Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (7.1939)

(8)

TARTAK I MŁYN

85


Ryc. 85. Tartak wodny M. Szaszkiewieża. Plan poziomu dolnego.

Wał główny nie różni się w zasadzie od wału opisanego powyżej
młyna.
Koło wodne (ryc. 85, 88, D), o konstrukcji podobnej jak w młynie,
związano za pomocą czterech par szprych z wałem głównym. Szprychy ujmują
kwadratowy w tym miejscu wał i związane są ze sobą parami po jego krawędziach
na zacios i wpust.
Na drugim końcu wału umieszczono koło trybowe (ryc. 85, 86, 88, E).
W kole trybowym między dwiema warstwami dzwon jodłowych związano, za
pomocą kołków, warstwę środkową złożoną z zębów i klińców na przemian.
Wał wtórny (ryc. 85, F) i części na nim osadzone wykonano z żelaza.
Obraca się on na panewkach przyśrubowanych do drewnianych podkładów.
Na końcach wału umieszczono koła (ryc. 85, JJ) z mimośrodowo osadzonymi
bolcami. Pośrodku wału znajduje się tryb (ryc. 86, Iv) napędzany przez koło
trybowe wału głównego.
Korbowody (ryc. 86, 88, GG) zmieniają ruch obrotowy kół wału
wtórnego na ruch posuwisty ramy (ryc. 88, H) z piłą; wykonane są z drzewa
jesionowego i bolcami sprzęgnięte: u dołu z kołami wału wtórnego, u góry z ramą.
Bolce ujęto w panewki drewniane korbowodu i opatrzono urządzeniem do sma-