historii Sztuki <Krakau> [Hrsg.]: Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej (6.2006)

Rafał Nestorów
Instytut Sztuki PAN
Kraków

Sztuka kresów wschodnich, t. 6
Kraków 2006

ARCHITEKT WOJSKOWY JACOB DE LOGAU
NA USŁUGACH SIENIAWSKICH I CZARTORYSKICH
W BRZEŻANACH W1 POŁ. XVIII WIEKU1

Osoba Jacoba de Logau nie była dotąd szerzej znana. Do literatury wprowadził go
- z błędną lekcją nazwiska „Loyan”- Stanisław Łoza, podając, że prowadził budowę
w Brzeżanach ok. r. 1726 oraz, że zachowany jest sygnowany przez niego projekt pała-
cu w Nowosiółce2. Więcej wiadomości na temat Jacoba de Logau opublikował Juliusz
Chrościcki, wymieniając jego nazwisko - w czterech wariantach: Legau vel Logau, Loyau
(?), Lozau (?) - w katalogu projektantów wykonawców i rytowników, związanych z arty-
styczną oprawą pogrzebów. Chrościcki stwierdził, że Logau był kapitanem i architektem
wojskowym prowadzącym budowę w Brzeżanach ok. r. 1726. Autor przypuszczał, że
był on odpowiedzialny za projekt i kierownictwo prac przy wykonaniu architektury
okazjonalnej na pogrzeb Adama Mikołaja Sieniawskiego, który odbył się w Brzeżanach
w dniach 29-31 VII 1726. Zwrócił także uwagę na projekt pałacu w Nowosiółce, opub-
likowany w katalogu rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego3.

W ostatnim czasie na temat Logaua wypowiedział się Piotr Krasny oraz dwu-
krotnie Jerzy Kowalczyk. Krasny opublikował fragmenty jego korespondencji z Zofią
z Sieniawskich Czartoryską, dotyczącej budowy kościoła w Bursztynie4. Kowalczyk
w artykule dotyczącym roli Czech i Moraw w XVIII-wiecznej architekturze polskiej

1 Niniejszy artykuł jest zmienionym fragmentem pracy magisterskiej dotyczącej kościoła zamko-
wego w Brzeżanach napisanej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w r. 2002
pod kierunkiem prof. dr hab. Adama Małkiewicza, któremu dziękuję za cenne uwagi. W skróconej
formie tekst był referowany w październiku r. 2003 na Ogólnopolskim Spotkaniu Doktorantów
Historii Sztuki w IHS UJ. Za pomoc w ostatecznym przygotowaniu tekstu do druku winien jestem
szczególną wdzięczność prof. dr hab. Janowi Ostrowskiemu oraz dr. Andrzejowi Betlejowi.

2 S. Łoza, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954, s. 180. Autor powołuje się na wypisy
A. Kotwickiego.

3 J. Chrościcki, Pompa funebńs. Z dziejów kultury staropolskiej. Warszawa 1974 s. 303; Katalog rysunków
z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, część II. Miejscowości różne. Rysunki archi-
tektoniczne, dekoracyjne, plany i widoki z XVIII i XIX wieku, oprać. T. Sulerzyska, Warszawa 1969,

s. 138-139, nr kat. 592-593. Architekta o tym nazwisku nie wymienia Piotr Bohdziewicz w źródłowej
pracy o korespondencji artystycznej Elżbiety Sieniawskiej, ani Jacek Gajewski w artykułach dotyczących
jej dworu artystycznego. P. Bohdziewicz, Korespondencja artystyczna Elżbiety z Lubomirskich Sieniaw-
skiej, Lublin 1964; J. Gajewski, Elżbieta Sieniawska i jej artyści. Z zagadnień organizacji pracy artystycz-
nej i odbioru w XVIII wieku w Polsce, [w:] Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Warszawa 1984, s. 281-302;
idem, Architekci w służbie i na usługach hetmanowej Elżbiety Sieniawskiej, [w:] Podług nieba i zwyczaju
polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury polskiej ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu,
Warszawa 1988, s. 377-390.

4 P. Krasny, Kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy i dawny klasztor Trynitarzy w Bursztynie, [w:]
Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red.
J. K. Ostrowski, cz. I, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego,

t. 10, Kraków 2002, s. 97, 103. Wykorzystano tu wypisy archiwalne udostępnione przez autora
niniejszego opracowania.