DOI article:
Bałus, Wojciech: Przełomy, kryzysy, ewolucje
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.52521#0329
Wojciech Bałus
PRZEŁOMY, KRYZYSY, EWOLUCJE
I
Zasłona z lotem ptaków Raju wzdęła się znowu. I Klarysa zobaczyła - zobaczy-
ła, jak Ralph Lyon odrzucił ją i dalej prowadził rozmowę. Więc, mimo wszystko,
to nie była klęska! Teraz już miało się udać - jej przyjęcie. Zaczęło się. Ruszyło
z miejsca. Choć wciąż było w niepewności zawieszone. Ona musi na razie stać
tutaj. Zdawało się, że ludzie się tłoczą. Pułkownik i Pani Garrod... Pan Hugh
Whitebread... Pan Bowley... Pani Hilbery... Lady Mary Maddox... Pan Quin - ob-
wieszczał Wilkins. Zamieniała z każdym sześć czy siedem słów, a oni szli dalej,
wchodzili na pokoje; wchodzili teraz już w coś, nie w nic, ponieważ [lub: od chwili
kiedy] Ralph Lyon odrzucił zasłonę1.
Ten cytat z Pani Dalloway Virginii Woolf pamięta zapewne każdy z czy-
telników słabo dziś (niestety) obecnej w naukowym obiegu historii sztuki
książki Wiesława Juszczaka Zasłona w rajskie ptaki. Książka ta - przypomnę
- analizowała angielską powieść jako dzieło modernistyczne. Zdaniem bada-
cza, Woolf nie tylko chciała opowiedzieć historię organizacji przyjęcia przez
Klarysę Dalloway, ale też zaprezentować na głębszym, niejawnym poziomie
przebieg procesu twórczego, dochodzenie do formy jako celu sztuki. Banalny
gest odrzucenia zasłony z kolorowego perkalu interpretowany był jako mo-
ment, w którym niespójne dotąd elementy kompozycji (czyli w planie fabuły:
przyjęcia) nagle zaczęły się składać w całość. Podobnie, a przy tym już w spo-
sób jawny, niezawoalowany - argumentował Juszczak - Woolf postąpiła w ko-
lejnej chronologicznie powieści, Do latarni morskiej, gdzie spełnienie dawnej
obietnicy o wycieczce morskiej zbiegło się w ostatnim akapicie dzieła z ukoń-
czeniem pejzażu przez Lilly Briscoe:
1 V Woolf, Pani Dalloway, cyt. w tłumaczeniu E. Gieysztor za książką W Juszczaka
Zasłona w rajskie ptaki albo O granicach „okresu powieści”, Warszawa 1981, s. 26. Frag-
ment ten w polskim wydaniu, tłumaczonym przez K. Tarnowską (V Woolf, Pani Dalloway,
Kraków 22016), znajduje się na s. 262.
PRZEŁOMY, KRYZYSY, EWOLUCJE
I
Zasłona z lotem ptaków Raju wzdęła się znowu. I Klarysa zobaczyła - zobaczy-
ła, jak Ralph Lyon odrzucił ją i dalej prowadził rozmowę. Więc, mimo wszystko,
to nie była klęska! Teraz już miało się udać - jej przyjęcie. Zaczęło się. Ruszyło
z miejsca. Choć wciąż było w niepewności zawieszone. Ona musi na razie stać
tutaj. Zdawało się, że ludzie się tłoczą. Pułkownik i Pani Garrod... Pan Hugh
Whitebread... Pan Bowley... Pani Hilbery... Lady Mary Maddox... Pan Quin - ob-
wieszczał Wilkins. Zamieniała z każdym sześć czy siedem słów, a oni szli dalej,
wchodzili na pokoje; wchodzili teraz już w coś, nie w nic, ponieważ [lub: od chwili
kiedy] Ralph Lyon odrzucił zasłonę1.
Ten cytat z Pani Dalloway Virginii Woolf pamięta zapewne każdy z czy-
telników słabo dziś (niestety) obecnej w naukowym obiegu historii sztuki
książki Wiesława Juszczaka Zasłona w rajskie ptaki. Książka ta - przypomnę
- analizowała angielską powieść jako dzieło modernistyczne. Zdaniem bada-
cza, Woolf nie tylko chciała opowiedzieć historię organizacji przyjęcia przez
Klarysę Dalloway, ale też zaprezentować na głębszym, niejawnym poziomie
przebieg procesu twórczego, dochodzenie do formy jako celu sztuki. Banalny
gest odrzucenia zasłony z kolorowego perkalu interpretowany był jako mo-
ment, w którym niespójne dotąd elementy kompozycji (czyli w planie fabuły:
przyjęcia) nagle zaczęły się składać w całość. Podobnie, a przy tym już w spo-
sób jawny, niezawoalowany - argumentował Juszczak - Woolf postąpiła w ko-
lejnej chronologicznie powieści, Do latarni morskiej, gdzie spełnienie dawnej
obietnicy o wycieczce morskiej zbiegło się w ostatnim akapicie dzieła z ukoń-
czeniem pejzażu przez Lilly Briscoe:
1 V Woolf, Pani Dalloway, cyt. w tłumaczeniu E. Gieysztor za książką W Juszczaka
Zasłona w rajskie ptaki albo O granicach „okresu powieści”, Warszawa 1981, s. 26. Frag-
ment ten w polskim wydaniu, tłumaczonym przez K. Tarnowską (V Woolf, Pani Dalloway,
Kraków 22016), znajduje się na s. 262.