DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.50148#0235
Caput II. De Methodo Synthetica. 93
rfns ergo Synthetica ab Analytica disfert,
sicut descensus montis alicujus ab ejusdem
niontis ascensu; sive iter, quo a montis
cacumine ad vallem descenditur , ab illo
ipso, quo a valle ad montis cacumen
pertingitur.
211 Verum ut perfehum exemplar Syn-
theticse Methodi ob oculos ponatur , id
a Geometris est repetendum : nam nul-
libi res accuratiori ordine pertrahantur,
nec solidioribus demonstrationibus mu-
niuntur , quam in ipsorum libris.
Tria vero praestare sblent Geometrae,
ut assensum obtineant, i.mo Vocabula
omnia, quibus utuntur, definiunt, ne ulla
in ipsis ambiguitas relinquatur. 2. Quae-
dam axiomata seu notiones communes,
quas nemo in dubium revocare possit,
adhibent. 3. Propositiones omnes de-
monstrant vel ope definitionum & axio-
matum, quae solo naturali lumine perci-
piuntur ; vel aliarum propositionum, quae
per istas definitiones & axiomata fuerunt
comprobatae : ex quibus laepe Confecta-
ria, seu Corollaria, ut vocant, dedu-
cunt. His tribus proinde continetur per-
feha demonstrandi ratio.
212 Demonstratio igitur definitur ab ipsis,
Ratiocinatio, vel Ratiocinationum feries
conftans ex Prcemissis necessario veris, hoc
eft, vel per fe evidentibus, vel per alias
propositiones jam probatis, ex quibus ne-
cesiario vera insertur Conclusio.
Est , inquam, Ratiocinatio vel Ratio-
cinationum feries : nam raro admodum
contingit, ut Demonstratio unica Ratio-
cinatione , aut Syllogismo absolvatur.
Deinde constat ex Prcemifsis necefiario ve-
ris, id est, quarum veritas vel lucet per
fefe, ut in axiomatis; vel per alias prio-
res jam probata est, ut in aliis proposi-
tionibus cernitur ; ex quibus necessario
vera deducitur Conclusio.
P. Cartier Logica.
Duplex autem praecipue distingui sb-
letDemonstrationis species, altera a priori
& per caufam ; altera a pofteriori & per
effelluin. Demonstratio a priori est ea,
qua essehus per causam , proprietas per
essentiam seu naturam , denique conse-
quens per antecedens clare ostenditur.
Demonstratio a pofteriori est ea , qua
causa per efsehum, natura per proprie-
tates aut funhiones ; antecedens demum
probatur per id , quod ex ipso conse-
quitur.
Ut igitur argumentum aliquod feu
materia, vel scientia accurate , & se-
cundum Syntheticae Methodi leges per-
trahetur , observandae sunt oho sequen-
tes regulae , quarum prima & secunda
definitionibus conveniunt; tertia & quar-
ta axiomatis; quinta & sexta sunt Argu-
mentationi propriae ; feptima & ohava
ad Methodum ipsam referuntur.
Regulae Definitionum. 213
r.ma Ut nullus terminus relinquatur
obscurus , aut ambiguus ; fed quilibet de-
siniatur.
2vda Ut termini, qui in desinitioni-
bus adhibentur , fint omnibus noti, vel
prius explicati.
Mirum est, quam multae inanes &
tamen pertinacissimae Philosophorum,
praesertim Scholasticorum, disputationes
sola nominum seu terminorum definitio-
ne sopiri poslint, ut controversias scho-
lasticas exploranti evidentissime patebit.
Quare has duas Definitionum regulas
alte animo infigant velim , quibus ca-
villationes omnes sunt odio.
Regulae Axiomatum. 214
3.tia Ut nullum adhibeatur Axioma,
quod non fit evidentissimum.
E e 4«ta
rfns ergo Synthetica ab Analytica disfert,
sicut descensus montis alicujus ab ejusdem
niontis ascensu; sive iter, quo a montis
cacumine ad vallem descenditur , ab illo
ipso, quo a valle ad montis cacumen
pertingitur.
211 Verum ut perfehum exemplar Syn-
theticse Methodi ob oculos ponatur , id
a Geometris est repetendum : nam nul-
libi res accuratiori ordine pertrahantur,
nec solidioribus demonstrationibus mu-
niuntur , quam in ipsorum libris.
Tria vero praestare sblent Geometrae,
ut assensum obtineant, i.mo Vocabula
omnia, quibus utuntur, definiunt, ne ulla
in ipsis ambiguitas relinquatur. 2. Quae-
dam axiomata seu notiones communes,
quas nemo in dubium revocare possit,
adhibent. 3. Propositiones omnes de-
monstrant vel ope definitionum & axio-
matum, quae solo naturali lumine perci-
piuntur ; vel aliarum propositionum, quae
per istas definitiones & axiomata fuerunt
comprobatae : ex quibus laepe Confecta-
ria, seu Corollaria, ut vocant, dedu-
cunt. His tribus proinde continetur per-
feha demonstrandi ratio.
212 Demonstratio igitur definitur ab ipsis,
Ratiocinatio, vel Ratiocinationum feries
conftans ex Prcemissis necessario veris, hoc
eft, vel per fe evidentibus, vel per alias
propositiones jam probatis, ex quibus ne-
cesiario vera insertur Conclusio.
Est , inquam, Ratiocinatio vel Ratio-
cinationum feries : nam raro admodum
contingit, ut Demonstratio unica Ratio-
cinatione , aut Syllogismo absolvatur.
Deinde constat ex Prcemifsis necefiario ve-
ris, id est, quarum veritas vel lucet per
fefe, ut in axiomatis; vel per alias prio-
res jam probata est, ut in aliis proposi-
tionibus cernitur ; ex quibus necessario
vera deducitur Conclusio.
P. Cartier Logica.
Duplex autem praecipue distingui sb-
letDemonstrationis species, altera a priori
& per caufam ; altera a pofteriori & per
effelluin. Demonstratio a priori est ea,
qua essehus per causam , proprietas per
essentiam seu naturam , denique conse-
quens per antecedens clare ostenditur.
Demonstratio a pofteriori est ea , qua
causa per efsehum, natura per proprie-
tates aut funhiones ; antecedens demum
probatur per id , quod ex ipso conse-
quitur.
Ut igitur argumentum aliquod feu
materia, vel scientia accurate , & se-
cundum Syntheticae Methodi leges per-
trahetur , observandae sunt oho sequen-
tes regulae , quarum prima & secunda
definitionibus conveniunt; tertia & quar-
ta axiomatis; quinta & sexta sunt Argu-
mentationi propriae ; feptima & ohava
ad Methodum ipsam referuntur.
Regulae Definitionum. 213
r.ma Ut nullus terminus relinquatur
obscurus , aut ambiguus ; fed quilibet de-
siniatur.
2vda Ut termini, qui in desinitioni-
bus adhibentur , fint omnibus noti, vel
prius explicati.
Mirum est, quam multae inanes &
tamen pertinacissimae Philosophorum,
praesertim Scholasticorum, disputationes
sola nominum seu terminorum definitio-
ne sopiri poslint, ut controversias scho-
lasticas exploranti evidentissime patebit.
Quare has duas Definitionum regulas
alte animo infigant velim , quibus ca-
villationes omnes sunt odio.
Regulae Axiomatum. 214
3.tia Ut nullum adhibeatur Axioma,
quod non fit evidentissimum.
E e 4«ta