DOI Artikel:
Andrzejewska, Agata: Motywy pochodzenia europejskiego jako jeden z aspektów badań nad stylistyką mestizo w barokowej architekturze Wicekrólestwa Peru
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52432#0276
272
Agata Andrzejewska
gia, m.in. w Limie i Cuzco, w których uczyła się nie tylko hiszpańska arysto-
kracja, ale także miejscowa ludność.
Pierwsza koncepcja zakłada, że członkowie Towarzystwa Jezusowego
przekazywali bądź narzucali tubylczym rzemieślnikom swoje pomysły archi-
tektoniczne. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne, gdyż znane jest tylko
jedno przedstawienie syren na portalu kościoła jezuickiego, znajdującego się
w Arequipie.
Natomiast kolejna hipoteza, bardziej wiarygodna, wiąże się z nauczaniem
autochtonów przez jezuitów. Można domniemywać, że rzemieślnicy-artyści
wykonujący dekoracje rzeźbiarskie z wizerunkami syren byli kształceni w je-
zuickich kolegiach, w których mogli zapoznać się z filozofią antyczną, w tym
z dziełami Platona41.
Trzecią grupę stanowią syreny grające na instrumentach muzycznych
(lutnia, vihuela, charango), symbolizujące grzech, zmysłowość oraz pokusy42.
Ten rodzaj przedstawień występuje dość licznie na terenach wicekrólestwa. Za
przykład może posłużyć katedra w miejscowości Puno. Podobnie jak w koście-
le San Lorenzo syreny ukazane są z charango, jednak, co jest najistotniejsze,
znajdują się w sferze ziemskiej i - w przeciwieństwie do platońskiej symboli-
ki - oznaczają one grzech cielesny. Motyw syreny był bardzo często stosowany
w ornamentyce fasad, które znajdują się w miejscowościach położonych nad
jeziorem Titicaca.
ANIOŁY. Wyobrażenia aniołów są jednym z najbardziej rozpowszech-
nionych motywów w sztuce sakralnej wicekrólestwa Peru. Można pokusić się
o stwierdzenie, że każda świątynia, która posiada elementy mestizo posiada
także wśród innych motywów wizerunki aniołów. Na fasadach andyjskich ko-
ściołów pojawiają się one już w XVI w.43
Opracowania polskie dotyczące angelologii Ameryki Łacińskiej są dość
ubogie, natomiast literatura hiszpańska oferuje bardzo dużo materiałów na ten
temat; w głównej mierze tym motywem ikonograficznym zajmowali się Teresa
Gisbert, José de Mesa oraz limar Luks44.
W panteonie inkaskim nie można odnaleźć jakiegokolwiek motywu, który
byłby podobny do chrześcijańskiego wyobrażenia anioła. Był to symbol nowy
i nieznany na terenie andyjskim. Nie wszystkie wizerunki anioła pojawiające
się w dekoracji architektonicznej mogą uchodzić za symbole religijne. Na sku-
tek asymilacji importowanych motywów europejskich z lokalną tradycją, czę-
41 Wright 2004: 42.
42 Gisbert 2008: 49.
43 Luks 1983: 47.
44 Kubiak 2004: 387. W tymże artykule angelologia andyjska jest omówiona na przykładach
występujących nie tylko w architekturze, ale również w malarstwie.
Agata Andrzejewska
gia, m.in. w Limie i Cuzco, w których uczyła się nie tylko hiszpańska arysto-
kracja, ale także miejscowa ludność.
Pierwsza koncepcja zakłada, że członkowie Towarzystwa Jezusowego
przekazywali bądź narzucali tubylczym rzemieślnikom swoje pomysły archi-
tektoniczne. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne, gdyż znane jest tylko
jedno przedstawienie syren na portalu kościoła jezuickiego, znajdującego się
w Arequipie.
Natomiast kolejna hipoteza, bardziej wiarygodna, wiąże się z nauczaniem
autochtonów przez jezuitów. Można domniemywać, że rzemieślnicy-artyści
wykonujący dekoracje rzeźbiarskie z wizerunkami syren byli kształceni w je-
zuickich kolegiach, w których mogli zapoznać się z filozofią antyczną, w tym
z dziełami Platona41.
Trzecią grupę stanowią syreny grające na instrumentach muzycznych
(lutnia, vihuela, charango), symbolizujące grzech, zmysłowość oraz pokusy42.
Ten rodzaj przedstawień występuje dość licznie na terenach wicekrólestwa. Za
przykład może posłużyć katedra w miejscowości Puno. Podobnie jak w koście-
le San Lorenzo syreny ukazane są z charango, jednak, co jest najistotniejsze,
znajdują się w sferze ziemskiej i - w przeciwieństwie do platońskiej symboli-
ki - oznaczają one grzech cielesny. Motyw syreny był bardzo często stosowany
w ornamentyce fasad, które znajdują się w miejscowościach położonych nad
jeziorem Titicaca.
ANIOŁY. Wyobrażenia aniołów są jednym z najbardziej rozpowszech-
nionych motywów w sztuce sakralnej wicekrólestwa Peru. Można pokusić się
o stwierdzenie, że każda świątynia, która posiada elementy mestizo posiada
także wśród innych motywów wizerunki aniołów. Na fasadach andyjskich ko-
ściołów pojawiają się one już w XVI w.43
Opracowania polskie dotyczące angelologii Ameryki Łacińskiej są dość
ubogie, natomiast literatura hiszpańska oferuje bardzo dużo materiałów na ten
temat; w głównej mierze tym motywem ikonograficznym zajmowali się Teresa
Gisbert, José de Mesa oraz limar Luks44.
W panteonie inkaskim nie można odnaleźć jakiegokolwiek motywu, który
byłby podobny do chrześcijańskiego wyobrażenia anioła. Był to symbol nowy
i nieznany na terenie andyjskim. Nie wszystkie wizerunki anioła pojawiające
się w dekoracji architektonicznej mogą uchodzić za symbole religijne. Na sku-
tek asymilacji importowanych motywów europejskich z lokalną tradycją, czę-
41 Wright 2004: 42.
42 Gisbert 2008: 49.
43 Luks 1983: 47.
44 Kubiak 2004: 387. W tymże artykule angelologia andyjska jest omówiona na przykładach
występujących nie tylko w architekturze, ale również w malarstwie.