0.5
1 cm
126
Marta Skwirowska
nie cudowne to doświadczenie numinalne, numinosum, które charakteryzuje
się jako zupełnie coś innego, coś co nie przynależy do tego świata, coś co jest
objawieniem się pewnego aspektu mocy bożej40.
A jak cud powstaje?
To, co jako niezrozumiałe i groźne wkraczało w zakres jego działania, co
w naturalnych procesach, wydarzeniach, ludziach, zwierzętach i rośli-
nach wywoływało osłupienie, podziw albo odrętwienie, a zarazem było
połączone z mocą albo strachem, to wzbudzało zawsze najpierw demo-
niczny lęk, a następnie świętą bojaźń i przyciągał do siebie, to stawa-
ło się portentum, prodigium, miraculum. Tak, i tylko tak, powstał cud41.
Cud ukierunkowuje pewne zachowania, wytycza granicę pomiędzy sa-
crum a profanum, tym co święte i ludzkie. Takiemu miejscu oddaje się należ-
ną mu cześć poprzez modlitwy, ofiary, kwiaty, czuwanie przy żywym wizerun-
ku. Na pamiątkę cudownego uzdrowienia czy po prostu upamiętnienia pewnej
sytuacji uznanej za cudowną funduje się wota. To widzialne świadectwo wia-
ry składane w kościołach, kapliczkach, domowych ołtarzykach okupuje prze-
strzeń w sensie fizycznym, a będąc świadectwem wiary - przestrzeń w sensie
duchowym, w duszach wierzących. Rekonstruując wydarzenia opowiedziane
przez darczyńcę, konkretyzuje świadectwo wiary i wdzięczność za otrzymaną
„przysługę”. Ex-voto „pracuje” na rzecz ofiarodawcy42.
Koncepcja świata, wiary i życia zmaterializowana i przedstawiona w ex-
-voto odzwierciedla wrażliwość religijną danej wioski, społeczności, na którą
ma wpływ wiele czynników, jak np. czynniki geograficzne, historyczne, eko-
nomiczne, polityczne itp. Także od tych czynników zależy tematyka obrazków
wotywnych43. Będąc wyrazem religijności ludowej, pokazują bezpośrednią re-
lację pomiędzy „tym, co poniżej” i „tym, co powyżej”. Ta relacja zwykle za-
chodzi bez pośrednika kościelnego. Osoba księdza pojawia się niezwykle rzad-
ko44.
Ex-voto jest więc przejawem kultu osobistego widzialnym także dla in-
nych. Przekazuje, komunikuje innym wierzącym o zdarzeniu o charakterze
cudownym, ingerencji boskiej, ponadnaturalnej, wynagrodzeniu i złożonych
40 Otto 1968, Eliade 1974.
41 Otto 1968: 100.
42 Retablos y exvotos 2003: 36.
43 Por. tematykę obrazów wotywnych: Montenegro 1950; Vilchis Roque 2003; Giffords
1992; ciekawy cykl obrazków wotywnych o tematyce morskiej, (Oettinger Jr. 2000), emigra-
cyjnej i zarobkowej (Durand, Massey 1995) i inne Exvotos 2000.
44 Retablos y exvotos 2003: 38.
Marta Skwirowska
nie cudowne to doświadczenie numinalne, numinosum, które charakteryzuje
się jako zupełnie coś innego, coś co nie przynależy do tego świata, coś co jest
objawieniem się pewnego aspektu mocy bożej40.
A jak cud powstaje?
To, co jako niezrozumiałe i groźne wkraczało w zakres jego działania, co
w naturalnych procesach, wydarzeniach, ludziach, zwierzętach i rośli-
nach wywoływało osłupienie, podziw albo odrętwienie, a zarazem było
połączone z mocą albo strachem, to wzbudzało zawsze najpierw demo-
niczny lęk, a następnie świętą bojaźń i przyciągał do siebie, to stawa-
ło się portentum, prodigium, miraculum. Tak, i tylko tak, powstał cud41.
Cud ukierunkowuje pewne zachowania, wytycza granicę pomiędzy sa-
crum a profanum, tym co święte i ludzkie. Takiemu miejscu oddaje się należ-
ną mu cześć poprzez modlitwy, ofiary, kwiaty, czuwanie przy żywym wizerun-
ku. Na pamiątkę cudownego uzdrowienia czy po prostu upamiętnienia pewnej
sytuacji uznanej za cudowną funduje się wota. To widzialne świadectwo wia-
ry składane w kościołach, kapliczkach, domowych ołtarzykach okupuje prze-
strzeń w sensie fizycznym, a będąc świadectwem wiary - przestrzeń w sensie
duchowym, w duszach wierzących. Rekonstruując wydarzenia opowiedziane
przez darczyńcę, konkretyzuje świadectwo wiary i wdzięczność za otrzymaną
„przysługę”. Ex-voto „pracuje” na rzecz ofiarodawcy42.
Koncepcja świata, wiary i życia zmaterializowana i przedstawiona w ex-
-voto odzwierciedla wrażliwość religijną danej wioski, społeczności, na którą
ma wpływ wiele czynników, jak np. czynniki geograficzne, historyczne, eko-
nomiczne, polityczne itp. Także od tych czynników zależy tematyka obrazków
wotywnych43. Będąc wyrazem religijności ludowej, pokazują bezpośrednią re-
lację pomiędzy „tym, co poniżej” i „tym, co powyżej”. Ta relacja zwykle za-
chodzi bez pośrednika kościelnego. Osoba księdza pojawia się niezwykle rzad-
ko44.
Ex-voto jest więc przejawem kultu osobistego widzialnym także dla in-
nych. Przekazuje, komunikuje innym wierzącym o zdarzeniu o charakterze
cudownym, ingerencji boskiej, ponadnaturalnej, wynagrodzeniu i złożonych
40 Otto 1968, Eliade 1974.
41 Otto 1968: 100.
42 Retablos y exvotos 2003: 36.
43 Por. tematykę obrazów wotywnych: Montenegro 1950; Vilchis Roque 2003; Giffords
1992; ciekawy cykl obrazków wotywnych o tematyce morskiej, (Oettinger Jr. 2000), emigra-
cyjnej i zarobkowej (Durand, Massey 1995) i inne Exvotos 2000.
44 Retablos y exvotos 2003: 38.
