DOI Artikel:
Sōtēriadēs, Geōrgios: Anaskaphai en Thermō, [1]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14641#0096
163
μος » άπλώς, καΟά μανθάνομεν έκ του Πολυ-
βίου1- και Ό περίβολος εινε βεβαίως το ιερόν του
Απόλλωνος, περί ου λεπτομερείς και λίαν ενδια-
φέρουσας ειδήσεις έ'χομεν ωσαύτως παρά του Πο-
λυβίου και παρ' αυτού και μόνου2.
1 Δις ό Πολύβιος εν Ε' κεφ. 6 εν τέλει και κεφ. 7 έν αρχή ονο-
μάζει την θέσιν γο> «V ιοϊο θέρμοις τόπον. Κατόπιν αυτόθι έν κεφ.
7,8 αναφέρει αυτήν δια των λέξεων του προσαγορευομένου Θέρμου
και έν τω 8ω κεφ. κατωτέρω έν τούτω τφ τόπο) — εις τούτον τον τό-
πον— εις τούτους τονς τόπους. Επανειλημμένως δε έν τη αύτή
συνεχεία του λογού εξαίρει τήν φυσικήν «του τόπου» οχυρο'τητα' αυτόθι
κεφ.7,2 δια τάς οχυρότητας των τόπων, κεφ. 8,6: «χωρίς δέ της χρείας
καϊ τήν άσφάλειαν ή'λπιζον (οί Αιτωλοί) ένταυθοΐ βεβαιοτάτην αύτοΐς
όπάρνειν διά τό μη'τε πολέμιον τετολμηκέναι μηδένα πώποτε εις τους
τόπους τούτους έμβαλεΐν, είναι τε φύσει τοιούτους ώστε της συμ-
πάσης Αιτωλίας οίον ακροπόλεως έ'-χειν τάξιν». Και άπλώς Θέρμος,
άρσενικώς ώς έ'γινεν άποδεκτόν έν τή τελευταία του Πολυβίου έκδόσει
υπό ΒίίΙΙηβΓ- \νο^5ΐ, ονομάζεται πολλάκις και έν τή αυτή συνεχεία
και άλλα·/οΰ. "Οτι δέ ό τόπος ήτο πεδιάς δηλοΰται έν κεφ. 8,3: «ήκε
πολλής ώρας επί τόν Θέρμον (ό Φίλιππος) και καταστρατοπεδεύσας
άφήκε τήν δύναμιν τάς τε περιοικίδας κώμας πορθεΐν και τό των Θερ-
μίων πεδίον έπιτρέχειν».— Ό Στράβων ονομάζει τόν τόπον κατά πλη-
θυντικόν (I § 2 ρ. 463) : «έν Θέρμοις τής Αιτωλίας όπου τάς αρχαι-
ρεσίας ποιεϊσθαι πάτριον αϋτοϊς έστιν». Παρά δέ Στεφανω Βυζαντίω,
εξ έπιπολαίας βεβαίως αναγνώσεως του Πολυβίου, άναγινώσκεται έν
λέξει: « Θέρμος, ποΛίχηον Αιτωλίας, ώς Πολύβιος. Τό εθνικών Θέρ-
μιος και τώ κτητικών Θερμικός». Αξιοσημείωτος είνε ή παρατήρησις
νεωτάτου τινός σχολιαστού τού Πολυβίου συμειοΰντος ότι « τό Θέρμον
έστίν ό Λόγγος ό νυν λεγόμενος» (πρβ. Βΐ'αΠίΙδΙαΙΙβΓ, έν κατωτέρω
παρατιθεμένω βιβλι'ω σελ. 133)" πραγματικώς ή νοτιανατολική του
οροπεδίου ράχη ονομάζεται καϊ νΰ'ν Λόγγος" και του τεμένους δε τό
άνατολικόν μέρος ητο μέχρι τής επαναστάσεως λόγγο; ήτοι δρυμός.
Και χωρίον οΥ/.είτο έως τότε έν μόνον, τό Πετροχώρι, κείμενον οχι
όπου νΰ'ν ευρίσκεται, άλλ' εις τήν κλιτύν του Λόγγου. Τό Κεφαλόβρυ-
σον συνωκίσθη τό 1847. Σήμερον έξαπλούνται αί γεωργικαί κατοικίαι
και εις τους ανατολικούς μικρούς αύλώνας του οροπεδίου. Αί γαΐαι
μέχρι τής επαναστάσεως ανήκον εϊς τά διαλελυμένα νυν πέριξ μονα-
στήρια και εις σπαχήν. Εντός του τεμένους ύπήρχεν ήρειπωμένον
παρεκκλήσιον ή άγια Τριάς και παρ' αυτό χριστιανικόν κοιμητήριον.
2 Ό Πολύβιος αφηγείται ταύτα έξ αφορμής τής καταπτοησάσης
τούς Αιτωλού; αιφνίδιας και παράτολμου εκστρατείας του Φιλίππου
Ε' έν έτει 218 εις τήν καρδίαν τής αίτωλικής '/^ρας (Πρβ. Πολυβ.
Ε' κεφ. 5 κε). Τά περί τού πλούτου τού Θέρμου, των έν αϋτώ μνη-
μείων και τής καταστροφής αυτών εκθέτει ό ιστορικός αυτόθι έν κεφ.
8,4 ε. Αί έν Θέρμω οΐκίαι ήσαν « πλήρεις ού μόνον σίτου και τής τοι-
αύτης '/ορηγίας, άλλά και κατασκευής διαφερούσης των παρ' Αιτω-
λών. Καθ' έκαστον γάρ "έτος αγοράς τε και πανηγύρεις έπιφανεστάτας,
έ'τι δέ και τάς των άρ·/_αιρεσίων καταστάσεις έν τούτω τω τόπω συν-
τελούντων, έκαστοι πρώς τάς υποδο/άς και τάς εις ταύτα παρασκευάς
τά πολυτελέστατα των έν τοις βίοις υπαρχόντων εις τούτον άπετίθεντο
τόν τόπον . . . Διόπερ εΐρηνευομένης έκ παλαιού τής χώρας πλήρεις
ήσαν αγαθών πολλών αί τε περί τώ Ιερών οΐκίαι και πάντες οί πέριξ
τόποι. Έκείνην μέν ούν τήν νύκτα παντοδαπής γέμοντες ώφελείας
αυτού κατηυλίσθησαν τή δέ έπαύριον τής μέν κατασκευής τά πολυτε-
λέστατα και τά δυνατά κομίζεσθαι διέλεγον, τά δέ λοιπά σωρεύοντες
πρό τών σκηνών ένεπίμπρασαν. Όμοίως δέ και τών όπλων τών έν
ταΐς στοαίς άνακειμένων τά μέν πολυτελή καθαιρουντες άπεκόμιζον,
τινά δ' υπήλλαττον, τά δέ λοιπά συναθροίσαντες πύρ ένέβαλον. Ήν
δέ ταύτα πλείω τών μυρίων και πεντακισ^ ιλίων. . .Λαβόντες γάρ έ'ν-
νοιαν τών εν Δίω και Δωδώνη πεπραγμένων τοις Αϊτωλοΐς τάς τε
164
Ή ούτως ορισθείσα θέσις του Θέρμου ιν/ι διαμ·
φισβητηθή άλλοτε ύπό δύο τοπογράφων , του
ί,θαίίβ 1 πρώτον και του Β&ζΐη2 κατόπιν , όστις
πρώτος τά έρείπια αύτου έξήτασε και περιέγραψε.
Τουναντίον ό Βρ&ηάδΙϋΙΙβΓ 3 και ό ΒϋΓδίειη 4 ο ρ θ ό -
τερον κρίνοντες τήν μαρτυρίαν του Πολυβίου, τόν
Θέρμον άνεζήτησαν προς το μέρος, εις δ πραγμα-
τικώς κείται. Τελευταίος τά κατά το ζήτημα διε-
σάφησεν ό Εοΐΐίηΰ;5, όστις και έπιγραφήν τινα έκ
του τόπου άνεκοίνωσεν 6. Ασχέτως προς τάς παρα-
τηρήσεις ταύτας και έν αγνοία αυτών το κατ αρ-
χάς, έξ άλλων αφορμών τήν χωράν περιηγούμενος
έν άρχγ) του έτους 1897, ανεγνώρισα και έγώ εις
τά έπί του οροιζεοίου του Κεφαλόβρυσου έρείπια,
τό Παίαιοπάζαρο ή Παζαράκν ή άπλώς τά Ε2-
Ληνίκά, καθώς καλουσιν αυτά οί έγχώριοι, τόν
Θέρμον του Πολυβίου, ό'περ και αμέσως κατόπιν
διά τής σκάφης έβεβαιώΟη 7. Είχον δέ ήδη ένερ-
στοάς ένεπίμπρασαν και τά λοιπά τών αναθημάτων διέφθειρον, ό'ντα
πολυτελή ταϊ; κατασκευαίς και πολλής έπιμελείας ένια τετευχότα και
δαπάνης. Ού μόνον δέ τώ πυρί κατελυμήναντο τά; όροφάς, άλλά και
κατέσκαψαν εις έδαφος. Ανέτρεψαν δέ και τούς ανδριάντας, όντας ουκ
έλάττους δισχιλίων πολλού; δέ και διέφθειραν, πλήν όσοι θεών έπι-
γραφάς ή τύπους εΐν^ον τών δέ τοιούτων άπέσχοντο».—"Οτι αίκοιναί
τής συμπολιτείας σύνοδοι συνεκροτοϋντο περί τι ιερόν, ή'θελεν υπόθεση
τις εύκόλως' άλλ' έν τω ανωτέρω χωρίω και αναφέρει αυτό ίητώς ό
Πολύβιος- έν δέ ΙΑ' 7 και άκριβέστερον ορίζει: «εις τών Θέρμον,
έ'νθ' ήν ιερόν 'Α πό.ΙΛωνος».
1 Εβ3ΐ<β, Ττανβίδ ίη Νοιίΐιβπι Οτββοβ, 1835, I, 144 ε.
2 Αΐ'οΐιίνβδ άβδ ΐϊΐΪ8δϊοη8 δοϊβηΐίίίςυβδ βΐ ΙίΙΙβΓ&ΪΓβδ Τοιιιβ 1,
2"16 56ΓΪ6, έν Παρισίοις 1864. ΜβΠΙΟΙΓβ 811Γ ΓΕίοΙίβ ρβ,Γ Μ. Βα-
ζΐη σελ. 249 έ.
3 Όΐβ ΟβδοΙιϊοΙιΙβη ιΐβδ αίοϋδοΐιβη ΕαηοΙβδ, Υοΐΐίβδ ιιηύ Βυη-
(Ιβδ κτλ. έν Βερολίνω 1844 σελ. 132.
4 Οβο^Γ£ΐρ1ιΪ6 νοη Οπβοΐιβηΐβικί, 1862, τόμ. 1 σελ. 136.
5 Ηβΐίβηϊδοΐιβ Εαηοΐβδίίυηάβ ιιηά Τορο^ΐΈίρΙιϊβ III τόμ. τού
Ηαηοίβυοίι άβΓ ΙίΙαδδϊδοΙιβη ΑΙΙ,βιΊαιτίδΝνίδδβηδοΙίίΐίΊ ύπώ Ιναη
ΜαΙΙβΓ, 1889, σ. 140.
6 'Εν Μί111ΐβΠΐ1Ώ§βη τού έν Αθήναις γερμαν. άρχαιολ. ινστιτού-
του 4 (1879) σελ. 221.
' Ευθύς έν αρχή τών άνασκαφών, τάς όποιας έσ/_εό!αζον μέν νά
επιχειρήσω κατά τά μέσα άκριβώς Φεβρουαρίου τού 1897, άλλ' ένεκα
ιών πολεμικών γεγονότων τής έποχής εκείνης ήναγκάσθην ν' άναβάλω
εις τά τέλη Ιουνίου τού αυτού έτους, απήντησα σειράν όλην βάθρων
άνδριάντων πυκνότατα διατεθειμένων πρό τού μετώπου μακράς στοάς·
ή'δη τούτο άνέμνησέ με τάς περί τού πλήθους τών άνατραπέντων άν-
δριάντων ειδήσεις τού ιστορικού (ίδε έν στήλη 163 σημ.2). Άλλ'όλίγον
κατόπιν άνεύρον έπιγραφήν τελείως σωζομένην έπί τού προσθίου λίθου
βάθρου, ήτις έτελείωνεν εις τάς λέξεις : « τό δέ ψάφισμα τόδε άναγρά-
ψαι και άναθέμεν εν θέρμον και έν Δελφούς τ>. Επειδή ήσαν γνω-
σταί έπιγραφαί έκ Δελφών άνατεθειμέναι υπό του κοινού τών Αιτωλών,
αί'τινες ώριζον τήν έπί στηλών άναγραψην ψηφισμάτων έν Δελφοΐς και
έν Θέρμ'ο (πρβλ. έν ΒαΙΙβΙίη άβ οοπ'β8ροιΐ(1ειηοβ Ιιβίΐβπκιαβ
1881 σελ. 372 ε: «άναγράψαι δέ και τό ψάφισμα τόδε έν στάλαις λι-
θίναις και άναθέμεν τήν μίαν έν Θέρμον, τάν δέ έν Δελφούς»· όμοίως
ΑΝΛΣΚΑΦΑΐ ΕΝ ΘΕΡΜΩ
μος » άπλώς, καΟά μανθάνομεν έκ του Πολυ-
βίου1- και Ό περίβολος εινε βεβαίως το ιερόν του
Απόλλωνος, περί ου λεπτομερείς και λίαν ενδια-
φέρουσας ειδήσεις έ'χομεν ωσαύτως παρά του Πο-
λυβίου και παρ' αυτού και μόνου2.
1 Δις ό Πολύβιος εν Ε' κεφ. 6 εν τέλει και κεφ. 7 έν αρχή ονο-
μάζει την θέσιν γο> «V ιοϊο θέρμοις τόπον. Κατόπιν αυτόθι έν κεφ.
7,8 αναφέρει αυτήν δια των λέξεων του προσαγορευομένου Θέρμου
και έν τω 8ω κεφ. κατωτέρω έν τούτω τφ τόπο) — εις τούτον τον τό-
πον— εις τούτους τονς τόπους. Επανειλημμένως δε έν τη αύτή
συνεχεία του λογού εξαίρει τήν φυσικήν «του τόπου» οχυρο'τητα' αυτόθι
κεφ.7,2 δια τάς οχυρότητας των τόπων, κεφ. 8,6: «χωρίς δέ της χρείας
καϊ τήν άσφάλειαν ή'λπιζον (οί Αιτωλοί) ένταυθοΐ βεβαιοτάτην αύτοΐς
όπάρνειν διά τό μη'τε πολέμιον τετολμηκέναι μηδένα πώποτε εις τους
τόπους τούτους έμβαλεΐν, είναι τε φύσει τοιούτους ώστε της συμ-
πάσης Αιτωλίας οίον ακροπόλεως έ'-χειν τάξιν». Και άπλώς Θέρμος,
άρσενικώς ώς έ'γινεν άποδεκτόν έν τή τελευταία του Πολυβίου έκδόσει
υπό ΒίίΙΙηβΓ- \νο^5ΐ, ονομάζεται πολλάκις και έν τή αυτή συνεχεία
και άλλα·/οΰ. "Οτι δέ ό τόπος ήτο πεδιάς δηλοΰται έν κεφ. 8,3: «ήκε
πολλής ώρας επί τόν Θέρμον (ό Φίλιππος) και καταστρατοπεδεύσας
άφήκε τήν δύναμιν τάς τε περιοικίδας κώμας πορθεΐν και τό των Θερ-
μίων πεδίον έπιτρέχειν».— Ό Στράβων ονομάζει τόν τόπον κατά πλη-
θυντικόν (I § 2 ρ. 463) : «έν Θέρμοις τής Αιτωλίας όπου τάς αρχαι-
ρεσίας ποιεϊσθαι πάτριον αϋτοϊς έστιν». Παρά δέ Στεφανω Βυζαντίω,
εξ έπιπολαίας βεβαίως αναγνώσεως του Πολυβίου, άναγινώσκεται έν
λέξει: « Θέρμος, ποΛίχηον Αιτωλίας, ώς Πολύβιος. Τό εθνικών Θέρ-
μιος και τώ κτητικών Θερμικός». Αξιοσημείωτος είνε ή παρατήρησις
νεωτάτου τινός σχολιαστού τού Πολυβίου συμειοΰντος ότι « τό Θέρμον
έστίν ό Λόγγος ό νυν λεγόμενος» (πρβ. Βΐ'αΠίΙδΙαΙΙβΓ, έν κατωτέρω
παρατιθεμένω βιβλι'ω σελ. 133)" πραγματικώς ή νοτιανατολική του
οροπεδίου ράχη ονομάζεται καϊ νΰ'ν Λόγγος" και του τεμένους δε τό
άνατολικόν μέρος ητο μέχρι τής επαναστάσεως λόγγο; ήτοι δρυμός.
Και χωρίον οΥ/.είτο έως τότε έν μόνον, τό Πετροχώρι, κείμενον οχι
όπου νΰ'ν ευρίσκεται, άλλ' εις τήν κλιτύν του Λόγγου. Τό Κεφαλόβρυ-
σον συνωκίσθη τό 1847. Σήμερον έξαπλούνται αί γεωργικαί κατοικίαι
και εις τους ανατολικούς μικρούς αύλώνας του οροπεδίου. Αί γαΐαι
μέχρι τής επαναστάσεως ανήκον εϊς τά διαλελυμένα νυν πέριξ μονα-
στήρια και εις σπαχήν. Εντός του τεμένους ύπήρχεν ήρειπωμένον
παρεκκλήσιον ή άγια Τριάς και παρ' αυτό χριστιανικόν κοιμητήριον.
2 Ό Πολύβιος αφηγείται ταύτα έξ αφορμής τής καταπτοησάσης
τούς Αιτωλού; αιφνίδιας και παράτολμου εκστρατείας του Φιλίππου
Ε' έν έτει 218 εις τήν καρδίαν τής αίτωλικής '/^ρας (Πρβ. Πολυβ.
Ε' κεφ. 5 κε). Τά περί τού πλούτου τού Θέρμου, των έν αϋτώ μνη-
μείων και τής καταστροφής αυτών εκθέτει ό ιστορικός αυτόθι έν κεφ.
8,4 ε. Αί έν Θέρμω οΐκίαι ήσαν « πλήρεις ού μόνον σίτου και τής τοι-
αύτης '/ορηγίας, άλλά και κατασκευής διαφερούσης των παρ' Αιτω-
λών. Καθ' έκαστον γάρ "έτος αγοράς τε και πανηγύρεις έπιφανεστάτας,
έ'τι δέ και τάς των άρ·/_αιρεσίων καταστάσεις έν τούτω τω τόπω συν-
τελούντων, έκαστοι πρώς τάς υποδο/άς και τάς εις ταύτα παρασκευάς
τά πολυτελέστατα των έν τοις βίοις υπαρχόντων εις τούτον άπετίθεντο
τόν τόπον . . . Διόπερ εΐρηνευομένης έκ παλαιού τής χώρας πλήρεις
ήσαν αγαθών πολλών αί τε περί τώ Ιερών οΐκίαι και πάντες οί πέριξ
τόποι. Έκείνην μέν ούν τήν νύκτα παντοδαπής γέμοντες ώφελείας
αυτού κατηυλίσθησαν τή δέ έπαύριον τής μέν κατασκευής τά πολυτε-
λέστατα και τά δυνατά κομίζεσθαι διέλεγον, τά δέ λοιπά σωρεύοντες
πρό τών σκηνών ένεπίμπρασαν. Όμοίως δέ και τών όπλων τών έν
ταΐς στοαίς άνακειμένων τά μέν πολυτελή καθαιρουντες άπεκόμιζον,
τινά δ' υπήλλαττον, τά δέ λοιπά συναθροίσαντες πύρ ένέβαλον. Ήν
δέ ταύτα πλείω τών μυρίων και πεντακισ^ ιλίων. . .Λαβόντες γάρ έ'ν-
νοιαν τών εν Δίω και Δωδώνη πεπραγμένων τοις Αϊτωλοΐς τάς τε
164
Ή ούτως ορισθείσα θέσις του Θέρμου ιν/ι διαμ·
φισβητηθή άλλοτε ύπό δύο τοπογράφων , του
ί,θαίίβ 1 πρώτον και του Β&ζΐη2 κατόπιν , όστις
πρώτος τά έρείπια αύτου έξήτασε και περιέγραψε.
Τουναντίον ό Βρ&ηάδΙϋΙΙβΓ 3 και ό ΒϋΓδίειη 4 ο ρ θ ό -
τερον κρίνοντες τήν μαρτυρίαν του Πολυβίου, τόν
Θέρμον άνεζήτησαν προς το μέρος, εις δ πραγμα-
τικώς κείται. Τελευταίος τά κατά το ζήτημα διε-
σάφησεν ό Εοΐΐίηΰ;5, όστις και έπιγραφήν τινα έκ
του τόπου άνεκοίνωσεν 6. Ασχέτως προς τάς παρα-
τηρήσεις ταύτας και έν αγνοία αυτών το κατ αρ-
χάς, έξ άλλων αφορμών τήν χωράν περιηγούμενος
έν άρχγ) του έτους 1897, ανεγνώρισα και έγώ εις
τά έπί του οροιζεοίου του Κεφαλόβρυσου έρείπια,
τό Παίαιοπάζαρο ή Παζαράκν ή άπλώς τά Ε2-
Ληνίκά, καθώς καλουσιν αυτά οί έγχώριοι, τόν
Θέρμον του Πολυβίου, ό'περ και αμέσως κατόπιν
διά τής σκάφης έβεβαιώΟη 7. Είχον δέ ήδη ένερ-
στοάς ένεπίμπρασαν και τά λοιπά τών αναθημάτων διέφθειρον, ό'ντα
πολυτελή ταϊ; κατασκευαίς και πολλής έπιμελείας ένια τετευχότα και
δαπάνης. Ού μόνον δέ τώ πυρί κατελυμήναντο τά; όροφάς, άλλά και
κατέσκαψαν εις έδαφος. Ανέτρεψαν δέ και τούς ανδριάντας, όντας ουκ
έλάττους δισχιλίων πολλού; δέ και διέφθειραν, πλήν όσοι θεών έπι-
γραφάς ή τύπους εΐν^ον τών δέ τοιούτων άπέσχοντο».—"Οτι αίκοιναί
τής συμπολιτείας σύνοδοι συνεκροτοϋντο περί τι ιερόν, ή'θελεν υπόθεση
τις εύκόλως' άλλ' έν τω ανωτέρω χωρίω και αναφέρει αυτό ίητώς ό
Πολύβιος- έν δέ ΙΑ' 7 και άκριβέστερον ορίζει: «εις τών Θέρμον,
έ'νθ' ήν ιερόν 'Α πό.ΙΛωνος».
1 Εβ3ΐ<β, Ττανβίδ ίη Νοιίΐιβπι Οτββοβ, 1835, I, 144 ε.
2 Αΐ'οΐιίνβδ άβδ ΐϊΐΪ8δϊοη8 δοϊβηΐίίίςυβδ βΐ ΙίΙΙβΓ&ΪΓβδ Τοιιιβ 1,
2"16 56ΓΪ6, έν Παρισίοις 1864. ΜβΠΙΟΙΓβ 811Γ ΓΕίοΙίβ ρβ,Γ Μ. Βα-
ζΐη σελ. 249 έ.
3 Όΐβ ΟβδοΙιϊοΙιΙβη ιΐβδ αίοϋδοΐιβη ΕαηοΙβδ, Υοΐΐίβδ ιιηύ Βυη-
(Ιβδ κτλ. έν Βερολίνω 1844 σελ. 132.
4 Οβο^Γ£ΐρ1ιΪ6 νοη Οπβοΐιβηΐβικί, 1862, τόμ. 1 σελ. 136.
5 Ηβΐίβηϊδοΐιβ Εαηοΐβδίίυηάβ ιιηά Τορο^ΐΈίρΙιϊβ III τόμ. τού
Ηαηοίβυοίι άβΓ ΙίΙαδδϊδοΙιβη ΑΙΙ,βιΊαιτίδΝνίδδβηδοΙίίΐίΊ ύπώ Ιναη
ΜαΙΙβΓ, 1889, σ. 140.
6 'Εν Μί111ΐβΠΐ1Ώ§βη τού έν Αθήναις γερμαν. άρχαιολ. ινστιτού-
του 4 (1879) σελ. 221.
' Ευθύς έν αρχή τών άνασκαφών, τάς όποιας έσ/_εό!αζον μέν νά
επιχειρήσω κατά τά μέσα άκριβώς Φεβρουαρίου τού 1897, άλλ' ένεκα
ιών πολεμικών γεγονότων τής έποχής εκείνης ήναγκάσθην ν' άναβάλω
εις τά τέλη Ιουνίου τού αυτού έτους, απήντησα σειράν όλην βάθρων
άνδριάντων πυκνότατα διατεθειμένων πρό τού μετώπου μακράς στοάς·
ή'δη τούτο άνέμνησέ με τάς περί τού πλήθους τών άνατραπέντων άν-
δριάντων ειδήσεις τού ιστορικού (ίδε έν στήλη 163 σημ.2). Άλλ'όλίγον
κατόπιν άνεύρον έπιγραφήν τελείως σωζομένην έπί τού προσθίου λίθου
βάθρου, ήτις έτελείωνεν εις τάς λέξεις : « τό δέ ψάφισμα τόδε άναγρά-
ψαι και άναθέμεν εν θέρμον και έν Δελφούς τ>. Επειδή ήσαν γνω-
σταί έπιγραφαί έκ Δελφών άνατεθειμέναι υπό του κοινού τών Αιτωλών,
αί'τινες ώριζον τήν έπί στηλών άναγραψην ψηφισμάτων έν Δελφοΐς και
έν Θέρμ'ο (πρβλ. έν ΒαΙΙβΙίη άβ οοπ'β8ροιΐ(1ειηοβ Ιιβίΐβπκιαβ
1881 σελ. 372 ε: «άναγράψαι δέ και τό ψάφισμα τόδε έν στάλαις λι-
θίναις και άναθέμεν τήν μίαν έν Θέρμον, τάν δέ έν Δελφούς»· όμοίως
ΑΝΛΣΚΑΦΑΐ ΕΝ ΘΕΡΜΩ