314

Piotr Skubiszewski

szym uniwersytecie centrum naukowe miało według jego twórcy Gastona
Bergera — profesora filozofii, wyznawcy Husserla, dyrektora szkół wyższych
we francuskim ministerstwie oświaty — mieć za przedmiot badań i nauczania
na poziomie pomagisterskim szczytowy okres średniowiecza europejskiego:
wieki dziesiąty jedenasty i dwunasty Zgodnie z koncepcją założyciela, każda
z trzech głównych uprawianych w tym ośrodku dyscyplin: historia, historia
sztuki i historia literatury - ale także inne, choć mniej intensywnie obecne,
jak historia filozofii, historia nauki i historia muzyki - miała utrzymywać
swoją przedmiotową i metodologiczną tożsamość i odrębność. Zamysłem
Gastona Bergera było wszakże to, by mogły się one w jednym miejscu spoty-
kać. Pragnął on, by każdy ze studiujących w Poitiers młodych mediewistów
mógł mieć wgląd w dziedziny badań inne niż jego własna. I by mógł stawiać
pytania o związki rozpatrywanych przez siebie zjawisk czy dzieł z wydarzenia-
mi, procesami społecznymi, ustrojem politycznymi, duchowością, twórczo-
ścią i warunkami życia epoki.
Dzisiaj taki postulat metodologiczny w naukach historycznych jest
czymś zwyczajnym. We Francji lat 50. ubiegłego stulecia, ale nie tylko w tym
kraju, program, który w pracy akademickiej nad jedną cywilizacją miał łączyć
kilka dyscyplin, był nowością. O jego powodzeniu w Poitiers zdecydowało to,
że Gaston Berger powierzył kierownictwo centrum dwóm doświadczonym
profesorom miejscowego uniwersytetu - historykowi sztuki René Crozetowi,
uczniowi Henriego Focillona, i historykowi Edmondowi René Labande'owi,
a jednocześnie wyposażył założoną przez siebie instytucję w środki, które po-
zwalały zapraszać na wykłady i seminaria innych badaczy nie tylko z Francji,
ale także spoza tego kraju. Jedynym warunkiem ich uczestnictwa była czynna
znajomość francuskiego, ponieważ w tym języku były prowadzone wszystkie
zajęcia. Wymóg ten spełniało, zresztą nadal spełnia, wielu uczonych spoza
Francji i przez Poitiers przewinęli się wtedy także nadal przewijają się, najwy-
bitniejsi mediewiści z całego świata.
Nauczanie w Poitiers było wówczas prowadzone w dwóch cyklach: w ciągu
roku akademickiego i podczas sesji letniej, która w pierwszych latach istnie-
nia Centre trwała pięć tygodni. Sesja letnia była okresem szczególnie inten-
sywnej pracy jej uczestników, ponieważ przedpołudnia zawsze wypełniały dwa
wykłady dwóch profesorów reprezentujących dwie różne dziedziny mediewi-
styki, a popołudnia były przeznaczone na ćwiczenia przy zabytkach w tym
bardzo bogatym w sztukę romańską i gotycką mieście. W soboty odbywały się
wyjazdy na podobne zajęcia w najbliższych okolicach Poitiers i w sąsiednich
dzielnicach, a ten obfity program ćwiczeń terenowych dopełniał trzydniowy
objazd jednego z dalej położonych regionów Francji romańskiej. Nauczanie
w ciągu roku akademickiego było mniej intensywne. Było ono dostosowane