DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0182
(chiń. shoii). Ideogram ten, oznaczający długo-
wieczność, stylizowany był na wiele sposobów
i przetwarzany tak, iż często byłby prawie nie-
rozpoznawalny, gdyby nie występował w kontekście
innych znaków czy symboli (ryc. 43)173. W zbiorach
Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się
inro pochodzące z początków w. XVIII, wyróżnia-
jące się wysmukłym, sześciobocznym kształtem174.
Na czarnym tle, które straciło nieco swój pierwotny
blask, w pionowych rzędach uszeregowane są ideo-
gramy na przemian srebrnoszare, złote i czerwone,
po osiem na licu każdej ścianki i na jej krawędziach
oraz po dwa na górze i pod spodem inro (ryc. 44).
Każdy z tych stu ideogramów ju przestylizowany
jest inaczej — niektóre przypominają swym kształtem
rozmaite przedmioty, zwierzęta i rośliny, np. wazę,
gałąź kwitnącej śliwy, stado jaszczurek, grupę węży
itp.175. Inne, przez sam sposób prowadzenia linii
czy przez uzupełnienie dodatkowymi punktami
lub kreskami, zmieniają ideogram w trudną do
rozpoznania graficzną formę. Znaki te, posiadające
(zresztą juk i całe pismo chińskie) duży walor de-
koracyjny, mają do spełnienia i inną funkcję, ldeogra-
mowi ju występującemu w dekoracji rzemiosła
artystycznego Dalekiego Wschodu przypisywano
oddziaływanie magiczne, podobne do powtarzania
formułki zaklęcia, która właścicielowi przedmiotu
zapewniała szczęście i długowieczność. Zwielo-
krotnienie tego znaku potęgowało jak gdyby szanse
spełnienia nadziei długiego życia.
W sztuce Japonii częściej jeszcze tym samym
myślom nadawano plastyczny kształt zwierząt i ro-
ślin. Najbardziej powszechnie kojarzono ideę długo-
wieczności z żurawiem. Ptaki te posłużyły wraz
z całym kontekstem symbolicznym jako temat
dekoracji dwóch puzderek na lekarstwa w zbiorach
krakowskiego muzeum. Dekoracja pierwszego z nich
wyobraża na czarnym, mocno lśniącym tle trzy
żurawie (ryc. 45)176. Po jednej stronie, obok kępy
trzcin o grubych, złotych łodygach, stoi żuraw inkru-
stowany płytkami perłowca, po drugiej znajdują się
173 O stu rozmaitych sposobach pisania ideogramu shou
{ju) por. Nozaki Seikin, Kissho-zuan-kaidai, Tientsin
1928, nr 46, s. 170-171. — O emblemach w formie plastycz-
nych rebusów opartych na zestawieniach ideogramów długo-
wieczności, szczęścia itp. pisze Cammann, Substance and
Symbol ..., s. 98-99.
174 Inro z laki ro-iro-nuri, dekoracja hiramakie, 81 x25x
23 mm. Netsuke rzeźbione w barwionej kości. Nr inw. .141 594.
Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
45. Inro w stylu Kdetsu z żurawiami, awers, w. XVIII, Muzeum
Narodowe w Krakowie (fot. J. Werner).
sylwety dwóch żurawi. Jeden z nich inkrustowany
jest ołowiem, którego tępa szarość harmonizuje
z matowym złotem upierzenia drugiego ptaka.
Inro to nawiązuje do stylu Hon’ami Kóetsu. Impre-
sjonistyczne podejście do tematu, operowanie synte-
175 Podobny motyw dekoracji występuje na inro sygnowa-
nym przez Shiomi Masanari, z końca w. XVII, znajdującym
się w zbiorach Victoria and Albert Museum, nr inw. 1390.
176 Inro z laki ró-iro-nuri, dekoracja takamakie, inkrustacja
perłowcem i ołowiem, 84 x 37 x 26 mm. Ojime rzeźbione
w drewnie. Netsuke z kości słoniowej przedstawia legen-
darnego eremitę Gama Sennin, trzymającego na ramieniu
ropuchę. Nr inw. 141 568. Z kolekcji Feliksa Jasień-
skiego.
174
wieczność, stylizowany był na wiele sposobów
i przetwarzany tak, iż często byłby prawie nie-
rozpoznawalny, gdyby nie występował w kontekście
innych znaków czy symboli (ryc. 43)173. W zbiorach
Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się
inro pochodzące z początków w. XVIII, wyróżnia-
jące się wysmukłym, sześciobocznym kształtem174.
Na czarnym tle, które straciło nieco swój pierwotny
blask, w pionowych rzędach uszeregowane są ideo-
gramy na przemian srebrnoszare, złote i czerwone,
po osiem na licu każdej ścianki i na jej krawędziach
oraz po dwa na górze i pod spodem inro (ryc. 44).
Każdy z tych stu ideogramów ju przestylizowany
jest inaczej — niektóre przypominają swym kształtem
rozmaite przedmioty, zwierzęta i rośliny, np. wazę,
gałąź kwitnącej śliwy, stado jaszczurek, grupę węży
itp.175. Inne, przez sam sposób prowadzenia linii
czy przez uzupełnienie dodatkowymi punktami
lub kreskami, zmieniają ideogram w trudną do
rozpoznania graficzną formę. Znaki te, posiadające
(zresztą juk i całe pismo chińskie) duży walor de-
koracyjny, mają do spełnienia i inną funkcję, ldeogra-
mowi ju występującemu w dekoracji rzemiosła
artystycznego Dalekiego Wschodu przypisywano
oddziaływanie magiczne, podobne do powtarzania
formułki zaklęcia, która właścicielowi przedmiotu
zapewniała szczęście i długowieczność. Zwielo-
krotnienie tego znaku potęgowało jak gdyby szanse
spełnienia nadziei długiego życia.
W sztuce Japonii częściej jeszcze tym samym
myślom nadawano plastyczny kształt zwierząt i ro-
ślin. Najbardziej powszechnie kojarzono ideę długo-
wieczności z żurawiem. Ptaki te posłużyły wraz
z całym kontekstem symbolicznym jako temat
dekoracji dwóch puzderek na lekarstwa w zbiorach
krakowskiego muzeum. Dekoracja pierwszego z nich
wyobraża na czarnym, mocno lśniącym tle trzy
żurawie (ryc. 45)176. Po jednej stronie, obok kępy
trzcin o grubych, złotych łodygach, stoi żuraw inkru-
stowany płytkami perłowca, po drugiej znajdują się
173 O stu rozmaitych sposobach pisania ideogramu shou
{ju) por. Nozaki Seikin, Kissho-zuan-kaidai, Tientsin
1928, nr 46, s. 170-171. — O emblemach w formie plastycz-
nych rebusów opartych na zestawieniach ideogramów długo-
wieczności, szczęścia itp. pisze Cammann, Substance and
Symbol ..., s. 98-99.
174 Inro z laki ro-iro-nuri, dekoracja hiramakie, 81 x25x
23 mm. Netsuke rzeźbione w barwionej kości. Nr inw. .141 594.
Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
45. Inro w stylu Kdetsu z żurawiami, awers, w. XVIII, Muzeum
Narodowe w Krakowie (fot. J. Werner).
sylwety dwóch żurawi. Jeden z nich inkrustowany
jest ołowiem, którego tępa szarość harmonizuje
z matowym złotem upierzenia drugiego ptaka.
Inro to nawiązuje do stylu Hon’ami Kóetsu. Impre-
sjonistyczne podejście do tematu, operowanie synte-
175 Podobny motyw dekoracji występuje na inro sygnowa-
nym przez Shiomi Masanari, z końca w. XVII, znajdującym
się w zbiorach Victoria and Albert Museum, nr inw. 1390.
176 Inro z laki ró-iro-nuri, dekoracja takamakie, inkrustacja
perłowcem i ołowiem, 84 x 37 x 26 mm. Ojime rzeźbione
w drewnie. Netsuke z kości słoniowej przedstawia legen-
darnego eremitę Gama Sennin, trzymającego na ramieniu
ropuchę. Nr inw. 141 568. Z kolekcji Feliksa Jasień-
skiego.
174