DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Buczkowski, Kazimierz: Płytki posadzki z XIII wieku w kościele oo. dominikanów w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.38698#0208
198
K. BUCZKOWSKI
(2)
Ryc. 141. Ryc. 142.
Płytki z posadzki kościoła 00. Dominikanów w Krakowie.
Tafelek całych i ich fragmentów znaleziono w kościele dominikańskim
sztuk 10, z czego trzy nie polewane, bez żadnego ornamentu. Z pozostałych
siedmiu, dwie płytki (każda o wymiarach 13 cm X 10 X 3) dopełniając się przed-
stawiają scenę polowania, mężczyznę trąbiącego w róg, trzymającego na linewce
psa, a tropiącego zająca i jelenia (ryc. 140). Trzy następne płytki (o wymia-
rach 13 X 13 X 3, 13,1 X 13,1 X 3,4, 13.5 X 13,3 X 3.1 (ryc. 141—143),_ wy-
pełnia ornament stylizowany roślinny, przedstawiający palmety i wici roślinne.
Fragment czwartej tafelki (ryc. 144) przedstawia dekor plecionki. Ornament
wymienionych płytek powstał przez wycisk przy pomocy formy drewnianej lub
ceglanej, przy czym uzyskany relief jest dość silny. Wszystkie te tafelki, wyko-
nane z dobrze wypalonej gliny, pokryte są grubą polewą ołowiową. Piękne za-
barwienie gliny pod polewą zostało osiągnięte przypuszczalnie przez rzucanie
w kanaliki pieca przy wypalaniu tafli soli fh
Ostatnia tafelka (ryc. 145) nie pokryta polewą, jest wykonana ciekawą tech-
niką, o ile mi wiadomo w żadnym dotąd tak starym zabytku w Polsce nie występu-
jącą. Przy pomocy matrycy uzyskano ornament geometryczno-roślinny o silnych
wgłębieniach. Wgłębienia wypełniono glinką białą, która następnie w piecu
po wypaleniu uzyskała kolor żółtawy, lekko lśniący, stanowiący piękne tło dla
czerwonych partii ornamentu. Stwierdzić przy tym należy, że w warsztatach
zduńskich krakowskich, jak udowodniło między innymi wykopalisko z w. XVI
z ul. Krupniczej 2), używana była glinka biała, znajdująca się obficie w okolicy
Krakowa między innymi w Alwernii i na Bielanach. Użycie tej glinki normuje
nawet statut cechu kaflarzy (punkt 17) z r. 1504.
Płytki dominikańskie pochodzą niewątpliwie, jak to słusznie określił K. Do-
browolski, z wieku XIII. Ten wniosek może być poparty jeszcze innymi dowo-
dami. Kościół dominikański poświęcony został w r. 1223. Sprzed tego czasu
pochodzić one nie mogą, trudno bowiem przypuścić, aby do nowego kościoła
użyta została stara posadzka z drewnianego częściowo kościółka św. Trójcy.
ń Uwagę tę, jak również wiadomości o użyciu glinki białej zawdzięczam mistrzowi zduń-
skiemu, a zarazem badaczowi zduńskiej sztuki, p. Juliuszowi Kostyszowi.
2) Juliusz KOSTYSZ. Warsztat zduński z w. XVI na Garbarach, Rocznik Krak. XXX
p. 222.
K. BUCZKOWSKI
(2)
Ryc. 141. Ryc. 142.
Płytki z posadzki kościoła 00. Dominikanów w Krakowie.
Tafelek całych i ich fragmentów znaleziono w kościele dominikańskim
sztuk 10, z czego trzy nie polewane, bez żadnego ornamentu. Z pozostałych
siedmiu, dwie płytki (każda o wymiarach 13 cm X 10 X 3) dopełniając się przed-
stawiają scenę polowania, mężczyznę trąbiącego w róg, trzymającego na linewce
psa, a tropiącego zająca i jelenia (ryc. 140). Trzy następne płytki (o wymia-
rach 13 X 13 X 3, 13,1 X 13,1 X 3,4, 13.5 X 13,3 X 3.1 (ryc. 141—143),_ wy-
pełnia ornament stylizowany roślinny, przedstawiający palmety i wici roślinne.
Fragment czwartej tafelki (ryc. 144) przedstawia dekor plecionki. Ornament
wymienionych płytek powstał przez wycisk przy pomocy formy drewnianej lub
ceglanej, przy czym uzyskany relief jest dość silny. Wszystkie te tafelki, wyko-
nane z dobrze wypalonej gliny, pokryte są grubą polewą ołowiową. Piękne za-
barwienie gliny pod polewą zostało osiągnięte przypuszczalnie przez rzucanie
w kanaliki pieca przy wypalaniu tafli soli fh
Ostatnia tafelka (ryc. 145) nie pokryta polewą, jest wykonana ciekawą tech-
niką, o ile mi wiadomo w żadnym dotąd tak starym zabytku w Polsce nie występu-
jącą. Przy pomocy matrycy uzyskano ornament geometryczno-roślinny o silnych
wgłębieniach. Wgłębienia wypełniono glinką białą, która następnie w piecu
po wypaleniu uzyskała kolor żółtawy, lekko lśniący, stanowiący piękne tło dla
czerwonych partii ornamentu. Stwierdzić przy tym należy, że w warsztatach
zduńskich krakowskich, jak udowodniło między innymi wykopalisko z w. XVI
z ul. Krupniczej 2), używana była glinka biała, znajdująca się obficie w okolicy
Krakowa między innymi w Alwernii i na Bielanach. Użycie tej glinki normuje
nawet statut cechu kaflarzy (punkt 17) z r. 1504.
Płytki dominikańskie pochodzą niewątpliwie, jak to słusznie określił K. Do-
browolski, z wieku XIII. Ten wniosek może być poparty jeszcze innymi dowo-
dami. Kościół dominikański poświęcony został w r. 1223. Sprzed tego czasu
pochodzić one nie mogą, trudno bowiem przypuścić, aby do nowego kościoła
użyta została stara posadzka z drewnianego częściowo kościółka św. Trójcy.
ń Uwagę tę, jak również wiadomości o użyciu glinki białej zawdzięczam mistrzowi zduń-
skiemu, a zarazem badaczowi zduńskiej sztuki, p. Juliuszowi Kostyszowi.
2) Juliusz KOSTYSZ. Warsztat zduński z w. XVI na Garbarach, Rocznik Krak. XXX
p. 222.