260

Agata Andrzejewska

pierwszy określenia mestizo użył Angelo Guido w artykule „El estilo mesti-
zo o criollo en el arte de la colonial”3. Pojęcie zyskało akceptację wśród po-
łudniowoamerykańskich oraz północnoamerykańskich historyków sztuki do-
piero w 1948 r., kiedy Alfred Neumeyer zastosował omawianą terminologię
w swoim artykule4. Jednak dyskusja nad jej zasadnością trwa (z mniejszą lub
większą intensywnością) do dziś.
W 1964 r. opublikowane zostały wyniki ankiety przeprowadzonej przez
El Centro de Investigaciones Históricas y Estéticas de la Faculdad de Arquitec-
tura y Urbanismo w Caracas, w której zebrano opinie wybitnych naukowców
z Peru, Boliwii, Meksyku, Argentyny, Ekwadoru, Kolumbii, Hiszpanii oraz ze
Stanów Zjednoczonych5. Odpowiedzieli oni na zadane im pytania dotyczące
barokowej architektury hiszpańsko-amerykańskiej. Jedno z pytań wiązało się
z adekwatnością określenia mestizo. Zdania były podzielone, jednak większość
badaczy opowiedziała się za stosowaniem tej terminologii. Można natomiast
było zaobserwować różne interpretacje tej nazwy.
José Garcia Bryce z Uniwersytetu w Limie uważa, że styl mestizo ob-
jawia się jedynie w dekoracji architektonicznej6. Carlos Maldonado (Uniwer-
sytet w Quito) z kolei stosuje ten termin w odniesieniu do architektury, która
powstała w małych miasteczkach i jest dziełem miejscowych rzemieślników.
Maldonado podkreśla także niewielki wpływ sztuki europejskiej na lokalnych
artystów7. Mesa i Gisbert używają terminu mestizo jedynie w stosunku do ar-
chitektury powstałej w wyniku przenikania się lub połączenia dwóch kultur.
Są oni ponadto zdania, że to określenie może być mylnie interpretowane. Na-
zwa mestizo według nich zbyt silnie sugeruje, że była ona wytworem wyłącz-
nie ludności metyskiej8. George Kubler z Uniwersytetu w Yale bardzo krytycz-
nie odniósł się do omawianego pojęcia. Utrzymywał on, że słowo mestizo jest
nieodpowiednie do omawiania problemów związanych z kręgiem sztuki. Uwa-
ża nawet, że używanie tego terminu sprawia, że sztuka jest rozpatrywana i in-
terpretowana w kategoriach rasowych9.
U podstaw terminu mestizo w sztuce leży przekonanie, że omawiana styli-
styka jest efektem zmieszania się kultur Nowego i Starego Świata. Było to nie-
uchronną konsekwencją postępującej kolonizacji świeżo zdobytych dominiów
korony hiszpańskiej. To właśnie nazwa nowej grupy etnicznej, pojawiającej się

3 Kubler 1966: 54.
4 Kubler 1966: 55; Neumeyer 1948: 104-121.
5 Gasparini 1964: 9.
6 Kubler 1966: 54.
7 Kubler 1966: 55.
8 Gasparini 1964: 30.
9 Kubler 1966: 55; Kubler-Soria 1959: 91-92.