DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: Nikiou naos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14277#0114
82 Νικίου ναός' νπο Φ. Βερσάκη.
Ο' Π. Η τρίγλυφος εχει κατ ά/.ολουθίαν λόγον
—ρος τήν μετάπην ώς 2 : 3, το δέ έπιστύλιον προς
τό τρίγλυφον ώς 100: 112 και προκύπτει μία με-
τόπη τετράγωνος. Σημειωτέον οτι μια τρίγλυφος
και μία μετόπη κατεσκευάσθησαν εξ ενός τεμα-
χίου, ή δέ μετόπη τοΟ -ρο-/]γουιχένου τεμαχίου
προσαρμόζεται έπι του άκολουθοΰντος εντός εντο-
μής Ο'02-3. Ώστε αναιρουμένου του εντός της εν-
τομής εΐσχωροΰντος μέρους τής μετόπης μένει το
μεταξύ τών δυο τριγλύφων όρατον πλάτος ώς άνω
έμνημονεύθη.
Το πάχος τοΟ θριγκοΰ είναι 1'43, του δέ γεί-
Λογος δέ της διααετρου τοΰ κίονος ττρός τό αηκος του αβακίου εΐνε-
Ιν τω Παρ9ενώνι 1000 : 1400 περίπου
» τοις Πρόπυλαίοις 1000 : 1387 »
» τω ναοί τη; Νίκη; 1000 : 1337 »
ι » ι τη; Αλέα; 1000: 1330 »
» τη στοα τοϋ Ασκληπιού 1000 : 1293 »
Ή σμίκρυνσις του μήκους του αβακίου βαίνει
κανονικώς από του άογαιοτέοου κιονοκοάνου του
Παρθενώνος μέχρι του νεωτέρου τής στοάς τοΰ
Ασκληπιού. Είναι δέ γνωστόν δτι δ έχϊνος τοΰ
δωρικού κιονοκράνου εχει έν τοις άρχαιοτέροις χρό-
νοις, πλην του λίαν κυρτού περιγοάμματος, και
μεγάλην προεκβολήν έν σχέσει προς τήν κάτω διά-
μετρον τοΟ κίονος. Τό περίγραμμα πλησιάζει συν
τώ χρόνω πρός τήν ευθείαν γραμμήν, ή δέ προεκ-
βολή έλαττοΰται. Τό περίγραμμα του έχίνου τών
τεσσάρων πρώτων κιονοκράνων εΐνε εισέτι ολίγον
κυρτόν, τοΟ δέ τελευταίου έγένετο εντελώς ευθύ.
Συγκρίνων το τελευταΐον κιονόκρανον έχω ύπ'οψει
ό'τι το μεταγενέστερον (ΑΕ 1909 234 είκ. 13)
χτζοοίοει ακριβώς το σχήμα του αρχαιοτέρου (σελ.
69). Παρατηρείται λοιπόν συστηματική και κα-
νονική καϊ ουχί τυχαία έξε'λιξις τοΟ δωρικοϋ κιο-
νοκράνου, έξ ου ή σμίκρυνσις δύναται νά θεωρηθή
ή άσφαλεστάτη βάσις πρός χρονολογίαν τών δωοι-
κών μνημείων.
Τό συμπέρασμα τών συγκρίσεων τούτων είναι
ό'τι το κιονόκρανον τοΰ ναοΰ τοΰ Νικίου,, ον και
τών Προπυλαίων νεώτερον, δεν δύναται νά εΐνε
σου το ΰψος 0'324. Παρουσιάζει λοιπόν δ ναός ού-
τος τάς αύτάς ανάλογους οιαστάσεις προς τά αρ-
χιτεκτονικά μέλη τής πύλης τοΰ ΒθιιΙθ. Μόνον το-
κιονόκοανον διαφέρει ολίγον ώς άοναιότεοον. Πεοϊ
ι ΓΙ 1 Γ Α* { ι
τούτου ώμίλησα άλλοτε, άλλ επειδή απέμειναν-
άμφιβολίαι τινές, ό'τι δυνατόν νά προέρχηται έκ
τής έσωτερικής κιονοστοιχίας τοΰ Παρθενώνος, πα-
ραθέτω ένταΰθα συγκριτικούς τινας άριθμούς. 'Εκ.
τής συγκρίσεως οηλ. τής άνω διαμέτρου τοΰ κίο-
νος προς τό μήκος τοΰ αβακίου τοΰ κιονοκράνου·
δυνάμεθα νά ευρωμεν τήν σχετικήν ήλικίαν δια-
φόρων οικοδομημάτων.
έχει υ.ήκο; 1*465. το δέ άβάκιον 2Ό57
» » 0-832, » ο » 1-155
» » 0-675, » » » 0-903
» » 1-21, » » » 1*61
» » 0 58, » » » 0-75
σύγχρονον προς τον Παρθενώνα. Εΐνε δμως άο-
χαιότερον τοΰ έν Τεγέα ναοΰ τής Αλέας και κεί-
ται κατ' άκολουθίαν μεταξύ τούτου και τών Προ-
πυλαίων. Η δέ εργασία τοΰ κιονοκράνου καϊ το·
ΰλικον συνηγοροΰσιν ύπέρ τής έκ τοΰ ναοΰ τοΰ Νι-
κίου προελεύσεω: αύτοΰ. Τοΰτο άνεγνωοίσθη καε
ι 7 1 Γ Ι
ΰπό τοΰ ϋϊηδίηοοι* (ε. ά. 483 κέ.).
Έτερον συμπέρασμα τών συγκρίσεων τούτων
εΐνε ότι, άφ ού ό ναός τής Αλέας παρουσιάζει,
τάς αύτάς διαστάσεις, πρέπει κατ' ανάγκην νά έπε-
κτείνηται ή αναλογία αύτη και μέχρι τής μετό-
πης, ήτις εΐνε έν Γεγέα τετράγωνος. Φαίνεταί
μοι λοιπόν ότι, πλην τών έν προηγουμένω μνημο-
νευθέντων λόγων (σελ. 61), και ή τελευταία λε-
πτομέρεια συμβάλλει εις τήν γνώμην ότι το πώ-
ρινον τρίγλυρον δεν προέρχεται έκ τοΰ ναοΰ τοΟ
Νικίου.
Κατά τά ανωτέρω ό ναός τοΰ Νικίου θά κατε-
σκευάσθη περί τά τέλη τής Ε' π. Χρ. έκατονταε-
τηριοος.
Αναφέρω δέ και άλλους λόγους συνηγοροΟντας
ύπέρ τής χρονολογίας ταύτης. Η βαθμιαία δηλαδή
χρήσις τοΰ ΰμηττίου λίθου προεκλήθη έκ λόγων
καθαρα.ς χρηματικής φειδοΰς. Ο ναός τοΟ Νικίου
ουδέν μέλος έχει έκ τοΰ ύλικοΟ τούτου, τό δέ λο-
γεϊον τοΰ έν Αθήναις Διονυσιακοΰ θεάτρου εχ_ει μό-
νον τόν στυλοβάτην έκ τοΟ λίθου τούτου, ή δέ στοά
τοΰ Άσκληπιοΰ και ό νεώτερος ναός πάντα τά μέλη.
Ή άνω διάαετρο; του κίονος τοΰ Παρθενώνος
» » » » » τών Προπυλαίων
» » » » » τοΰ ναοΰ τοΰ Νικίου
» » » » » Λ » της Άλεας
ΐί » λ » ΐ) της στοάς τοΰ Ασκληπιού
Ο' Π. Η τρίγλυφος εχει κατ ά/.ολουθίαν λόγον
—ρος τήν μετάπην ώς 2 : 3, το δέ έπιστύλιον προς
τό τρίγλυφον ώς 100: 112 και προκύπτει μία με-
τόπη τετράγωνος. Σημειωτέον οτι μια τρίγλυφος
και μία μετόπη κατεσκευάσθησαν εξ ενός τεμα-
χίου, ή δέ μετόπη τοΟ -ρο-/]γουιχένου τεμαχίου
προσαρμόζεται έπι του άκολουθοΰντος εντός εντο-
μής Ο'02-3. Ώστε αναιρουμένου του εντός της εν-
τομής εΐσχωροΰντος μέρους τής μετόπης μένει το
μεταξύ τών δυο τριγλύφων όρατον πλάτος ώς άνω
έμνημονεύθη.
Το πάχος τοΟ θριγκοΰ είναι 1'43, του δέ γεί-
Λογος δέ της διααετρου τοΰ κίονος ττρός τό αηκος του αβακίου εΐνε-
Ιν τω Παρ9ενώνι 1000 : 1400 περίπου
» τοις Πρόπυλαίοις 1000 : 1387 »
» τω ναοί τη; Νίκη; 1000 : 1337 »
ι » ι τη; Αλέα; 1000: 1330 »
» τη στοα τοϋ Ασκληπιού 1000 : 1293 »
Ή σμίκρυνσις του μήκους του αβακίου βαίνει
κανονικώς από του άογαιοτέοου κιονοκοάνου του
Παρθενώνος μέχρι του νεωτέρου τής στοάς τοΰ
Ασκληπιού. Είναι δέ γνωστόν δτι δ έχϊνος τοΰ
δωρικού κιονοκράνου εχει έν τοις άρχαιοτέροις χρό-
νοις, πλην του λίαν κυρτού περιγοάμματος, και
μεγάλην προεκβολήν έν σχέσει προς τήν κάτω διά-
μετρον τοΟ κίονος. Τό περίγραμμα πλησιάζει συν
τώ χρόνω πρός τήν ευθείαν γραμμήν, ή δέ προεκ-
βολή έλαττοΰται. Τό περίγραμμα του έχίνου τών
τεσσάρων πρώτων κιονοκράνων εΐνε εισέτι ολίγον
κυρτόν, τοΟ δέ τελευταίου έγένετο εντελώς ευθύ.
Συγκρίνων το τελευταΐον κιονόκρανον έχω ύπ'οψει
ό'τι το μεταγενέστερον (ΑΕ 1909 234 είκ. 13)
χτζοοίοει ακριβώς το σχήμα του αρχαιοτέρου (σελ.
69). Παρατηρείται λοιπόν συστηματική και κα-
νονική καϊ ουχί τυχαία έξε'λιξις τοΟ δωρικοϋ κιο-
νοκράνου, έξ ου ή σμίκρυνσις δύναται νά θεωρηθή
ή άσφαλεστάτη βάσις πρός χρονολογίαν τών δωοι-
κών μνημείων.
Τό συμπέρασμα τών συγκρίσεων τούτων είναι
ό'τι το κιονόκρανον τοΰ ναοΰ τοΰ Νικίου,, ον και
τών Προπυλαίων νεώτερον, δεν δύναται νά εΐνε
σου το ΰψος 0'324. Παρουσιάζει λοιπόν δ ναός ού-
τος τάς αύτάς ανάλογους οιαστάσεις προς τά αρ-
χιτεκτονικά μέλη τής πύλης τοΰ ΒθιιΙθ. Μόνον το-
κιονόκοανον διαφέρει ολίγον ώς άοναιότεοον. Πεοϊ
ι ΓΙ 1 Γ Α* { ι
τούτου ώμίλησα άλλοτε, άλλ επειδή απέμειναν-
άμφιβολίαι τινές, ό'τι δυνατόν νά προέρχηται έκ
τής έσωτερικής κιονοστοιχίας τοΰ Παρθενώνος, πα-
ραθέτω ένταΰθα συγκριτικούς τινας άριθμούς. 'Εκ.
τής συγκρίσεως οηλ. τής άνω διαμέτρου τοΰ κίο-
νος προς τό μήκος τοΰ αβακίου τοΰ κιονοκράνου·
δυνάμεθα νά ευρωμεν τήν σχετικήν ήλικίαν δια-
φόρων οικοδομημάτων.
έχει υ.ήκο; 1*465. το δέ άβάκιον 2Ό57
» » 0-832, » ο » 1-155
» » 0-675, » » » 0-903
» » 1-21, » » » 1*61
» » 0 58, » » » 0-75
σύγχρονον προς τον Παρθενώνα. Εΐνε δμως άο-
χαιότερον τοΰ έν Τεγέα ναοΰ τής Αλέας και κεί-
ται κατ' άκολουθίαν μεταξύ τούτου και τών Προ-
πυλαίων. Η δέ εργασία τοΰ κιονοκράνου καϊ το·
ΰλικον συνηγοροΰσιν ύπέρ τής έκ τοΰ ναοΰ τοΰ Νι-
κίου προελεύσεω: αύτοΰ. Τοΰτο άνεγνωοίσθη καε
ι 7 1 Γ Ι
ΰπό τοΰ ϋϊηδίηοοι* (ε. ά. 483 κέ.).
Έτερον συμπέρασμα τών συγκρίσεων τούτων
εΐνε ότι, άφ ού ό ναός τής Αλέας παρουσιάζει,
τάς αύτάς διαστάσεις, πρέπει κατ' ανάγκην νά έπε-
κτείνηται ή αναλογία αύτη και μέχρι τής μετό-
πης, ήτις εΐνε έν Γεγέα τετράγωνος. Φαίνεταί
μοι λοιπόν ότι, πλην τών έν προηγουμένω μνημο-
νευθέντων λόγων (σελ. 61), και ή τελευταία λε-
πτομέρεια συμβάλλει εις τήν γνώμην ότι το πώ-
ρινον τρίγλυρον δεν προέρχεται έκ τοΰ ναοΰ τοΟ
Νικίου.
Κατά τά ανωτέρω ό ναός τοΰ Νικίου θά κατε-
σκευάσθη περί τά τέλη τής Ε' π. Χρ. έκατονταε-
τηριοος.
Αναφέρω δέ και άλλους λόγους συνηγοροΟντας
ύπέρ τής χρονολογίας ταύτης. Η βαθμιαία δηλαδή
χρήσις τοΰ ΰμηττίου λίθου προεκλήθη έκ λόγων
καθαρα.ς χρηματικής φειδοΰς. Ο ναός τοΟ Νικίου
ουδέν μέλος έχει έκ τοΰ ύλικοΟ τούτου, τό δέ λο-
γεϊον τοΰ έν Αθήναις Διονυσιακοΰ θεάτρου εχ_ει μό-
νον τόν στυλοβάτην έκ τοΟ λίθου τούτου, ή δέ στοά
τοΰ Άσκληπιοΰ και ό νεώτερος ναός πάντα τά μέλη.
Ή άνω διάαετρο; του κίονος τοΰ Παρθενώνος
» » » » » τών Προπυλαίων
» » » » » τοΰ ναοΰ τοΰ Νικίου
» » » » » Λ » της Άλεας
ΐί » λ » ΐ) της στοάς τοΰ Ασκληπιού