DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Ratajczak, Tomasz: Polska historia sztuki wobec badań kastelologicznych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.42379#0070
68
TOMASZ RATAJCZAK
zamek na Wawelu lub zrujnowanych jak zamek w Szydłowie, pozwolą
pogłębić stan wiedzy nad architekturą obronno-rezydencjonalną w śred-
niowiecznej Polsce z perspektywy historii sztuki, a dzięki temu pośrednio
umożliwią także prowadzenie podobnych działań w stosunku do budowli,
które przetrwały w skromnych reliktach34. W tym zakresie szczególnie
przydatna może okazać się analiza porównawcza, która umożliwi inter-
pretację skromnych reliktów większości zamków w Polsce, właśnie na
podstawie danych pozyskanych dzięki badaniom obiektów lepiej za-
chowanych. W dalszej perspektywie należy oczekiwać włączenia zamków
w ogólny nurt badań historii sztuki i architektury średniowiecznej. Do-
piero wtedy będzie można jednoznacznie stwierdzić, że historia sztuki
uzyskała suwerenność w stosunku do kastelologii zdominowanej przez
archeologów, a na pytanie postawione wiele lat temu w artykule Zlata
udzielić pozytywnej odpowiedzi.
POLISH ART HISTORY AND CASTELOLOGY
Summary
An interdisciplinary approach to the history of defense-residential architecture
gave way to the rise of castelology, i.e. a historical subdiscipline specializing in the
study of castles. Interdisciplinarity is now often encouraged in the humanities, how-
ever, castelology is not its ideal example even though, despite all the objections and
doubts, it is hard to create any alternative.
As a discipline founded upon a diversified approach to its objects of study, art
history can no doubt inspire castelology, but only if it maintains its methodological
autonomy. Such a statement was made thirty years ago by Mieczysław Zlat in his
paper on the medieval castle as a problem of art history. Zlat’s text, which became a
program for Polish castle scholars although it belonged to the margin of art history,
may be considered as a reference point as regards the relationship of art history and
castelology in Poland.
Despite a growing number of publications, medieval defense-residential architec-
ture still occupies the margin of our discipline, which was the case in 1978, when Zlat
published his paper. On the other hand, Zlat’s postulate to reduce the study of castles
in terms of art history to the problems of the iconography of architecture does not
seem the best possible solution, which has been demonstrated by art historians inter-
ested in the practical aspects of medieval castles, reaching far beyond Zlat’s research
questionnaire.
34 O metodyce takich badań podstawowych oraz ich ogromnym znaczeniu pisali ostat-
nio: J. Skuratowicz, T.J. Żuchowski, Rozważania wokół pierwszego przykazania, ,Artium
Quaestiones” 20, 2009, s. 215-230.
TOMASZ RATAJCZAK
zamek na Wawelu lub zrujnowanych jak zamek w Szydłowie, pozwolą
pogłębić stan wiedzy nad architekturą obronno-rezydencjonalną w śred-
niowiecznej Polsce z perspektywy historii sztuki, a dzięki temu pośrednio
umożliwią także prowadzenie podobnych działań w stosunku do budowli,
które przetrwały w skromnych reliktach34. W tym zakresie szczególnie
przydatna może okazać się analiza porównawcza, która umożliwi inter-
pretację skromnych reliktów większości zamków w Polsce, właśnie na
podstawie danych pozyskanych dzięki badaniom obiektów lepiej za-
chowanych. W dalszej perspektywie należy oczekiwać włączenia zamków
w ogólny nurt badań historii sztuki i architektury średniowiecznej. Do-
piero wtedy będzie można jednoznacznie stwierdzić, że historia sztuki
uzyskała suwerenność w stosunku do kastelologii zdominowanej przez
archeologów, a na pytanie postawione wiele lat temu w artykule Zlata
udzielić pozytywnej odpowiedzi.
POLISH ART HISTORY AND CASTELOLOGY
Summary
An interdisciplinary approach to the history of defense-residential architecture
gave way to the rise of castelology, i.e. a historical subdiscipline specializing in the
study of castles. Interdisciplinarity is now often encouraged in the humanities, how-
ever, castelology is not its ideal example even though, despite all the objections and
doubts, it is hard to create any alternative.
As a discipline founded upon a diversified approach to its objects of study, art
history can no doubt inspire castelology, but only if it maintains its methodological
autonomy. Such a statement was made thirty years ago by Mieczysław Zlat in his
paper on the medieval castle as a problem of art history. Zlat’s text, which became a
program for Polish castle scholars although it belonged to the margin of art history,
may be considered as a reference point as regards the relationship of art history and
castelology in Poland.
Despite a growing number of publications, medieval defense-residential architec-
ture still occupies the margin of our discipline, which was the case in 1978, when Zlat
published his paper. On the other hand, Zlat’s postulate to reduce the study of castles
in terms of art history to the problems of the iconography of architecture does not
seem the best possible solution, which has been demonstrated by art historians inter-
ested in the practical aspects of medieval castles, reaching far beyond Zlat’s research
questionnaire.
34 O metodyce takich badań podstawowych oraz ich ogromnym znaczeniu pisali ostat-
nio: J. Skuratowicz, T.J. Żuchowski, Rozważania wokół pierwszego przykazania, ,Artium
Quaestiones” 20, 2009, s. 215-230.