Alegoria Eucharystii - wspólne wzory graficzne. ..

227

W podobny sposób jak Tłocznię Mistyczną możemy interpretować inne
przedstawienie - Chrystusa Eucharystycznego. Istnieje kilka wersji tego moty-
wu ikonograficznego, ale najbardziej popularne jest ukazanie siedzącej postaci
Jezusa z widocznymi ranami po przebytej męce, postać może być umieszczo-
na na grobowcu, albo kamieniu, często u stóp krzyża. Z jego rany w boku wy-
rasta pęd winnej latorośli z kiściami owoców, które Chrystus ściska jedną ręką,
a następnie zbiera sok do kielicha trzymanego w drugiej dłoni. Choć trudno
jest wskazać konkretny wzór graficzny, jednak musiał takowy istnieć, ponie-
waż obrazy znajdujące się w Polsce i w Peru są niemal identyczne. Zachodnie
wzorce przedostały się także dalej na wschód i podobne przedstawienia można
znaleźć w kręgu sztuki prawosławnej52. W dawnym Wicekrólestwie Peru moż-
na między innymi wymienić dwie interesujące płaskorzeźby obrazujące opisy-
wany motyw. Jedna z nich pochodzi z misji jezuickich na północnym wscho-
dzie Boliwii, gdzie zakonnicy prowadzili ewangelizację wśród Indian Mojos.
Dzieło powstało w XVII w. i przechowywane jest w Museo Nacional del Arte
w La Paz. [il. 5] Drugie przedstawienie znajduje się w Museo de Ósma w Li-
mie, a pochodzi z Ayacucho. Płaskorzeźba datowana na wiek XVIII została
wykonana z charakterystycznego dla tamtych okolic kamienia -piedra de Hu-
amanga53, o strukturze nieco przypominającej alabaster54. Możemy odnaleźć
także malarskie interpretacje tematu - udało się zlokalizować dwie z nich - je-
den obraz znajdują się w ołtarzu bocznym w kościele San Pedro w Cusco, drugi
w zbiorach klasztoru Santa Catalina w Arequipie. W Polsce także znane są tego
typu przedstawienia. Dwa siedemnastowieczne przykłady pochodzą z Kra-
kowa: jeden z klasztoru franciszkanów reformatów55, drugi zaś umieszczony
jest jako fragment większej kompozycji w szafie brackiej w Kaplicy św. Anny
przy kościele Bożego Ciała w Krakowie56 [il. 5]. Także w kościele wschod-
nim pojawiły się kompozycje ukazujące Chrystusa Eucharystycznego57. Przy-
kładem może być tutaj siedemnastowieczna ikona znajdująca się w Muzeum
Historycznym w Sanoku. Przedstawienie takie staje się popularne w kościele
wschodnim po 1691 r., czyli po wydrukowaniu wizerunku Chrystusa Euchary-
stycznego (drzeworytu M. Zubrzyckiego) w Służebniku we lwowskiej Stauro-
pigii. Temat rozpowszechnił się szczególnie w wieku XVIII, po Synodzie Za-

52 Deluga 2000: 125-126.
53 Gujorjnovic Canevaro 2004: 152.
54 Podobne przedstawienie pochodzące z Meksyku zostało zaprezentowane przez Martę
Skwirowską w niniejszym tomie.
55 Nowak, Turdza 2000.
56 Kopeć 1977: 164-167.
57 Minczew 2003: 88.