DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Geneza, styl i historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0027
(Najświętsza)52. Bardzo wcześnie, bo już na początku
w. XII, występuje ten układ Hodegetrii we Włoszech,
o czym świadczy przedstawienie Matki Boskiej
z Dzieciątkiem na freskach w kościele Św. Sylwestra
w Tivoli z około r. 1100 (ryc. 16) oraz w kryp-
cie katedry w Anagni (ryc. 17) z 1. ćwierci w.
XIII53 * * * * * *.
13. Matka Boska z Dzieciątkiem (I odmiana typu Hode-
getrii), ikona, w. VIII/IX, Tbilisi, Muzeum Narodowe
Sztuk Pięknych Gruzji (wg Amiranachvili).
14. Matka Boska z Dzieciątkiem (III odmiana typu Hode-
getrii), mozaika z w. XIII, Palermo, Muzeum Narodowe (wg
Łazariewa).
Wyobrażenie Hodegetrii w układzie reprezentowa-
nym przez obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
wywodzi się więc od przedstawienia z kościoła
Matki Boskiej Pammakaristos, w związku z czym
należy je określać tą nazwą.
Ważnym elementem typologicznym w obrazie
52 G. A. Sotiriou, L’icdne de la Pammakaristos trouvee
dans l’Eglise du Patriarcat a Constantinople (Praktika the Aka-
demiae Athnen VIII, 1933, s. 367) datuje obraz na 2. połowę
w. XI i uważa, że mógł on powstać w okresie odnowienia
kościoła Pammakaristos z inicjatywy Jana Komnena i Anny
Dalassena. Mozaikę omawiają także: M. Alpatoff, Forschun-
gen um Gebiete der byzantinischen Plastik und Malerei (Re-
pertorium fur Kunstwissenschaft XLIX, 1928, s. 67). —
W. N. Łazariew, Istoria wizantijskoj żywopisi I, Moskwa
1947, s. 325. — D. T. Rice, Art Byzantin, Paris-Bruxelles b.r.,
ił. 155, s. 314. Autorzy ci przyjmując, że śmierć Anny Da-
lassena nastąpiła w r. 1067, datowali mozaikę około r. 1067
(Łazariew) lub około r. 1060, względnie 1065 (Rice). —
P. Schreiner, Eine unbekannte Beschreibung der Pamma-
karistoskirche (Fethiye Camii) und weitere Texte zur Topographie
Konstantinopels (Dumbarton Oaks Papers XXV, 1971, s. 227)
uważa, że kościół Pammakaristos wzniesiono dopiero na po-
czątku w. XII, a łączenie Jana Komnena i Anny Dalassena
z powstaniem kościoła opiera się na mylnym odczytaniu
inskrypcji znajdującej się w kościele. Biorąc pod uwagę nowe
datowanie kościoła Pammakaristos można przypuszczać, że
interesująca nas mozaika powstała albo w 2. połowie w. XI
lub na początku w. XII.
53 van Marle, o. c. I, fig. 70, s. 157-159. — F. Bologna,
Die Anfange der italienischen Malerei, Dresden [1964J, s. 91,
tab. 48.
2*
19
w. XII, występuje ten układ Hodegetrii we Włoszech,
o czym świadczy przedstawienie Matki Boskiej
z Dzieciątkiem na freskach w kościele Św. Sylwestra
w Tivoli z około r. 1100 (ryc. 16) oraz w kryp-
cie katedry w Anagni (ryc. 17) z 1. ćwierci w.
XIII53 * * * * * *.
13. Matka Boska z Dzieciątkiem (I odmiana typu Hode-
getrii), ikona, w. VIII/IX, Tbilisi, Muzeum Narodowe
Sztuk Pięknych Gruzji (wg Amiranachvili).
14. Matka Boska z Dzieciątkiem (III odmiana typu Hode-
getrii), mozaika z w. XIII, Palermo, Muzeum Narodowe (wg
Łazariewa).
Wyobrażenie Hodegetrii w układzie reprezentowa-
nym przez obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
wywodzi się więc od przedstawienia z kościoła
Matki Boskiej Pammakaristos, w związku z czym
należy je określać tą nazwą.
Ważnym elementem typologicznym w obrazie
52 G. A. Sotiriou, L’icdne de la Pammakaristos trouvee
dans l’Eglise du Patriarcat a Constantinople (Praktika the Aka-
demiae Athnen VIII, 1933, s. 367) datuje obraz na 2. połowę
w. XI i uważa, że mógł on powstać w okresie odnowienia
kościoła Pammakaristos z inicjatywy Jana Komnena i Anny
Dalassena. Mozaikę omawiają także: M. Alpatoff, Forschun-
gen um Gebiete der byzantinischen Plastik und Malerei (Re-
pertorium fur Kunstwissenschaft XLIX, 1928, s. 67). —
W. N. Łazariew, Istoria wizantijskoj żywopisi I, Moskwa
1947, s. 325. — D. T. Rice, Art Byzantin, Paris-Bruxelles b.r.,
ił. 155, s. 314. Autorzy ci przyjmując, że śmierć Anny Da-
lassena nastąpiła w r. 1067, datowali mozaikę około r. 1067
(Łazariew) lub około r. 1060, względnie 1065 (Rice). —
P. Schreiner, Eine unbekannte Beschreibung der Pamma-
karistoskirche (Fethiye Camii) und weitere Texte zur Topographie
Konstantinopels (Dumbarton Oaks Papers XXV, 1971, s. 227)
uważa, że kościół Pammakaristos wzniesiono dopiero na po-
czątku w. XII, a łączenie Jana Komnena i Anny Dalassena
z powstaniem kościoła opiera się na mylnym odczytaniu
inskrypcji znajdującej się w kościele. Biorąc pod uwagę nowe
datowanie kościoła Pammakaristos można przypuszczać, że
interesująca nas mozaika powstała albo w 2. połowie w. XI
lub na początku w. XII.
53 van Marle, o. c. I, fig. 70, s. 157-159. — F. Bologna,
Die Anfange der italienischen Malerei, Dresden [1964J, s. 91,
tab. 48.
2*
19