DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Geneza, styl i historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0039
28. Fragment obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, obramienie szat Madonny (fot. J. Langda).
skiego bogactwem rozwiązań i precyzją wykonania.
Szczególne znaczenie posiadają lilie zdobiące płaszcz
Madonny Częstochowskiej. Zastanawiano się już,
czy lilie te mają jedynie charakter ornamentacyjny,
czy jest to świadome wprowadzenie elementu heral-
dycznego, jakim jest lilia andegaweńska75.
Motyw lilii heraldycznej jest według P. F.
Schramma pochodzenia perskiego. Pojawił się w w.
XII — głównie jako dekoracja diademów cesar-
skich, koron i bereł — na terenie Bizancjum, skąd
przedostał się na Zachód, gdzie występował przez
okres całego średniowiecza76. Lilie heraldyczne na
zbliżonymi do rozet na tunice Dzieciątka częstochowskiego
(ryc. 29), obserwujemy w malarstwie sieneńskim od końca
w. XIII. Świadczą o tym dzieła Duccia: Św. Augustyn (ryc. 30),
fragment poliptyku Matka Boska z świętymi w Pinakotece
w Sienie (C. H. Weigelt, Duccio di Buoninsegna (Kunst-
geschichtliche Monographien, Leipzig 1911, XV, tab. 47),
i Św. Agnieszka, fragment poliptyku Matka Boska z Dzieciąt-
kiem między świętymi w Pinakotece w Sienie (C. H. Weigelt,
Die sienesische Malerei des vierzehnten Jahrhunderts, Munchen
1930, tab. 15), Matka Boska z Dzieciątkiem w Kolekcji Tadini-
-Boninsegni we Florencji (C. Brandi, Duccio [Firenze 1951],
szatach pojawiają się w 1. ćwierci w. XIV, naj-
częściej wśród zabytków malarstwa włoskiego i fran-
cuskiego. Postacie przedstawione w szatach zdo-
bionych liliami to święci i świeccy członkowie rodu
Kapetyngów oraz jego bocznej linii — Andegawe-
nów. Do najstarszych przykładów użycia tego mo-
tywu należy obraz Simone Martiniego z r. 1317,
ukazujący św. Ludwika z Tuluzy, koronującego
Roberta Mądrego na króla Neapolu (ryc. 33). Dalej
można wymienić wizerunki: Ludwika IX Świętego
na freskach z lat 1317-1325 w Santa Croce we Flo-
rencji (ryc. 34), Roberta Mądrego i członków neapoli-
il. 117) oraz ŚŚ. Łucja i Katarzyna na ołtarzu w Kolekcji
Gardnera w Fenwey Court koło Bostonu, malowane przez
Simone Martiniego (Weigelt, Die sienesische Malerei...,
tabl. 43). Ornamenty i sposób zdobienia księgi, którą trzyma
w ręce Dzieciątko częstochowskie (ryc. 31), można zestawić
z księgą na obrazie Giotta przedstawiającym Św. Szczepana
w Zbiorach Horne we Florencji (ryc. 32), van Marle, o. c. III,
fig. 99.
75 Raczyński, o. c., s. 49.
76 P. E. Schramm, Herrschaftszeichen und Staatssymbolik
II, Stuttgart 1955, s. 440.
31
skiego bogactwem rozwiązań i precyzją wykonania.
Szczególne znaczenie posiadają lilie zdobiące płaszcz
Madonny Częstochowskiej. Zastanawiano się już,
czy lilie te mają jedynie charakter ornamentacyjny,
czy jest to świadome wprowadzenie elementu heral-
dycznego, jakim jest lilia andegaweńska75.
Motyw lilii heraldycznej jest według P. F.
Schramma pochodzenia perskiego. Pojawił się w w.
XII — głównie jako dekoracja diademów cesar-
skich, koron i bereł — na terenie Bizancjum, skąd
przedostał się na Zachód, gdzie występował przez
okres całego średniowiecza76. Lilie heraldyczne na
zbliżonymi do rozet na tunice Dzieciątka częstochowskiego
(ryc. 29), obserwujemy w malarstwie sieneńskim od końca
w. XIII. Świadczą o tym dzieła Duccia: Św. Augustyn (ryc. 30),
fragment poliptyku Matka Boska z świętymi w Pinakotece
w Sienie (C. H. Weigelt, Duccio di Buoninsegna (Kunst-
geschichtliche Monographien, Leipzig 1911, XV, tab. 47),
i Św. Agnieszka, fragment poliptyku Matka Boska z Dzieciąt-
kiem między świętymi w Pinakotece w Sienie (C. H. Weigelt,
Die sienesische Malerei des vierzehnten Jahrhunderts, Munchen
1930, tab. 15), Matka Boska z Dzieciątkiem w Kolekcji Tadini-
-Boninsegni we Florencji (C. Brandi, Duccio [Firenze 1951],
szatach pojawiają się w 1. ćwierci w. XIV, naj-
częściej wśród zabytków malarstwa włoskiego i fran-
cuskiego. Postacie przedstawione w szatach zdo-
bionych liliami to święci i świeccy członkowie rodu
Kapetyngów oraz jego bocznej linii — Andegawe-
nów. Do najstarszych przykładów użycia tego mo-
tywu należy obraz Simone Martiniego z r. 1317,
ukazujący św. Ludwika z Tuluzy, koronującego
Roberta Mądrego na króla Neapolu (ryc. 33). Dalej
można wymienić wizerunki: Ludwika IX Świętego
na freskach z lat 1317-1325 w Santa Croce we Flo-
rencji (ryc. 34), Roberta Mądrego i członków neapoli-
il. 117) oraz ŚŚ. Łucja i Katarzyna na ołtarzu w Kolekcji
Gardnera w Fenwey Court koło Bostonu, malowane przez
Simone Martiniego (Weigelt, Die sienesische Malerei...,
tabl. 43). Ornamenty i sposób zdobienia księgi, którą trzyma
w ręce Dzieciątko częstochowskie (ryc. 31), można zestawić
z księgą na obrazie Giotta przedstawiającym Św. Szczepana
w Zbiorach Horne we Florencji (ryc. 32), van Marle, o. c. III,
fig. 99.
75 Raczyński, o. c., s. 49.
76 P. E. Schramm, Herrschaftszeichen und Staatssymbolik
II, Stuttgart 1955, s. 440.
31