DOI Artikel:
Tsuntas, Chrēstos: Kykladika, [2]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14648#0065
107
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
108
παρά μεν τον όρμον του "Αγ. Αουκα χωρίον πολύ
μικρότερον, έν δε τή θέσει Πήδημα συνοικισμός έξ
ολίγων ίσως κατοικιών εις τά νοτιώτερα της νή-
σου μέρη έγώ ουδέν βέβαιον ίχνος τοΟ κυκλαδι-
κοί πολιτισμοΟ εύρον, αν και κατά τους ιστορικούς
χρόνους τά μέρη ταύτα ήσαν, ώς φαίνεται, μάλλον
κατωκημένα των βορειοτέρων δπως και σήμερον
συμβαίνει. Οόχ ήττον δμως, έάν ύπήρχεν αυτόθι
κώμη μεγάλη ώς ή έν Χαλανδριανη, θ' άνεκαλύ-
πτοντο, υποθέτω, έως τώρα τεκμήρια της υπάρ-
ξεως αύτής. "Ωστε δ'σον σήμερον έκ τών πραγμά-
των έξάγεται, ή έν Χαλανδριανη κώμη ήτο ή κυ-
ριωτέρα όλης της νήσου, ή κατ' έξοχήν πόΐις αύ-
τής, θά ΐδωμεν δε κατωτέρω δτι ήπόλις αύτη είχε
και άκρόπολιν όχυράν2. Ταύτα δ'μως, ή συγκέν-
τρωσις δηλ. τοΟ πλείστου μέρους του πληθυσμού"
εις μίαν πόλιν, άφ' ής πιθανώτατα έξηρτώντο αί
μικρότεραι κώμαι και αί σποράδην κατοικίαι, και
ή οχύρωσις ακροπόλεως χρησιμευούσης ώς κατα-
φύγιον έν καιρώ ανάγκης, τεκμηριουσιν ίκανώς
ίσχυράν πολιτικήν σύνταξιν, ής ουδέν ίχνος παρε-
τηρήσαμεν έν ταϊς άλλαις νήσοις.
Ό πολιτισμός της Σύρου διαφέρει άπο τοΟ της
Πάρου ούγϊ κατ' ούσίαν, άλλά μάλλον κατά τον
βαθμον της αναπτύξεως, δυνατόν δέ είναι ή άνά-
πτυξις αύτη νά όφείληται άπλώςκαι μόνον εις την
φυσικήν πρόοδον του κοινωνικού καί πολιτικού βίου
τών νησιωτών και εις την μετά ταύτης συμβαδί-
ζουσαν πρόοδον της τέχνης. "Υπάρχει δμως καί τις
διαφορά, ήτις ίσως δεν έξηγεΐται ευκόλως έκ τοι-
αύτης φυσικής προόδου, αυτη δ' είναι ή του σχή-
ματος τών τάφων. Οί τάφοι της Σύρου απομιμούν-
ται προφανώς οικήματα πραγματικά (ίδε σ. 83),
τοιαύτην δέ σημασίαν δέν δυνάμεθα ν' άποδώσω-
μεν εις τό σχήμα τών τάφων τών περί την Πάρον
νήσων, άν καί πολλάκις καί έκείνων ή πρόσθια
πλευρά φράσσεται όιά τοίχου κτιζομένου μετά την
1 Τό όνομα Γαλησσάς της εϊς τα δυτικά της νήσου παραλίας θέ-
σεως είναι αναμφιβόλως όνομα αρχαίας πολίχνης, ώς άπέδειξεν ήδη ό
Κλών Στέφανος (Έπιγραφαί της νήσου Σύρου σ. 68 χέξ.), τά δ'ερεί-
πια αυτής νομίζω οτι εΰρον έγώ έπ'ι του παρά τήν θάλασσαν μεταξύ
δύο ορμίσκων χειμένου λόφου τής'Αγίας Πάχους (Παναγίας Έπηχόου).
2 Καί χατά τού; νεωτέρους χρόνους ή Σϋρος μίαν μόνην πολίχνην
ειχεν, οπιος χα'ι ά'λλαι νήσοι, οί δέ κάτοικοι αυτής ανήρχοντο τό 1771
χατά τόν Ρ&5θ1ι ναη Κηβηεη είς χιλίας ψυχάς (Κθ88, Κβϊββηαυί
<1οη ΙηκβΙη (1β8 {*ι\ ΜββΓβδ, I, σ. 7). Άνάλογον περίπου δυνάμεθα
να φαντασΟώμεν τόν πληΟυσμόν χαί χατά τήν χυχλαδικήν έποχήν.
ένταφίασιν' πλην τούτου βέβαιον είναι, δτι έν άλ-
λαις νήσοις το άρχαιότερον σχήμα διετηρήθη και
έν τή νεωτέρα περιόδω1. Άφ1 έτέρου δέ τό σχήμα
τών τάφων της Σύρου, παραβλεπομένου του μεγέ-
θους, δμοιάζει τόσον πολύ προς το τών θολωτών
καί μυκηναϊκών τάφων, ώστε ή δμοιότης δέν φαί-
νεται τυχαία" κα'ι τω οντι, έάν οί Σύριοι, άντί νά
θάπτωσιν έκαστον νεκρόν χωριστά, άπεφάσιζον νά
κατασκευάζωσι τάφους οικογενειακούς, βεβαίως
μικρά ή ούδεμία διαφορά θά υπήρχε μεταξύ τών
τάφων τούτων καί τών μυκηναϊκών. Δέν είναι λοι-
πόν άπίθανον νά ϋπάρχη μεταξύ τών Συρίων καί
τών μυκηναϊκών λαών στενοτέρα φυλετική συγγέ-
νεια ή μεταξύ τών Συρίων καί τών κατοίκων της
Πάρου καί τών περί αύτήν νήσων. Βεβαίως είναι
πρόωρον νά θέτωμεν τοιαύτα ζητήματα, προσθέτω
δμως δτι κατά τόν διευθυντήν τοΟ ανθρωπολογι-
κοί) μουσείου Κλώνα Στέφανον ό δεσπόζων τύπος
τών κρανίων, άτινα έκ Σύρου έκόμισα, είναι όλως
διάφορος του τύπου τών κρανίων της Πάρου.
Μεταξύ τών έκ τών τάφων κτερισμάτων άξια
ιδιαιτέρας μνείας είναι τά άποδεικνύοντα αμέσους
σχέσεις προς τήν Τροίαν' ούτω οί οστέϊνοι σωλή-
νες, ων δύο άπεικ. πίν.10 άρ. 2 καί 3, είναι ακρι-
βώς όμοιοι τω έκ Τροίας παρά δοΐιΐίβπιαηη, Ι1Ϊ08
(έ'κδ. γαλ.) είκ. 577, ώσαύτως τά πήλινον σφον-
δύλιον πίν.10, 6 είναι αύτό τούτο τρωικόν, ή αρ-
γυρά καρφίς πίν. 10, 10 υπενθυμίζει τήν έν Πϊοδ
είκ. 898 χρυσήν, ή δέ /αλκή πίν. 10, 15 είναι
δμοία τή Ι1Ϊ08 είκ. 912 και η οστεϊνη πιν. 10, 13
τή Ι1ίθ8 είκ. 1511.Έκ τών αγγείων δέ παραβλη-
τέα είναι ή πυξίς πίν. 8, άρ. 11. 11α πρός τάς
Ιΐίοδ είκ. 303. 304 καί είκ. 451. 451» καί τά
δύο έκ τοΟ μεμονωμένου τάφου έν Άγ. Αουκα αγ-
γεία πίν. 9, άρ. 6 καί 27 πρός τά ΙΠθ8 είκ. 1494
καί 1487 περίπου. Ανάλογα εύρήματα, μεταξύ
τών οποίων προεξέχουσι δύο μήτραι καί έν όεπας
άμφικνπεΛΛον, έγένοντο έν τή άκροπόλει της Χα-
λανδριανής. Πρός τάς σχέσεις δέ ταύτας μετά τών
1 "Ιδε άνωτ. σ. 75 τάφους 142 χαί 143 της Σίφνου. Καί έν τω ανω-
τέρω όρόφιι) του διπλού τάφου 126 τοϋ Δεσποτιχοΰ (Έφημ. Άρχ.
1898 σ. 163) φαίνεται ό'τι ή ύστερωτέρα ένταφίασις Ιγένετο κατά τήν
νεωτέραν περίοδον του κυκλαδικού πολιτισμού, διότι ή έν αϋτω άνα-
καλυφΟεΙσα βελόνη είναι εντελώς όμοια ταΐς έκ Σύρου, ών δείγμα
άπεικ. πίν. 10, 20' ώστε τά έν τώ τάφω έχείνω μέλανα χώματα
προήρχοντο βεβαίως ουχί έκ καύσεως νεκρού.
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
108
παρά μεν τον όρμον του "Αγ. Αουκα χωρίον πολύ
μικρότερον, έν δε τή θέσει Πήδημα συνοικισμός έξ
ολίγων ίσως κατοικιών εις τά νοτιώτερα της νή-
σου μέρη έγώ ουδέν βέβαιον ίχνος τοΟ κυκλαδι-
κοί πολιτισμοΟ εύρον, αν και κατά τους ιστορικούς
χρόνους τά μέρη ταύτα ήσαν, ώς φαίνεται, μάλλον
κατωκημένα των βορειοτέρων δπως και σήμερον
συμβαίνει. Οόχ ήττον δμως, έάν ύπήρχεν αυτόθι
κώμη μεγάλη ώς ή έν Χαλανδριανη, θ' άνεκαλύ-
πτοντο, υποθέτω, έως τώρα τεκμήρια της υπάρ-
ξεως αύτής. "Ωστε δ'σον σήμερον έκ τών πραγμά-
των έξάγεται, ή έν Χαλανδριανη κώμη ήτο ή κυ-
ριωτέρα όλης της νήσου, ή κατ' έξοχήν πόΐις αύ-
τής, θά ΐδωμεν δε κατωτέρω δτι ήπόλις αύτη είχε
και άκρόπολιν όχυράν2. Ταύτα δ'μως, ή συγκέν-
τρωσις δηλ. τοΟ πλείστου μέρους του πληθυσμού"
εις μίαν πόλιν, άφ' ής πιθανώτατα έξηρτώντο αί
μικρότεραι κώμαι και αί σποράδην κατοικίαι, και
ή οχύρωσις ακροπόλεως χρησιμευούσης ώς κατα-
φύγιον έν καιρώ ανάγκης, τεκμηριουσιν ίκανώς
ίσχυράν πολιτικήν σύνταξιν, ής ουδέν ίχνος παρε-
τηρήσαμεν έν ταϊς άλλαις νήσοις.
Ό πολιτισμός της Σύρου διαφέρει άπο τοΟ της
Πάρου ούγϊ κατ' ούσίαν, άλλά μάλλον κατά τον
βαθμον της αναπτύξεως, δυνατόν δέ είναι ή άνά-
πτυξις αύτη νά όφείληται άπλώςκαι μόνον εις την
φυσικήν πρόοδον του κοινωνικού καί πολιτικού βίου
τών νησιωτών και εις την μετά ταύτης συμβαδί-
ζουσαν πρόοδον της τέχνης. "Υπάρχει δμως καί τις
διαφορά, ήτις ίσως δεν έξηγεΐται ευκόλως έκ τοι-
αύτης φυσικής προόδου, αυτη δ' είναι ή του σχή-
ματος τών τάφων. Οί τάφοι της Σύρου απομιμούν-
ται προφανώς οικήματα πραγματικά (ίδε σ. 83),
τοιαύτην δέ σημασίαν δέν δυνάμεθα ν' άποδώσω-
μεν εις τό σχήμα τών τάφων τών περί την Πάρον
νήσων, άν καί πολλάκις καί έκείνων ή πρόσθια
πλευρά φράσσεται όιά τοίχου κτιζομένου μετά την
1 Τό όνομα Γαλησσάς της εϊς τα δυτικά της νήσου παραλίας θέ-
σεως είναι αναμφιβόλως όνομα αρχαίας πολίχνης, ώς άπέδειξεν ήδη ό
Κλών Στέφανος (Έπιγραφαί της νήσου Σύρου σ. 68 χέξ.), τά δ'ερεί-
πια αυτής νομίζω οτι εΰρον έγώ έπ'ι του παρά τήν θάλασσαν μεταξύ
δύο ορμίσκων χειμένου λόφου τής'Αγίας Πάχους (Παναγίας Έπηχόου).
2 Καί χατά τού; νεωτέρους χρόνους ή Σϋρος μίαν μόνην πολίχνην
ειχεν, οπιος χα'ι ά'λλαι νήσοι, οί δέ κάτοικοι αυτής ανήρχοντο τό 1771
χατά τόν Ρ&5θ1ι ναη Κηβηεη είς χιλίας ψυχάς (Κθ88, Κβϊββηαυί
<1οη ΙηκβΙη (1β8 {*ι\ ΜββΓβδ, I, σ. 7). Άνάλογον περίπου δυνάμεθα
να φαντασΟώμεν τόν πληΟυσμόν χαί χατά τήν χυχλαδικήν έποχήν.
ένταφίασιν' πλην τούτου βέβαιον είναι, δτι έν άλ-
λαις νήσοις το άρχαιότερον σχήμα διετηρήθη και
έν τή νεωτέρα περιόδω1. Άφ1 έτέρου δέ τό σχήμα
τών τάφων της Σύρου, παραβλεπομένου του μεγέ-
θους, δμοιάζει τόσον πολύ προς το τών θολωτών
καί μυκηναϊκών τάφων, ώστε ή δμοιότης δέν φαί-
νεται τυχαία" κα'ι τω οντι, έάν οί Σύριοι, άντί νά
θάπτωσιν έκαστον νεκρόν χωριστά, άπεφάσιζον νά
κατασκευάζωσι τάφους οικογενειακούς, βεβαίως
μικρά ή ούδεμία διαφορά θά υπήρχε μεταξύ τών
τάφων τούτων καί τών μυκηναϊκών. Δέν είναι λοι-
πόν άπίθανον νά ϋπάρχη μεταξύ τών Συρίων καί
τών μυκηναϊκών λαών στενοτέρα φυλετική συγγέ-
νεια ή μεταξύ τών Συρίων καί τών κατοίκων της
Πάρου καί τών περί αύτήν νήσων. Βεβαίως είναι
πρόωρον νά θέτωμεν τοιαύτα ζητήματα, προσθέτω
δμως δτι κατά τόν διευθυντήν τοΟ ανθρωπολογι-
κοί) μουσείου Κλώνα Στέφανον ό δεσπόζων τύπος
τών κρανίων, άτινα έκ Σύρου έκόμισα, είναι όλως
διάφορος του τύπου τών κρανίων της Πάρου.
Μεταξύ τών έκ τών τάφων κτερισμάτων άξια
ιδιαιτέρας μνείας είναι τά άποδεικνύοντα αμέσους
σχέσεις προς τήν Τροίαν' ούτω οί οστέϊνοι σωλή-
νες, ων δύο άπεικ. πίν.10 άρ. 2 καί 3, είναι ακρι-
βώς όμοιοι τω έκ Τροίας παρά δοΐιΐίβπιαηη, Ι1Ϊ08
(έ'κδ. γαλ.) είκ. 577, ώσαύτως τά πήλινον σφον-
δύλιον πίν.10, 6 είναι αύτό τούτο τρωικόν, ή αρ-
γυρά καρφίς πίν. 10, 10 υπενθυμίζει τήν έν Πϊοδ
είκ. 898 χρυσήν, ή δέ /αλκή πίν. 10, 15 είναι
δμοία τή Ι1Ϊ08 είκ. 912 και η οστεϊνη πιν. 10, 13
τή Ι1ίθ8 είκ. 1511.Έκ τών αγγείων δέ παραβλη-
τέα είναι ή πυξίς πίν. 8, άρ. 11. 11α πρός τάς
Ιΐίοδ είκ. 303. 304 καί είκ. 451. 451» καί τά
δύο έκ τοΟ μεμονωμένου τάφου έν Άγ. Αουκα αγ-
γεία πίν. 9, άρ. 6 καί 27 πρός τά ΙΠθ8 είκ. 1494
καί 1487 περίπου. Ανάλογα εύρήματα, μεταξύ
τών οποίων προεξέχουσι δύο μήτραι καί έν όεπας
άμφικνπεΛΛον, έγένοντο έν τή άκροπόλει της Χα-
λανδριανής. Πρός τάς σχέσεις δέ ταύτας μετά τών
1 "Ιδε άνωτ. σ. 75 τάφους 142 χαί 143 της Σίφνου. Καί έν τω ανω-
τέρω όρόφιι) του διπλού τάφου 126 τοϋ Δεσποτιχοΰ (Έφημ. Άρχ.
1898 σ. 163) φαίνεται ό'τι ή ύστερωτέρα ένταφίασις Ιγένετο κατά τήν
νεωτέραν περίοδον του κυκλαδικού πολιτισμού, διότι ή έν αϋτω άνα-
καλυφΟεΙσα βελόνη είναι εντελώς όμοια ταΐς έκ Σύρου, ών δείγμα
άπεικ. πίν. 10, 20' ώστε τά έν τώ τάφω έχείνω μέλανα χώματα
προήρχοντο βεβαίως ουχί έκ καύσεως νεκρού.