DOI Artikel:
Małkiewiczówna, Helena: Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0141
wprowadzono rozumnie zwyczaj, żeby ten sakra-
ment przez konsekrujących był przyjmowany pod
dwiema postaciami, przez wiernych zaś tylko pod
postacią chleba. Trzeba bowiem mocno wierzyć
i wcale nie wątpić, że całość ciała i krwi Chrystuso-
wej prawdziwie przebywa tak pod postacią chleba,
jak pod postacią wina [...]"283. Natomiast na po-
siedzeniu piętnastym dnia 6 lipca 1415 potępiono
poglądy Husa na temat Kościoła zawarte w trzy-
dziestu artykułach wyjętych z jego dzieł, wydano
nań jako na herezjarchę wyrok skazujący na spa-
lenie, który tegoż dnia wykonano.
Wobec konsekwentnego utrakwizmu husytów
czeskich sobór powrócił do tego problemu w r. 1418.
W ogłoszonej w lutym tegoż roku bulli Inter cunctas
Marcin V określił kalikstynów jako heretyków,
którzy winni zaprzestać komunikowania się pod
dwiema postaciami i składać wyznania wiary o pełnej
obecności Chrystusa w każdej z postaci sakra-
mentalnych284.
W Czechach po śmierci Husa zarysowywały się
coraz silniej dwa odłamy wśród jego wyznawców.
Radykalni w przekonaniach społecznych taboryci
nie posiadali ściśle sformułowanego programu re-
ligijnego. Ideologia ich polegała na szerzeniu chilia-
stycznych haseł o królestwie bożym na ziemi, o po-
trzebie sekularyzacji dóbr kościelnych i ewange-
licznego ubóstwa księży oraz swobody głoszenia
słowa bożego. Nie uznawali dogmatu o Trójcy Św.,
spowiedzi, postów, odpustów, kultu świętych, wiary
w czyściec i modlitw za zmarłych. Byli zwolennikami
nauki Wycliffa o Eucharystii (stąd zakaz jej kultu)
i utrakwizmu. Przeczyli celowości obrzędów kościel-
nych, potrzebie ołtarzy, szat liturgicznych, obra-
zów'''85.
Odłam drugi — tzw. prażanie, kalikstyni czy też
utrakwiści — składał się z przedstawicieli klas
wyższych: szlachty, patrycjatu miejskiego i profe-
sorów wszechnicy praskiej. W r. 1420 sformuło-
wali oni swe tezy ideologiczne w postaci tzw. czterech
40. Modlitwa w Ogrojcu, miniatura poprzedzająca modlitwy
kanonu w mszale z 1. ćwierci w. XV. Budapeszt, Bibl. Państwo-
wa Szechenyi, cod. lat. 218, fol. 120a (fot. Bibl. Szechenyi).
artykułów praskich, postulujących swobodę gło-
szenia słowa bożego, komunię św. pod dwiema po-
staciami, odebranie majątków duchowieństwu i ka-
ranie grzechów ciężkich przez forum świeckie;
uznanie artykułów przez władze duchowne było
jedynym warunkiem ugody utrakwistów z Kościo-
łem286.
Zwołany w r. 1431 sobór w Bazylei już w roku
następnym wszedł w układy z kalikstynami. W stycz-
Dictionnaire de Theologie Catholiąue, 11/2, Paris 1923, szp.
1364 nn. — Zajączkowski, o.c, s. 32. — Maleczyńska,
o.c, s. 337, 345.
283 Cf. Breuiarium fłdei..., s. 475. Tekst łaciński cytują
Denzinger et Bannwart, o.c, s. 227 n. — O przebiegu sesji
Hefele, o.c, 7, s. 173 nn.
284 Tamże, s. 345-348. — Denzinger et Bannwart,
o.c, s. 231-234.
285 K. Kolbuszewski, Ruchy husyckie w Polsce i wpływ
ich na piśmiennictwo [w:] Reformacja w Polsce, I, Warszawa
1921, s. 163. — Macek, o.c, s. 33 n. — Zajączkowski,
o.c, s. 44 n. — Maleczyńska, o.c, s. 379 i 436. — Kalivoda
und Kolesnyk, o.c, s. 253-443.
286 Bareille, l.c — Macek, o.c, s. 39 n., 54-56. — Za-
jączkowski, o.c, s. 43 n. — Maleczyńska, o.c, s. 411-
414. — Kalivoda und Kolesnyk, o.c, s. 245-249. — Tłu-
maczenie tekstu artykułów na j. polski w: R. Heck i E. Ma-
leczyńska, Ruch hysycki w Polsce. Wybór tekstów źródłowych
(do r. 1454), Wrocław 1953, s. 59 n.
133
ment przez konsekrujących był przyjmowany pod
dwiema postaciami, przez wiernych zaś tylko pod
postacią chleba. Trzeba bowiem mocno wierzyć
i wcale nie wątpić, że całość ciała i krwi Chrystuso-
wej prawdziwie przebywa tak pod postacią chleba,
jak pod postacią wina [...]"283. Natomiast na po-
siedzeniu piętnastym dnia 6 lipca 1415 potępiono
poglądy Husa na temat Kościoła zawarte w trzy-
dziestu artykułach wyjętych z jego dzieł, wydano
nań jako na herezjarchę wyrok skazujący na spa-
lenie, który tegoż dnia wykonano.
Wobec konsekwentnego utrakwizmu husytów
czeskich sobór powrócił do tego problemu w r. 1418.
W ogłoszonej w lutym tegoż roku bulli Inter cunctas
Marcin V określił kalikstynów jako heretyków,
którzy winni zaprzestać komunikowania się pod
dwiema postaciami i składać wyznania wiary o pełnej
obecności Chrystusa w każdej z postaci sakra-
mentalnych284.
W Czechach po śmierci Husa zarysowywały się
coraz silniej dwa odłamy wśród jego wyznawców.
Radykalni w przekonaniach społecznych taboryci
nie posiadali ściśle sformułowanego programu re-
ligijnego. Ideologia ich polegała na szerzeniu chilia-
stycznych haseł o królestwie bożym na ziemi, o po-
trzebie sekularyzacji dóbr kościelnych i ewange-
licznego ubóstwa księży oraz swobody głoszenia
słowa bożego. Nie uznawali dogmatu o Trójcy Św.,
spowiedzi, postów, odpustów, kultu świętych, wiary
w czyściec i modlitw za zmarłych. Byli zwolennikami
nauki Wycliffa o Eucharystii (stąd zakaz jej kultu)
i utrakwizmu. Przeczyli celowości obrzędów kościel-
nych, potrzebie ołtarzy, szat liturgicznych, obra-
zów'''85.
Odłam drugi — tzw. prażanie, kalikstyni czy też
utrakwiści — składał się z przedstawicieli klas
wyższych: szlachty, patrycjatu miejskiego i profe-
sorów wszechnicy praskiej. W r. 1420 sformuło-
wali oni swe tezy ideologiczne w postaci tzw. czterech
40. Modlitwa w Ogrojcu, miniatura poprzedzająca modlitwy
kanonu w mszale z 1. ćwierci w. XV. Budapeszt, Bibl. Państwo-
wa Szechenyi, cod. lat. 218, fol. 120a (fot. Bibl. Szechenyi).
artykułów praskich, postulujących swobodę gło-
szenia słowa bożego, komunię św. pod dwiema po-
staciami, odebranie majątków duchowieństwu i ka-
ranie grzechów ciężkich przez forum świeckie;
uznanie artykułów przez władze duchowne było
jedynym warunkiem ugody utrakwistów z Kościo-
łem286.
Zwołany w r. 1431 sobór w Bazylei już w roku
następnym wszedł w układy z kalikstynami. W stycz-
Dictionnaire de Theologie Catholiąue, 11/2, Paris 1923, szp.
1364 nn. — Zajączkowski, o.c, s. 32. — Maleczyńska,
o.c, s. 337, 345.
283 Cf. Breuiarium fłdei..., s. 475. Tekst łaciński cytują
Denzinger et Bannwart, o.c, s. 227 n. — O przebiegu sesji
Hefele, o.c, 7, s. 173 nn.
284 Tamże, s. 345-348. — Denzinger et Bannwart,
o.c, s. 231-234.
285 K. Kolbuszewski, Ruchy husyckie w Polsce i wpływ
ich na piśmiennictwo [w:] Reformacja w Polsce, I, Warszawa
1921, s. 163. — Macek, o.c, s. 33 n. — Zajączkowski,
o.c, s. 44 n. — Maleczyńska, o.c, s. 379 i 436. — Kalivoda
und Kolesnyk, o.c, s. 253-443.
286 Bareille, l.c — Macek, o.c, s. 39 n., 54-56. — Za-
jączkowski, o.c, s. 43 n. — Maleczyńska, o.c, s. 411-
414. — Kalivoda und Kolesnyk, o.c, s. 245-249. — Tłu-
maczenie tekstu artykułów na j. polski w: R. Heck i E. Ma-
leczyńska, Ruch hysycki w Polsce. Wybór tekstów źródłowych
(do r. 1454), Wrocław 1953, s. 59 n.
133