Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (7.1939)

(io)

IKONOGRAFIA STAROCHRZEŚCIJAŃSKA

185


Ryc. 134. Fragment dekoracji nawy głównej kościoła
S. Maria Maggiore.
Jak ważną jest ikonografia dekoracji absydy S. Maria Maggiore dowodzi
fakt, że z biegiem czasu stanie się ona podstawą dla ozdoby części ołtarzowej
centralnego kościoła bizantyńskiego, a potem prawosławnego.
Inaczej ukształtowała się myśl religijna zawarta w ikonografii starochrześci-
jańskiego wnętrza centralnego — w baptysteriach i kaplicach grobowych.
W budowli centralnej kopuła stała się logicznym rozwiązaniem całej kon-
strukcji. Tak samo więc i w jej systemie dekoracyjnym powinny się zbiegać
w jedno wszystkie dążenia ideowe, zawarte w całości tej dekoracji. Kopuła swym
kształtem nasuwa analogię z niebem, a już astronomia starożytnego Wschodu
przedstawiała niebo w postaci kopuły1). Toteż nic dziwnego, że odbiło to się
do pewnego stopnia na ideologii jej dekoracji.
*) W. GRUNEISEN, Sainte Marie Antiąue, łe caractere et le style des peintures du VI—
VIII sc., str. II, 12, (V). Możliwe również, że na dekorację kopuły mógł do pewnego stopnia
wpłynąć symbolizm astralny, o którym mówi A. NIEMOJEWSKI, Biblia a gwiazdy, War-
szawa 1927. (Przypuszczenie to wydaje się nader słuszne, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że
w w. IV św. Zenon, biskup z Werony, wykłada wiernym religię chrześcijańską na znakach
Zodiaku — Traktaty, II, 43). Symbolizm występuje również często w rozmaitych sektach
pierwszych wieków, np. w manicheizmie ŚW. AUGUSTYN (Wyznania 118, VI, 5).