Caput VI. De Idearum Signis.

37

mune feddemonstrativo articulo affe&um,
vxhicbomo sive alicui individuo per An-
tonomasiam (a) nomen commune tribua-
tur j ut cum Christiani Apoftolum nomi-
nant, S. Paulum intelligunt.
3. Nomen commune vel fynoni-
mum seu univocum est , vel homonymum
seu aquivocum , vel analogum. Synoni-
fflum feu univocum est illud, quod eamdem
baletfignificationem in multis : v. g. homo
eamdem habet significationem in Socrate,
Platone , Aristotele , Cartesio , Gasten-
do, &c. Si nomen univocum sit substan-
tivum, tum genus aut speciem exprimit;
ut animal, bomo , Etc. Si adjectivum fue-
rit, differentiam, proprium, vel acci-
dens denotat; ut rationale , fermocinatio-
•nis capax , album. Nam ex quinque uni-
versalibus attributis seu praedicatis Por-
phyrii duo priora egenus nempe & species
nominibus substantivis exprimuntur ; tria
posteriora, disserentia fcilicet, proprium
& accidens nominibus adjedivis signifi-
cantur.
56 Homonymum feu aquivocum aut am-
biguum est illud, quod diversam habet
significationem in multis , ut vox ista Tau-
rus respetftu quadrupedis , fyderis , &
montis: nam de iis omnibus dicitur, fed
diversim significat.
Ambiguitas autem vocabuli vel est a
casu , vel a consilio. AEquivocum a ca(u
dicitur, cum citra ullam rationem idem
, nomen divertis plane rebus impolitum est:
v. g. cum animali , syderi & monti idem
Tauri nomen inditum fuit.,
/Equivocum vero a confilio fit , cum
idem nomen aliqua de causa multis im-
ponitur ; cujusmodi siint omnia nomina
metaphorica feu translata : v. g. ardens
dicitur de igne, & de homine irato,pro-
pter agitationem aliquam, quas in irato

homine fere ut in accenfb corpore cerni-
tur. Hanc de nominibus univocis & aequi-
vocis regulam fervare oportet : Univo-
cum nomen prius desiniendum , quam
dividendum : Atquivocum vero prius di-
videndum , quam definiendum est.
Analogum ab Analogia grasco nomine, 97
quod proportionem significat, latine velut
proportionale redditur. In Scholis dupli-
cis generis distinguuntur analoga , scili-
cet analoga attributionis^ & analoga pro-
portionis.
Analoga attributionis dicuntur ea,
quas idem habent attributum , sed di-
verto modo illud participant; sic animal.,
color , qui in vultu apparet, & ambulatio
dicuntqr fana, fed sanitatem diversa ra-
tione participant. Hinc etiam analoga
attributionis definiuntur ea , qua diver-
fam habent tationem ad eumdem terminum^
scilicet ad tuum attributum^ puta ad fa-
nitatem : nam animal habet relationem ad
sanitatem tanquam fubje&wn illius ; co-
lor vultus tanquam ipsius fignum; & am-
bulatio tanquam illius cauja. At, ut ve-
rum fateamur , hoc nomen fanum dici
potest aquivocum respedtu animalis y co-
loris & ambulationis , quoniam diversum
quid in iis significat. Videtur ergo ma-
gis proprie Ens dici analogum quid re-
spectu Dei e. g. & hominis ; quia sblus
Deus vere Ens dici potest, homo vero &
castera entia creata improprie tantum &
per participationem.
Analoga proportionis dicuntur ea, qux
eamdem habent relationem ad diversos
terminos. Ut pes hominis, pes montis ,
pes scamni eodem modo referuntur ad
hominem, montem , & fcamnum tan-
quam ad diversos terminos : siquidem ut
se habet pes hominis ad hominem , ita fe
habet

(a) ^ntonomafin figura Rhetorices qua nomen appellativum loco proprii ponitur. Sic
Sabaudiae Princeps Eugenius p. m. per antonomasiam Viennte Princeps sine ullo ad-
dito vocabatur; nempe propter ipsius prs aliis Principibus, quorum tamen mul-
ti Viennae erant, excellentiam, & quia ab omnibus prs illis sestimabatur.
P. Cartier Logica. X