Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (7.1939)

84

W. KORZENIEWICZ I W. ŚWIĄTECKI

(7)


Ryc. 84. Tartak wodny M. Szaszkiewicza. Plan poziomu górnego.

rolę dźwigni (ryc. 80, 82. O). Jeden koniec dźwigni osadzono przegubowo w tyl-
nym słupie podstawy (ryc. 80, S); drugi koniec przepuszczono przez otwór
w przednim słupie (ryc. 78, 80, 82, T) i podwieszono na pionowym cięgle (ryc. 78.
80, 82, P). Cięgło przechodzi przez górną belkę wiążącą słupy podka (ryc. 78, 80,
82,R);przetknięto je p o d e 1 g ą (lewarem dźwigniowym) (ryc. 78, 80, 82, M). Pod-
nosząc lub opuszczając ramię podelgi, przez podłożenie odpowiedniej wielkości
klina, powodujemy podniesienie lub opuszczenie walnicy, a wraz z nią wrze-
ciona; tym samym regulujemy docisk kamieni młyńskich. Mąka wysypuje się
spomiędzy kamieni otworem (ryc. 78, U) w łubie do pudła (ryc. 78, 80, Z).
TARTAK WODNY WE WSI WOLA GÓRZAŃSKA, właściciel
Mikołaj Szaszkiewicz.
Tartak mieści się w specjalnie na ten cel wzniesionym budynku. Na całość
urządzeń składają się następujące zespoły: doprowadzenie wody, mechanizm
napędowy, tracz i mechanizm podsuwający drzewo do tarcia.
DOPROWADZENIE WODY z potoku do koła wodnego uzyskuje się przy
pomocy tamy, przykopu i koryta (ryc. 84, A); w dnie koryta wycięty jest otwór-
wpust na .wodę (ryc. 84, B). Ótwór ten zamyka się zastawką (stawidłem), poru-
szaną za pomocą dźwigni.
Do MECHANIZMU NAPĘDOWEGO należą: wał główny (ryc. 85, 88, C)
koło wodne (ryc. 85, 88, D), koło trybowe (ryc. 85, 86, 88, E) wał wtórny
(ryc. 85, F) i korbowody (ryc. 86, 88, GG).