0.5
1 cm
Święta Gertruda Wielka - kult i ikonografia w sztuce kolonialnej. ..
207
w innych, nielicznych, 16 listopada nadal obchodzi się jej święto (tak jak na
przykład w Chilapie w stanie Guerrero, lub w Cosoltepecu w stanie Oaxaca).
Ciekawostką może być fakt, że autorka tego artykułu podczas realizowa-
nia badań terenowych w 2004 r. w okolicach Tlaxcali przypadkowo odnalazła
w Iztacuixtli wyżej wymienioną osiemnastowieczną reprezentację niemieckiej
świętej karmiącej piersią małego Jezusa [il. 7]. Nie ma wątpliwości, że chodzi
tu o św. Gertrudę, gdyż potwierdzają to również elementy ikonograficzne: ser-
ce, pastorał, pierścienie, białe lilie, książka, kałamarz i oczywiście habit bene-
dyktyński z welonem zakonnicy, szkaplerzem i przesadnie szerokimi rękawami
(chociaż w tym wypadku czarny habit został ozdobiony złoceniami). Ludność
miejscowa uważała jednak, iż jest to reprezentacja Matki Boskiej z Dzieciąt-
kiem, pomimo tego że Matka Boska w Meksyku nigdy nie jest przedstawiana
w habicie benedyktyńskim ani z opackim pastorałem. Tak więc z braku infor-
macji o istnieniu tej świętej i zaginięciu tradycji, współcześni mieszkańcy Izta-
cuixtli zmienili znaczenie obrazu i w ten sposób włączyli go do swojej kultury.
W innej miejscowości, Cosoltepecu w stanie Oaxaca, pomimo że św. Ger-
truda jest patronką miejscowości i czci się tam jej przestawienie tradycjonalne
(figura świętej z sercem i pastorałem), współczesna tradycja ustna niewiele ma
wspólnego z historiami, które krążyły w epoce kolonialnej. Mieszkańcy powta-
rzają mit etiologiczny, według którego „Dziewica św. Gertruda ze Sieny” (sic!)
pojawiła się w studni razem ze swoją siostrą, św. Katarzyna ze Sieny i obydwie
postanowiły osiedlić się w tej okolicy - Gertruda w Cosoltepecu, a Katarzyna
w sąsiednim Chinango (co tłumaczy nazwy obu miejscowości: Santa Gertru-
dis Cosoltepec i Santa Catalina Chinango). Po pożarze kościoła w nieustalo-
nym roku, św. Gertruda zdecydowała opuścić miejscowość i przenieść się do
Orizaby, a potem do Chihuahuy30. W tym opowiadaniu występują interesujące
elementy, które możemy połączyć z przekształconymi wątkami kolonialnymi.
Chociaż św. Katarzyna ze Sieny nie była siostrą Gertrudy, w narracjach nowo-
hiszpańskich występowała jej inna rzekoma siostra, św. Matylda. Godne uwa-
gi jest, że Orizabie w stanie Veracruz znajduje się osiemnastowieczna parafia
św. Gertrudy i w stanie Chihuahua, w miejscowości Hidalgo del Parral są jesz-
cze ślady wskazujące na jej kult (przedstawienie z ołtarza w kościele San José).
Obydwa przypadki mogą posłużyć jako przykłady resygnifikacji wizerun-
ków w zależności od zmian warunków recepcji, nadawane jest im nowe zna-
czenie i są poddawane „refunkcjonalizowaniu”. Tak więc ślady kolonialnego
kultu św. Gertrudy, obecnie pogrążonego w prawie zupełnym zapomnieniu, są
przetwarzane i odnawiane w kulturze współczesnego Meksyku.
30 Cordero Montiel 2003.
207
w innych, nielicznych, 16 listopada nadal obchodzi się jej święto (tak jak na
przykład w Chilapie w stanie Guerrero, lub w Cosoltepecu w stanie Oaxaca).
Ciekawostką może być fakt, że autorka tego artykułu podczas realizowa-
nia badań terenowych w 2004 r. w okolicach Tlaxcali przypadkowo odnalazła
w Iztacuixtli wyżej wymienioną osiemnastowieczną reprezentację niemieckiej
świętej karmiącej piersią małego Jezusa [il. 7]. Nie ma wątpliwości, że chodzi
tu o św. Gertrudę, gdyż potwierdzają to również elementy ikonograficzne: ser-
ce, pastorał, pierścienie, białe lilie, książka, kałamarz i oczywiście habit bene-
dyktyński z welonem zakonnicy, szkaplerzem i przesadnie szerokimi rękawami
(chociaż w tym wypadku czarny habit został ozdobiony złoceniami). Ludność
miejscowa uważała jednak, iż jest to reprezentacja Matki Boskiej z Dzieciąt-
kiem, pomimo tego że Matka Boska w Meksyku nigdy nie jest przedstawiana
w habicie benedyktyńskim ani z opackim pastorałem. Tak więc z braku infor-
macji o istnieniu tej świętej i zaginięciu tradycji, współcześni mieszkańcy Izta-
cuixtli zmienili znaczenie obrazu i w ten sposób włączyli go do swojej kultury.
W innej miejscowości, Cosoltepecu w stanie Oaxaca, pomimo że św. Ger-
truda jest patronką miejscowości i czci się tam jej przestawienie tradycjonalne
(figura świętej z sercem i pastorałem), współczesna tradycja ustna niewiele ma
wspólnego z historiami, które krążyły w epoce kolonialnej. Mieszkańcy powta-
rzają mit etiologiczny, według którego „Dziewica św. Gertruda ze Sieny” (sic!)
pojawiła się w studni razem ze swoją siostrą, św. Katarzyna ze Sieny i obydwie
postanowiły osiedlić się w tej okolicy - Gertruda w Cosoltepecu, a Katarzyna
w sąsiednim Chinango (co tłumaczy nazwy obu miejscowości: Santa Gertru-
dis Cosoltepec i Santa Catalina Chinango). Po pożarze kościoła w nieustalo-
nym roku, św. Gertruda zdecydowała opuścić miejscowość i przenieść się do
Orizaby, a potem do Chihuahuy30. W tym opowiadaniu występują interesujące
elementy, które możemy połączyć z przekształconymi wątkami kolonialnymi.
Chociaż św. Katarzyna ze Sieny nie była siostrą Gertrudy, w narracjach nowo-
hiszpańskich występowała jej inna rzekoma siostra, św. Matylda. Godne uwa-
gi jest, że Orizabie w stanie Veracruz znajduje się osiemnastowieczna parafia
św. Gertrudy i w stanie Chihuahua, w miejscowości Hidalgo del Parral są jesz-
cze ślady wskazujące na jej kult (przedstawienie z ołtarza w kościele San José).
Obydwa przypadki mogą posłużyć jako przykłady resygnifikacji wizerun-
ków w zależności od zmian warunków recepcji, nadawane jest im nowe zna-
czenie i są poddawane „refunkcjonalizowaniu”. Tak więc ślady kolonialnego
kultu św. Gertrudy, obecnie pogrążonego w prawie zupełnym zapomnieniu, są
przetwarzane i odnawiane w kulturze współczesnego Meksyku.
30 Cordero Montiel 2003.
