Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Editor]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Editor]: Folia Historiae Artium (9.1973)

z którego wyszedł jego twórca oraz miejscu powsta-
nia dzieła są, jak wiadomo, bardzo kontrowersyjne.
Obraz datowany był dotąd: na w. VII (Tadeusz
Kruszyński), w. XI (Ch. Rohault de Fleury), w. XIII
(Władysław Podlacha), przełom w. XIII/XIV (Sta-
nisław Tomkowicz, Feliks Kopera), 1. połowę
w. XIV (Karol Estreicher, Michał Walicki), 2. po-
łowę w. XIV (Boris Rothemund), na okres przed
r. 1382 (Krystyna Pieradzka), względnie uważany
za dzieło o tradycjach malarstwa grecko-rzymskiego,
przemalowane w w. XV (Mieczysław Skrudlik),
lub kopię wykonaną po r. 1430 w oparciu o oryginał
powstały w w. V, względnie na przełomie w. VI'/VII
lub początku w. IX (Sykstus Szafraniec, Rudolf
Kozłowski, Zofia Rozanow)3. Nie mniejsza roz-
bieżność panuje w sądach dotyczących środowiska,
w którym powstało to dzieło. Zaliczano je do sztuki
bizantyńskiej, to do sztuki czeskiej; na ogół jednak
przeważała tendencja do łączenia obrazu Matki
Boskiej Częstochowskiej z Włochami, a pogląd taki
wygłosił po raz pierwszy w r. 1902 Jan Fijałek,
który za miejsce powstania obrazu uważał Bolonię4.
Za dzieło Włocha, będącego pod wpływem bi-
zantyńskim, jako pierwszy uznał obraz Marian
Sokołowski5. Hipotezę tę przyjęli również: W. Pod-
lacha, F. Kopera, który łączył ponadto powstanie
omawianego dzieła z kręgiem kultury dworskiej
węgierskich Andegawenów, oraz S. Tomkowicz6.
Ten ostatni zaliczył twórcę obrazu częstochowskiego
do kręgu Cavalliniego. Ze szkołą sieneńską oraz
z kulturą dworu węgierskich Andegawenów łączyła
wizerunek Matki Boskiej K. Pieradzka. Podobne
stanowisko zajął M. Walicki twierdząc, że jest to
kopia bliżej nie znanego prototypu bizantyńskiego,
wykonana w kręgu kultury artystycznej Ludwika

Podlacha, Historia malarstwa polskiego I, Lwów b.r., s. 76. —
M. Sokołowski, Madonna Zbraslawska (Sprawozdania KHS
VII, 1906, s. CCCLXIII). — T. Kruszyński, Dzieje sztuki
starochrześcijańskiej, Kraków 1914, s. 349-351. — F. Kopera,
Dzieje malarstwa w Polsce I, Kraków 1925, s. 147-148 (rozdz.:
Średniowieczne malarstwo w Polsce). — Tenże, A regi festo-
miiveszet Lengyolorszagban (Magyar Miiveszet IV, 1928,
s. 151). — I. Genthon, A regi magyar festommiśszet, Vac 1932,
s. 23. — M. Walicki, Malarstwo polskie. Gotyk, renesans,
wczesny manieryzm, Warszawa 1961, s. 291-292. — B. Rothe-
mund, Handbuch der Ikonenkunst, Miinchen 1966, s. 246.

3 Kruszyński, o. c., s. 349-351. — de Fleury, o. c.,
s. 540. — Podlacha, o. c., s. 76. — Raczyński, o. c., s. 49. —
Tomkowicz, Obraz..., s. 152. — Kopera, Dzieje malar-

2. Dzieciątko Jezus, fragment obrazu Matki Boskiej Często-
chowskiej (fot. J. Langda).

Wielkiego7. Hermann Weidhaas uznał za miejsce
powstania obrazu południowe Włochy, a B. Rothe-
mund uważał go za dzieło sieneńskie, oparte o pro-
totyp bizantyński, i starał się wiązać obraz z warszta-

stwa..., s. 148. — Estreicher, o. c., s. 250. — Walicki,
o. c., s. 292. — Rothemund, o. c., s. 246. — Pieradzka, o. c.,
s. 53, 65-66. — Skrudlik, o. c., s. 84. — Szafraniec, o. c.,
s. 28. — Kozłowski, Tajemnica obrazu..., s. 333. — Tenże,
Tajemnica Czarnej Madonny..., s. 33. — Rozanow, Analiza...,
s. 10.

4K. Szajnocha, Jadwiga i Jagiełło II, Lwów 1855,
s. 198. — Nagyfalusy, o. c., s. 658. — Estreicher, o. c.,
s. 250. — Kotula, o. c., s. 136. — Fijałek, o. c., s. 418.

5 Sokołowski, o. c., s. CCCLXIII.

6 Podlacha, o. c., s. 76. — Kopera, Dzieje malarstwa...,
s. 148. — Tomkowicz, Obraz..., s. 152.

7 Pieradzka, o. c., s. 53, 65-66. —■ Walicki, o. c.,
s. 292.

7