DOI Artikel:
Tsuntas, Chrēstos: Kykladika, [2]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14648#0052
83
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
84
αί διαστάσεις των μετά μεγάλης δυσχέρειας επέ-
τρεπαν τήν δια των ανοιγμάτων τούτων είσαγωγήν
του νεκροΟ εις τον τάφον, ένώ εύκολώτατον ήτο
να καταΟέσωσιν αύτον άνωθεν και ειτα νά έπιβά-
λωσι τά καλύμματα. Θεωρώ δέ βέβαιον οτι αλη-
θώς ουτω έγίνετο και δ'τι ή είσοδος ήτο πρακτικώς
άχρηστος, διότι εις πολλάς περιστάσεις παρετή-
ρησα, δτι άμέσως προ της πεφραγμένης εισόδου
το στερεον έδαφος υψοΟτο μέχρι του υπερθύρου,
δτι δηλαδή δεν ειχον σκάψει τον προ αυτής χώ-
ρον, ώστε νά είνε δυνατή ή χρήσις της εισόδου-
τοΟτο μόνον εις τινας τάφους έχοντας, ώς είπομεν
ήδη, πλάτωμα προ του στομίου ήτο έφικτόν."Αλ-
λως δέ είναι και καθ' εαυτό λίαν άπίθανον, δτι
προς ένταφίασιν εντός τάφων τόσον μικρών και εις
τόσον μικρόν βάθος ύπό τήν επιφάνειαν της γης
κειμένων έθεώρησαν άναγκαϊον νά κατασκευάσωσιν
ιδίαν είσοδον. Ή ΰπαρξις αύτής έξηγεΐται μάλλον
έκ τούτου, δτι οί τάφοι της Σύρου απομιμούνται
προφανώς οικήματα, τήν έξήγησιν δέ ταύτην ενι-
σχύει κα'ι δ τρόπος της στεγάσεως, δστις εύνοη-
τότερος είναι προκειμένου περί δωματίων οπωσδή-
ποτε ευρύχωρων ή περί τούτων τών τάφων, ους
ήδύναντο νά καλύψωσι θέτοντες δύο ή και τρεις
πλάκας πλησίον άλλήλων. Επίσης κατ' άπομί-
μησιν τών αληθών οικιών ειχον δύο ή τρεις τάφοι
άνά μίαν θυρίδα ήτοι τετράγωνον κόγχην έν τφ
τοίχω χρησιμεύουσαν προς έναπόθεσιν διαφόρων
κτερισμάτων (ίδε εϊκ. 8)· όμοιας κόγχας άναφέρει
και δ Παπαδόπουλος.
Οί έν τοις τάφοις της Σύρου τεθαμμένοι νεκροί
δεν ήσαν κεκαυμένοι, περιείχε δέ συνήθως έκαστος
τάφος ενα νεκρόν διότι έκ τών ύπερεξακοσίων τά-
φων έν δέκα μόνον ευρέθησαν λείψανα δύο ή τριών
— ίσως και πλειόνων έ'τι — νεκρών έκ τούτων δέ
πάλιν τών δέκα οί δύο εΐχον ένα σκελετάν κάτω
έπί τοΟ πυθμένος, άλλα δ' οστά ύψηλότερον, ώστε
δυνατόν είναι οί δεύτεροι νεκροί νά έτάφησαν πο-
λύν χρόνον μετά τους πρώτους και νά μή άνή-
κον καν εις τήν αύτήν οίκογένειαν.Ή θέσις δέ αυ-
τών ήτο οία έν τοις τάφοις της Σίφνου και έν τοις
πέρυσιν ένταΟθα περιγραφεϊσιν, ήτοι ήσαν κατα-
κεκλιμένοι έπί μιας τών πλευρών — έν Σύρω έπί-
σης συχνά έπί της άριστερας δ'σον και έπί της δε-
ξιάς, συχνότερον μάλιστα έπί της άριστερας —
και εΐχον τά σκέλη τόσον συνεσταλμένα, ώστε πολ-
λάκις οί μηροί έσχημάτιζον μετά της σπονδυλικής
στήλης γωνίαν όρθήν ή μικροτέραν της ορθής (ίδε
παρένθ. πίν. σ. 88)· έν ένί δέ τάφω δ σκελετός ήτο
ουτω συγκεκαμμένος, ώστε τά γόνατα ολίγον άπεϊ-
χον τοΟ κρανίου. Έκ τών χειρών ή ομώνυμος τή
πλευρά, έφ ής ήτο κατακεκλιμένος δ νεκρός, ήτο
ώς φαίνεται πάντοτε κεκαμμένη κατά τον αγκώνα
και ή παλάμη εκείτο ή πρό τοΟ προσώπου ή ύπο
τό κρανίον χρησιμεύουσα εις αύτά ώς προσκεφά-
λαιον ή δέ ετέρα χειρ ή ήτο έπίσης κεκαμμένη
κατά τον αγκώνα και ή παλάμη εκείτο πάλιν πρό
τοϋ προσώπου ή ήτο τεταμένη προς τά γόνατα ή
καθειμένη προς τάς κνήμας. Οί νεκροί άπετίθεντο
έπί τοΟ φυσικοί) έδάφους, δπερ σπανιώτατα ήτο
έπεστρωμένον δια πλακάς ή πλακών , όπως ήτο
σύνηθες έν Πάρω και ταΐς παρ* αύτήν νήσοις- μό-
νον ύπό τήν κεφαλήν τών νεκρών ύπήρχεν ένίοτε
πλακίδιον αντί προσκεφαλαίου, συχνά δ'ευρέθησαν
άλλοι πλακωτοί λίθοι κείμενοι προ του νεκροΟ ,
ιδίως προ τών χειρών και τών σκελών, πιθανώς
προωρισμένοι όπως κατέχωσιν αύτά έν τη θέσει
των. Ώς προς τήν διεύθυνσιν του νεκροΟ έν τώ
τάφω και έν Σύρω ούδείς νόμος σταθερός έπικρα-
τεΐ, διότι άλλοι ειχον τάς κεφαλάς προς μίαν τοΟ
δρίζοντος διεύθυνσιν και άλλοι πράς άλλην. Πολ-
λοί δέ τάφοι καλώς έστεγασμένοι οντες ευρέθησαν
κενοί χωμάτων κατά τά ήμισυ ή και πλέον, ολίγοι
δέ τίνες σχεδόν δλως κενοί' έκ τούτου άκολουθεϊ
δτι οί νεκροί δεν έκαλύπτοντο διά γης, ήτις κα-
τόπιν είσέδυε διά τών άρμών μετά της βροχής.
Τά κτερίσματα κατά κανόνα κείνται προ τοΟ
κρανίου ' δταν όμως είναι πλείονα — και τούτο έν
Σύρω συχνά συμβαίνει — εύρίσκονται πολλάκις
11 ι ι ι <ν ι / ·, ~ ι
τα μεν προ του κρανίου, τα ο οπίσω αυτού και
άλλα πρό τών ποδών τοΟ νεκροΟ, ή άλλαχοΟ τοΟ
τάφου. "Οταν ύπάρχη κόγχη, εύρίσκονται κτερί-
σματα και έν αύτη, έν τισι δέ τάφοις του Αγίου
Αουκα ειχον κρύψει τινά τών κτερισμάτων εντός
κοιλοτήτων τών τοίχων ομοίων πρός τάς κογχας,
ας δμως έφραξαν κατόπιν διά λίθων, ώστε δέν διε-
κρίνοντο, έγνώσθη δέ ή υπαρξις αυτών διαλυθέν-
των τών τοίχων.
Έκ τών διαφόρων ειδών κτερισμάτων πολυ-
πληθέστατα πάντων είναι, ώς συνήθως, τά πή-
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
84
αί διαστάσεις των μετά μεγάλης δυσχέρειας επέ-
τρεπαν τήν δια των ανοιγμάτων τούτων είσαγωγήν
του νεκροΟ εις τον τάφον, ένώ εύκολώτατον ήτο
να καταΟέσωσιν αύτον άνωθεν και ειτα νά έπιβά-
λωσι τά καλύμματα. Θεωρώ δέ βέβαιον οτι αλη-
θώς ουτω έγίνετο και δ'τι ή είσοδος ήτο πρακτικώς
άχρηστος, διότι εις πολλάς περιστάσεις παρετή-
ρησα, δτι άμέσως προ της πεφραγμένης εισόδου
το στερεον έδαφος υψοΟτο μέχρι του υπερθύρου,
δτι δηλαδή δεν ειχον σκάψει τον προ αυτής χώ-
ρον, ώστε νά είνε δυνατή ή χρήσις της εισόδου-
τοΟτο μόνον εις τινας τάφους έχοντας, ώς είπομεν
ήδη, πλάτωμα προ του στομίου ήτο έφικτόν."Αλ-
λως δέ είναι και καθ' εαυτό λίαν άπίθανον, δτι
προς ένταφίασιν εντός τάφων τόσον μικρών και εις
τόσον μικρόν βάθος ύπό τήν επιφάνειαν της γης
κειμένων έθεώρησαν άναγκαϊον νά κατασκευάσωσιν
ιδίαν είσοδον. Ή ΰπαρξις αύτής έξηγεΐται μάλλον
έκ τούτου, δτι οί τάφοι της Σύρου απομιμούνται
προφανώς οικήματα, τήν έξήγησιν δέ ταύτην ενι-
σχύει κα'ι δ τρόπος της στεγάσεως, δστις εύνοη-
τότερος είναι προκειμένου περί δωματίων οπωσδή-
ποτε ευρύχωρων ή περί τούτων τών τάφων, ους
ήδύναντο νά καλύψωσι θέτοντες δύο ή και τρεις
πλάκας πλησίον άλλήλων. Επίσης κατ' άπομί-
μησιν τών αληθών οικιών ειχον δύο ή τρεις τάφοι
άνά μίαν θυρίδα ήτοι τετράγωνον κόγχην έν τφ
τοίχω χρησιμεύουσαν προς έναπόθεσιν διαφόρων
κτερισμάτων (ίδε εϊκ. 8)· όμοιας κόγχας άναφέρει
και δ Παπαδόπουλος.
Οί έν τοις τάφοις της Σύρου τεθαμμένοι νεκροί
δεν ήσαν κεκαυμένοι, περιείχε δέ συνήθως έκαστος
τάφος ενα νεκρόν διότι έκ τών ύπερεξακοσίων τά-
φων έν δέκα μόνον ευρέθησαν λείψανα δύο ή τριών
— ίσως και πλειόνων έ'τι — νεκρών έκ τούτων δέ
πάλιν τών δέκα οί δύο εΐχον ένα σκελετάν κάτω
έπί τοΟ πυθμένος, άλλα δ' οστά ύψηλότερον, ώστε
δυνατόν είναι οί δεύτεροι νεκροί νά έτάφησαν πο-
λύν χρόνον μετά τους πρώτους και νά μή άνή-
κον καν εις τήν αύτήν οίκογένειαν.Ή θέσις δέ αυ-
τών ήτο οία έν τοις τάφοις της Σίφνου και έν τοις
πέρυσιν ένταΟθα περιγραφεϊσιν, ήτοι ήσαν κατα-
κεκλιμένοι έπί μιας τών πλευρών — έν Σύρω έπί-
σης συχνά έπί της άριστερας δ'σον και έπί της δε-
ξιάς, συχνότερον μάλιστα έπί της άριστερας —
και εΐχον τά σκέλη τόσον συνεσταλμένα, ώστε πολ-
λάκις οί μηροί έσχημάτιζον μετά της σπονδυλικής
στήλης γωνίαν όρθήν ή μικροτέραν της ορθής (ίδε
παρένθ. πίν. σ. 88)· έν ένί δέ τάφω δ σκελετός ήτο
ουτω συγκεκαμμένος, ώστε τά γόνατα ολίγον άπεϊ-
χον τοΟ κρανίου. Έκ τών χειρών ή ομώνυμος τή
πλευρά, έφ ής ήτο κατακεκλιμένος δ νεκρός, ήτο
ώς φαίνεται πάντοτε κεκαμμένη κατά τον αγκώνα
και ή παλάμη εκείτο ή πρό τοΟ προσώπου ή ύπο
τό κρανίον χρησιμεύουσα εις αύτά ώς προσκεφά-
λαιον ή δέ ετέρα χειρ ή ήτο έπίσης κεκαμμένη
κατά τον αγκώνα και ή παλάμη εκείτο πάλιν πρό
τοϋ προσώπου ή ήτο τεταμένη προς τά γόνατα ή
καθειμένη προς τάς κνήμας. Οί νεκροί άπετίθεντο
έπί τοΟ φυσικοί) έδάφους, δπερ σπανιώτατα ήτο
έπεστρωμένον δια πλακάς ή πλακών , όπως ήτο
σύνηθες έν Πάρω και ταΐς παρ* αύτήν νήσοις- μό-
νον ύπό τήν κεφαλήν τών νεκρών ύπήρχεν ένίοτε
πλακίδιον αντί προσκεφαλαίου, συχνά δ'ευρέθησαν
άλλοι πλακωτοί λίθοι κείμενοι προ του νεκροΟ ,
ιδίως προ τών χειρών και τών σκελών, πιθανώς
προωρισμένοι όπως κατέχωσιν αύτά έν τη θέσει
των. Ώς προς τήν διεύθυνσιν του νεκροΟ έν τώ
τάφω και έν Σύρω ούδείς νόμος σταθερός έπικρα-
τεΐ, διότι άλλοι ειχον τάς κεφαλάς προς μίαν τοΟ
δρίζοντος διεύθυνσιν και άλλοι πράς άλλην. Πολ-
λοί δέ τάφοι καλώς έστεγασμένοι οντες ευρέθησαν
κενοί χωμάτων κατά τά ήμισυ ή και πλέον, ολίγοι
δέ τίνες σχεδόν δλως κενοί' έκ τούτου άκολουθεϊ
δτι οί νεκροί δεν έκαλύπτοντο διά γης, ήτις κα-
τόπιν είσέδυε διά τών άρμών μετά της βροχής.
Τά κτερίσματα κατά κανόνα κείνται προ τοΟ
κρανίου ' δταν όμως είναι πλείονα — και τούτο έν
Σύρω συχνά συμβαίνει — εύρίσκονται πολλάκις
11 ι ι ι <ν ι / ·, ~ ι
τα μεν προ του κρανίου, τα ο οπίσω αυτού και
άλλα πρό τών ποδών τοΟ νεκροΟ, ή άλλαχοΟ τοΟ
τάφου. "Οταν ύπάρχη κόγχη, εύρίσκονται κτερί-
σματα και έν αύτη, έν τισι δέ τάφοις του Αγίου
Αουκα ειχον κρύψει τινά τών κτερισμάτων εντός
κοιλοτήτων τών τοίχων ομοίων πρός τάς κογχας,
ας δμως έφραξαν κατόπιν διά λίθων, ώστε δέν διε-
κρίνοντο, έγνώσθη δέ ή υπαρξις αυτών διαλυθέν-
των τών τοίχων.
Έκ τών διαφόρων ειδών κτερισμάτων πολυ-
πληθέστατα πάντων είναι, ώς συνήθως, τά πή-